«Ας ξεκινήσουμε από τον Τραμπ», λέω στη Σάρα Ντράιβερ. Η σκηνοθέτις και παραγωγός, σύντροφος του Τζιμ Τζάρμους, από τις πιο ισχυρές παρουσίες –ανήκει στους «θεμελιωτές»– του ανεξάρτητου αμερικανικού κινηματογράφου, περίμενε την ερώτηση. Την περασμένη Κυριακή, στο λόμπι του ξενοδοχείου λίγη ώρα πριν από την απονομή των βραβείων του 65ου Διεθνούς Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, όπου πρέπει να παραστεί ως μέλος της κριτικής επιτροπής, είναι ευδιάθετη, προσηνής, όμορφη και γεμάτη ενέργεια. Πριν από λίγα 24ωρα με την ανακοίνωση των εκλογικών αποτελεσμάτων στη χώρα της, δεν μπορούσε να συγκρατήσει τα δάκρυά της… Είχε ψηφίσει πριν ταξιδέψει στη Θεσσαλονίκη, «ασφαλώς την Κάμαλα Χάρις», και από τη συζήτηση καταλαβαίνω ότι είναι θυμωμένη με τους Δημοκρατικούς.
«Είκοσι εκατομμύρια λιγότεροι Δημοκρατικοί ψήφισαν φέτος. Πού πήγαν όλοι αυτοί οι ψηφοφόροι;». Καταλογίζει στο Δημοκρατικό Κόμμα ότι «δεν φρόντισε την εργατική τάξη και τους εργαζομένους». «Μετά τον κορωνοϊό οι τιμές των τροφίμων εκτινάχτηκαν. Οι άνθρωποι αυτοί δεν ξέρουν πώς να θρέψουν τις οικογένειές τους πια. Από την άλλη, ο Μπάιντεν δεν πρόβαλε τα πολλά καλά που έκανε στη διάρκεια της θητείας του. Εκανε πολλά για την οικονομία μας, για την κλιματική αλλαγή… δεν ακούστηκαν προεκλογικά. Ο Μπάιντεν έπρεπε ίσως να έχει αποσυρθεί νωρίτερα. Η Κάμαλα, πιστεύω, μπορεί να είναι ηγέτις. Με την κομψότητά της, την αξιοπρέπειά της αλλά και τη χάρη με την οποία μίλησε μετά το αποτέλεσμα. Είμαι πολύ ανήσυχη για τις γυναίκες, τώρα. Το πιο τρομακτικό είναι η εξάπλωση του μισογυνισμού και του ρατσισμού. Παράλληλα με τα προβλήματα που θα αναδύονται, όλο και πιο σοβαρά, με το μεταναστευτικό. Ο κόσμος δεν είναι προετοιμασμένος για τη μετανάστευση εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Οι άνθρωποι αναζητούν νερό, ένα μέρος για να ζήσουν». Η Σάρα Ντράιβερ με την ίδια ανάσα καταλήγει: «Ξέρετε, νομίζω ότι ο Τραμπ αγαπάει το χάος. Είναι άνθρωπος του χάους, γεμάτος από μίσος». Οσο για τη σχέση του με τον Μασκ βλέπει να «έρχεται αργά ή γρήγορα η σύγκρουση μεταξύ τους. Είναι και οι δυο αθεράπευτα ναρκισσιστές». Κάνει μια μικρή παύση: «Είμαστε όλοι μετανάστες τώρα». Στη χώρα της εννοεί αλλά δεν το λέει. Το αφήνει να αιωρείται. «Πιστεύετε ότι οι τέχνες θα ανθήσουν κάτω από αυτές τις συνθήκες;», ρωτώ. «Είναι η στιγμή μας. Πρέπει να βαδίσουμε προς την ποίηση και το φως. Να γιορτάσουμε αυτό που είμαστε ως άνθρωποι. Να χρησιμοποιήσουμε τα δώρα της φαντασίας, της ποίησης, της λογοτεχνίας. Να μη διοχετεύσουμε την ενέργειά μας στον θυμό».
Η ίδια είναι πολύ ευχαριστημένη που βρέθηκε αυτό το διάστημα στη Θεσσαλονίκη. «Ενιωσα ότι υπάρχει προοπτική… Το επίσημο, διεθνές, διαγωνιστικό πρόγραμμα είχε φέτος πολύ καλές ταινίες. Δεν υπήρξε ούτε μία προβολή που να νυστάξω! Σας διαβεβαιώνω ότι αυτό είναι θαύμα!». Ομολογεί, βέβαια, ότι 2-3 περιπτώσεις είχαν αισθητές αδυναμίες αλλά σε γενικές γραμμές «βρίσκουν τη δική τους φωνή να πουν τις ιστορίες τους. Σκέφτομαι τον κινηματογράφο ως μια, διαρκώς, νέα μορφή τέχνης. Και, ελπίζω, πάντα στη νέα “γλώσσα”, στους νέους τρόπους να αφηγούμαστε τις ιστορίες». Από τις ελληνικές παραγωγές ξεχώρισε το «Κρέας» του Δημήτρη Νάκου: «Εμπνέεται από την αρχαία τραγωδία, από μύθους αρχαϊκούς και έχει θαυμάσιες ερμηνείες».
Η Σάρα Ντράιβερ αναφέρεται πολύ στο αρχαίο δράμα. Ιδιαίτερα στην κωμωδία. «Θα ήθελα να κάνω μια κωμωδία που να βασίζεται στη “Λυσιστράτη” αλλά να αφορά αποχή από τα ΜΜΕ όχι από το σεξ! Φανταστείτε: να σταματήσουμε όλοι για ένα μήνα να παρακολουθούμε κανάλια, το NBC, το Fox. Αυτά πρόσφεραν στον Τραμπ ένα μέρος της δύναμής του…».
Σκέφτομαι τον κινηματογράφο ως μια, διαρκώς, νέα μορφή τέχνης. Και ελπίζω πάντα στη νέα «γλώσσα», στους νέους τρόπους να αφηγούμαστε τις ιστορίες.
Από τη νεότερη γενιά Αμερικανών σκηνοθετών ξεχωρίζει τον Σον Μπέικερ (βραβευμένο με τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες για την «Ανόρα»). «Μου άρεσε πολύ κι αυτή, η πρόσφατη ταινία του, εκτίμησα το γεγονός ότι είχε πολύ χιούμορ. Είναι πολύ πιο δύσκολο το χιούμορ σε αυτούς τους ζοφερούς καιρούς, που κυριαρχεί η θλίψη. Είναι, πραγματικά, χάρισμα. Το πιστεύω με πάθος, το ζητάω και το διδάσκω, στο Ν.Υ. University. Επιμένω στο κωμικό στοιχείο, στο χιούμορ». Η 68χρονη σήμερα Σάρα Ντράιβερ είναι γεμάτη ζωτικότητα και σχέδια. Παραμένει πάντα μια ακραιφνής Νεοϋορκέζα –έστω κι αν σκέφτεται να βγάλει καναδικό διαβατήριο–, που πατάει στη γη αλλά το κεφάλι της είναι στα σύννεφα. Οπως την είχε περιγράψει ο Δημήτρης Εϊπίδης το 2011, στο 52ο Φεστιβάλ που είχε αφιέρωμα στο έργο της, οι ταινίες της «μοιάζουν με απτή απεικόνιση μιας πνευματικής κατάστασης, μια χαραμάδα με θέα σ’ έναν κόσμο στο μεταίχμιο της φαντασίας και της αληθινής ζωής». Τώρα, η Σάρα Ντράιβερ, της «Υπνοβασίας» (1986) ή του «Οταν πετάξουν τα γουρούνια» (1993), ετοιμάζει ένα ντοκιμαντέρ για τους street artists και ειδικότερα τον φίλο της Ζαν Μισέλ Μπασκιά που πέθανε στα 27 του χρόνια, όπως και μια ταινία μυθοπλασίας με θέμα τα ανεπούλωτα τραύματα των ανθρώπων που βρέθηκαν μάρτυρες μαζικών επιθέσεων με όπλα, που είναι πολύ συνηθισμένες στην Αμερική.
Στην πορεία του 1975
Ομως η ξεχωριστή Σάρα Ντράιβερ έχει και μια άλλη πτυχή: τη σχέση της με την Ελλάδα. Στη διάρκεια των σπουδών της στην Αρχαιολογία, βρέθηκε για περίπου ένα χρόνο, το 1975, στην Αθήνα, σε ένα διαμέρισμα στο Κολωνάκι. «Ηταν ένα χρόνο μετά την πτώση της χούντας και την αρχή της Μεταπολίτευσης στην Ελλάδα και αυτό μου πρόσφερε μια πολιτική αφύπνιση που δεν θα είχα διαφορετικά. Συμμετείχα στη μεγάλη πορεία για το Πολυτεχνείο, στις 17 Νοεμβρίου, εκείνης της χρονιάς, και θυμάμαι τον εαυτό μου να στέκεται μπροστά στην αμερικανική πρεσβεία μαζί με όλους τους διαμαρτυρόμενους και ανθρώπους που θρηνούσαν απώλειες από το καθεστώς. Την επόμενη, συντετριμμένη, έτρεξα να αγοράσω ξένο Τύπο. Θυμάμαι ακόμη ότι η Herald Tribune δεν έγραφε κουβέντα…».
Κάπως έτσι «συνειδητοποίησε τι σημαίνει πολιτική». Η μνήμη αυτή την καθόρισε. Εκτοτε ταξίδεψε κι άλλες φορές στην Ελλάδα μόνη της χωρίς τον Τζιμ Τζάρμους, όχι στην Αθήνα, κυρίως στη Θεσσαλονίκη. «Η αγάπη μου για την Ελλάδα είναι τόση, που σκέφτομαι πως δεν μπορεί, σε κάποια προηγούμενη ζωή μου πρέπει να είχα ζήσει εδώ! Νιώθω τόσο οικεία».
*Στην κεντρική φωτογραφία, η σκηνοθέτις και ηθοποιός στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. [MOTIONTEAM/ ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΕΡΒΕΡΙΔΗΣ]. «Το διεθνές διαγωνιστικό πρόγραμμα είχε φέτος πολύ καλές ταινίες», λέει η Σάρα Ντράιβερ. «Δεν υπήρξε ούτε μία προβολή που να νυστάξω! Σας διαβεβαιώνω ότι αυτό είναι θαύμα!».
