Την Πέμπτη Συμφωνία του Γκούσταφ Μάλερ όπως επίσης τη σύνθεση «Πασακάλια – Μουσική για ορχήστρα ΙΧ» του Τζέι Σβαρτς (γενν. 1965) διηύθυνε ο Θεόδωρος Κουρεντζής με την ορχήστρα του Utopia κατά την εμφάνισή του στις 2 Νοεμβρίου στην Αίθουσα «Χρήστος Δ. Λαμπράκης».
Το έργο του Σβαρτς γράφηκε ειδικά για τον Eλληνα αρχιμουσικό και το συγκεκριμένο σύνολο. Πρωτοπαρουσιάστηκε πρόσφατα στο Βερολίνο, λίγες ημέρες πριν από την Αθήνα. «Πασακάλια», λοιπόν, επειδή αναφέρεται στην ομώνυμη μουσική φόρμα που αξιοποιήθηκε κατά κόρον την εποχή του μπαρόκ, αλλά εμπνέει τους συνθέτες μέχρι σήμερα. Ο Σβαρτς εστιάζει στις παραλλαγές ενός σχετικά σύντομου μουσικού μοτίβου σε κάθε νέα του επανεμφάνιση.
Εμπνέεται από την τρίτη στροφή του τραγουδιού «Είσαι η γαλήνη» του Σούμπερτ και αξιοποιεί ως αφετηρία επτά μουσικά μέτρα. Το έργο του ξεκινά από τη σιωπή. Το μουσικό θέμα εμφανίζεται αφηρημένα, μόνον ως ρυθμός και απολύτως χαμηλόφωνα. Σταδιακά, προστίθενται επίπεδα, ώσπου τελικά να σχηματιστεί. Oχι κλιμακωτά, νότα νότα, αλλά «γλιστρώντας» ανάμεσα στις νότες.
Ακόμη μία ερμηνεία, στην οποία η σφραγίδα του ερμηνευτή πρόβαλε μεγαλύτερη από αυτήν του συνθέτη.
Σε κάθε επανάληψη η λογική αυτή εμπλουτίζεται, ώσπου η σύνθεση να οδηγηθεί σε μια εκρηκτική κορύφωση και στη συνέχεια με τον ίδιο τρόπο να αποκλιμακωθεί έως τη σιωπή. Πολύ ενδιαφέροντα και εγκεφαλικά όλα αυτά, και δεν θα μπορούσαν να βρουν ιδανικότερο ερμηνευτή από τον Κουρεντζή και την εξαιρετική Utopia με τον απίστευτα πειθαρχημένο και ελεγχόμενο ήχο. Oλα όσα ζητάει ο συνθέτης υλοποιούνται άριστα και ο ακροατής μπορεί να ακούσει μέσα από την ανάπτυξη της μουσικής ακόμη και τα σπαράγματα από το τραγούδι του Σούμπερτ.
Κατ’ επανάληψιν, έχει γίνει αναφορά στον θαυμασμό που προκαλούν οι εξαιρετικές ποιότητες που αποσπά ο Κουρεντζής από τα σύνολα που διευθύνει. Oπως φάνηκε για άλλη μία φορά, η ορχήστρα του επιτυγχάνει διαβαθμίσεις της σιωπής ή είναι ικανή να ρίξει τα τείχη της Ιεριχούς εάν αυτό ζητηθεί. Τα ερώτημα είναι κάθε φορά με ποιoν τρόπο αξιοποιεί κανείς αυτό το εκπληκτικό «όργανο» που έχει στα χέρια του. Η ερμηνεία του Κουρεντζή στην Πέμπτη Συμφωνία του Μάλερ έδωσε τις γνώριμες απαντήσεις. Οι εκκωφαντικές εντάσεις στο πρώτο μέρος διέλυαν οτιδήποτε πένθιμο υπαινίσσεται ο συνθέτης και οι φρενήρεις ταχύτητες δεν άφηναν περιθώριο για συναισθήματα. Στο, έτσι κι αλλιώς, θυελλώδες δεύτερο μέρος, η μουσική απέκτησε τρομακτική σφοδρότητα και ακατανόητη βία, κάτι που ενδεχομένως οι ερμηνευτές να αντιλαμβάνονται ως φιλοφρόνηση, εάν θεωρεί κανείς ότι μονάχα με αυτόν τον τρόπο μπορεί να κινήσει το ενδιαφέρον του ακροατηρίου. Εάν ήταν κινηματογράφος, θα μιλούσε κανείς για σπλάτερ.
Iσως την πιο προβληματική ερμηνεία να απέσπασε το περίφημο «Ανταντζέτο» (τέταρτο μέρος). Εδώ, η τρυφερή μουσική που συνέθεσε ο ερωτευμένος Μάλερ για την αγαπημένη σύζυγό του Aλμα, δόθηκε τόσο πεποιημένα από την υποδειγματικά πειθαρχημένη ορχήστρα, ώστε απονευρώθηκε πλήρως, χάνοντας την τρυφερότητα και το συναίσθημά της. Το τελικό μέρος έδωσε εκ νέου την ευκαιρία για παροξυσμικές διατυπώσεις. Ακόμη μία ερμηνεία στην οποία η σφραγίδα του ερμηνευτή πρόβαλε μεγαλύτερη από αυτήν του συνθέτη.
