A. J. FINN
Τέλος ιστορίας
μτφρ.: Χρήστος Καψάλης
εκδ. Ψυχογιός, 2024
σελ. 608
Eχοντας διαβάσει το έξοχο πρώτο μυθιστόρημα του Eϊ Τζέι Φιν, τη «Γυναίκα στο παράθυρο» (μτφρ. Αναστάσιος Αργυρίου, εκδ. Ψυχογιός 2018), αυτή τη βαθιά υπόκλιση στον χιτσκοκικό «Σιωπηλό μάρτυρα», που μας έδωσε και μια θαυμάσια ταινία με την Εϊμι Ανταμς στον ρόλο της αγοραφοβικής παιδοψυχολόγου με την παθολογική αγάπη για τις νουάρ ταινίες, περιμέναμε κάτι παρόμοιο από το δεύτερο μυθιστόρημα του Αμερικανού συγγραφέα που εργάστηκε επί μία δεκαετία στην Αγγλία ως επιμελητής εκδόσεων και είδε εκείνο το βιβλίο του να γίνεται μπεστ σέλερ σε πάνω από σαράντα χώρες. Πέσαμε έξω. Δεν έχουμε να κάνουμε με ένα ψυχολογικό θρίλερ εδώ, αλλά με μια εξαιρετικά μοντέρνα, όλο σασπένς εκδοχή τού whodunit, που αυτή τη φορά αποτίνει φόρο τιμής στον Πόε, στην Αγκαθα Κρίστι, στον Αρθουρ Κόναν Ντόιλ και στους άλλους μεγάλους πιονέρους του αστυνομικού.
Το βιβλίο επιφυλάσσει στον αναγνώστη μερικές από τις πιο αναπάντεχες, πραγματικά συγκλονιστικές ανατροπές.
Στο «Τέλος ιστορίας», ένα τολμηρό και αριστοτεχνικά δομημένο βιβλίο, πρωταγωνιστεί η Νίκι Χάντερ, μελετήτρια της crime λογοτεχνίας, που διατηρεί αλληλογραφία με τον Σεμπάστιαν Τραπ, διάσημο συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων. Οταν εκείνος θα την καλέσει στην έπαυλή του για να γράψει την ιστορία της ζωής του, η Χάντερ θα δεχτεί με δέος, όχι μόνον επειδή τον θαυμάζει, αλλά κυρίως γιατί το όνομα του Τραπ είναι αμαυρωμένο από την εξαφάνιση της συζύγου και του γιου τους, είκοσι χρόνια πριν. Οι φήμες έκτοτε οργιάζουν και δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι ο Τραπ σκότωσε γυναίκα και παιδί για λόγους που κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει, διαπράττοντας το τέλειο έγκλημα. Η Χάντερ θα ερευνήσει μεθοδικά την υπόθεση, σε αυτό το μυθιστόρημα που ξεκινά σαν παραδοσιακό αστυνομικό, εξελίσσεται σε βιβλίο μυστηρίου και κορυφώνεται σαν ένα ψυχολογικό θρίλερ, επιφυλάσσοντάς μας μερικές από τις πιο αναπάντεχες, πραγματικά συγκλονιστικές ανατροπές που έχουμε συναντήσει. Αριστοι διάλογοι, λεπτομέρειες που «κάνουν τη διαφορά» –μα που, βέβαια, ξεφεύγουν από την προσοχή μας καθώς διαβάζουμε λαίμαργα–, πειστικοί, τσακισμένοι χαρακτήρες που επάνω στις ρωγμές τους χτίζεται μια εκπληκτική δομή που δεν της βρήκαμε κανένα κενό.
Σε αντίθεση με τη «Γυναίκα στο παράθυρο», που έχει μια βαθμολογία κοντά στο 4 στην πλατφόρμα Goodreads, οι αναγνώστες έχουν βαθμολογήσει το «Τέλος ιστορίας» μόλις με 3,1 έως σήμερα. Μολονότι είμαστε βέβαιοι ότι το νούμερο αυτό θα μεγαλώσει γρήγορα, πιστεύουμε ότι υπάρχουν τέσσερις λόγοι γι’ αυτό. Ο ένας έχει να κάνει με το γεγονός ότι οι νεότεροι αναγνώστες προτιμούν τα πιο καθαρόαιμα (και συχνά πανομοιότυπα…) «ψυχολογικά θρίλερ», με αναξιόπιστους ακόμη και στον εαυτό τους πρωταγωνιστές, και όχι ένα κλασικότροπο whodunit, κι ας παίζει στα δάχτυλα ο Φιν τις ομοιότητες και τις διαφορές των δύο υποειδών, φτιάχνοντας εντέλει ένα μεικτό είδος. Ο δεύτερος, η μικρότερη, προϊόντος του χρόνου, επαφή του κοινού με τις ρίζες του κλασικού αστυνομικού μυστηρίου: πολλοί θεώρησαν… ανούσιο το αρχικό εν τρίτον του βιβλίου, στο οποίο χτίζεται η ατμόσφαιρα, που όμως ήταν για εμάς και το πιο απολαυστικό – και μόνο οι αναφορές σε βασικά μυθιστορήματα του είδους θα αρκούσαν για να μας ενθουσιάσουν. Ο τρίτος, όσο απίστευτο και αν ακούγεται, είναι η αντι-woke υστερία των τελευταίων χρόνων. Και ο τελευταίος σχετίζεται με τη συζήτηση γύρω από τα «ψέματα» του συγγραφέα.
Τον Φεβρουάριο του 2019, ένα άρθρο στο περιοδικό New Yorker ανέφερε ότι ο Φιν είχε διασπείρει μια σειρά από παραπειστικά σχόλια σχετικά με την υγεία του και την οικογενειακή του κατάσταση: ισχυριζόταν, για παράδειγμα, ότι έπασχε από καρκίνο, ότι υποβλήθηκε σε πολύωρη επέμβαση στη σπονδυλική στήλη για την αφαίρεση ενός όγκου, ότι ο αδελφός του αυτοκτόνησε και ότι έχασε τη μητέρα του επίσης από καρκίνο. Ο Φιν ομολόγησε ότι ταλαιπωρούνταν για χρόνια από σοβαρή διπολική διαταραχή, που συνοδευόταν από «κατάθλιψη, παραληρητικές σκέψεις, νοσηρές εμμονές και προβλήματα μνήμης». Συγγραφείς που είχαν συνεργαστεί μαζί του, όπως η Κάριν Σλότερ, έσπευσαν να τον υπερασπιστούν.
Ο,τι και να συμβαίνει, ο Εϊ Τζέι Φιν είναι ένας συγγραφέας που ξέρει εις βάθος το πεδίο του όσο ελάχιστοι. Και μολονότι δεν ανήκει σε αυτούς που εκδίδουν ένα βιβλίο τον χρόνο, θα τον ακολουθούμε ακόμη και αν βγάζει μόνο ένα τόσο καλογραμμένο και τόσο μαστορικά σχεδιασμένο μυθιστόρημα κάθε πέντε ή έξι χρόνια.
