Ο κύριος Γκρι μού θυμίζει ότι κάθε χρόνο τη Μεγάλη Εβδομάδα «ξεσκονίζουμε» όλα τα μεγάλα μουσικά έργα, από τα αριστουργηματικά «Πάθη» του Μπαχ, τα «Ρέκβιεμ» των Μότσαρτ, Βέρντι, Μπραμς, Φορέ κ.ά., το περίφημο ορατόριο του «Μεσσία» του Χέντελ ή το «Stabat Mater» του Περγκολέζι. Φέτος, λέει, θα θυμηθούμε ένα άγνωστο, μικρό-μεγάλο έργο: τον «Λάζαρο» του Φραντς Σούμπερτ (1797-1828), με αριθμό καταλόγου D. 689.
Μικρό-μεγάλο έργο; «Ναι, διότι παρέμεινε ημιτελές, άγνωστο γιατί. Στην παρτιτούρα φαίνεται να το έχει παρατήσει στα μισά μιας φράσης».
Ο Σούμπερτ, βασισμένος σε κείμενο του προτεστάντη ποιητή και θεολόγου Αυγούστου Χέρμαν Νιμάγιερ (1764-1828), δούλευε το έργο το 1820, όταν ήταν 23 ετών, και ενώ βρισκόταν στην καλύτερή του περίοδο ως συνθέτης. Ο ίδιος το θεωρούσε κάτι σαν «Πασχαλινή καντάτα», η ιδιαίτερη δυναμική του όμως υπερβαίνει την «ταπεινή» φόρμα της καντάτας και αποκτά στοιχεία από τη μεγαλοπρέπεια του ορατορίου.
«Πιο ενδιαφέρουσα η Ανάσταση του Λαζάρου απ’ αυτήν του Ιησού, που είναι υπέρβαρη από γεγονότα».
Οπως γράφει ο Τζερόμ Πελισιέ, στην ωραία ηχογράφηση της εταιρείας Erato (με τον Τεοντόρ Γκουτσλμπάουερ να διευθύνει τη Νέα Φιλαρμονική Ορχήστρα και τη Χορωδία της Γαλλικής Ραδιοφωνίας, με τον τενόρο Αντονι Ρολφ Τζόνσον ως Λάζαρο, την υψίφωνο Σίλα Αρμστρονγκ ως Μαρία κ.ά.), «η ιδέα του θανάτου στοιχειώνει αυτή τη μουσική».
«Η ειρωνεία», λέει ο κύριος Γκρι, «είναι ότι το έργο τελειώνει λίγο πριν από την ταφή του Λαζάρου, στο δεύτερο μέρος. Τρίτο δεν θα γραφεί ποτέ. Στο πρώτο, καθώς πλησιάζει ο θάνατος, με τα αδέλφια του ο Λάζαρος επιδίδεται σε στοχασμούς περί θνητότητας».
Αποσιώπηση της Ανάστασης. Εσκεμμένη άραγε; Ποιος ξέρει. Πέρα από τη μουσική (τι Ανάσταση θα έγραφε ο Σούμπερτ!) όλο αυτό μου φέρνει στον νου τις ωραίες σκέψεις που διατυπώνει στο έργο του «Στενογραφία» (Κέδρος, 2006) ο Κώστας Μαυρουδής: «Αν λάβω υπόψη λόγους “αισθητικής οικονομίας”, θεωρώ πολύ πιο ενδιαφέρουσα την Ανάσταση του Λαζάρου απ’ αυτήν του Ιησού, η οποία είναι υπέρβαρη από γεγονότα, ξεχειλίζει από διδάγματα και συνέπειες, και τελικά, στο διαπασών της υπέρβασης, καταλήγει στην Ανάληψη.
»Αντίθετα, η εξιστόρηση του πρώτου γεγονότος είναι λιτή, με χαμηλές συγκινήσεις, μια παράσταση με δεύτερους ρόλους που συνωθούνται ανώνυμα στο ευαγγέλιο του Ιωάννη. Κυρίως όμως είναι μια ιστορία που καταλήγει στη σιωπή και στην άγνοια για το μέλλον του Λαζάρου. Στο εξής δεν μαθαίνουμε, ούτε ακούμε τίποτε που να τον αφορά. Στα μέτρα του δράματος, τι μοναχικότερο υπάρχει από ένα πρόσωπο το οποίο με την Ανάστασή του συντρίβει πανηγυρικά τους φυσικούς νόμους, αλλά αποσιωπάται αμέσως μετά, χάριν του απόλυτου πρωταγωνιστή που εκμηδενίζει ή κάνει ασήμαντους τους υπόλοιπους ρόλους;».
