«Στις 12 ∆εκεμβρίου ήρθε στον κόσμο ο μεγάλος μου γιος και βαφτίστηκε Εντβαρντ, από τον αγαπημένο μου πατέρα. Είθε να έχει Δίκαιο Θάνατο και το πέρασμά του στην άλλη πλευρά να είναι όπως και εκείνου», γράφει το 1863 ο Κρίστιαν Μουνκ.
Ο πατέρας κοιτά τον γιο νεογνό και βλέπει το κατοπινό πτώμα. «Το κλειδί για να καταλάβουμε τον γιο είναι να καταλάβουμε τον πατέρα», γράφει ο Σου Πριντό, βιογράφος του Νορβηγού ζωγράφου Εντβαρντ Μουνκ. «Η βαριά σκιά του Κρίστιαν βασάνισε τον Εντβαρντ».
Ισως γι’ αυτό, στα έργα του, οι εραστές μοιάζουν να καταβροχθίζει ο ένας τον άλλο ή τα πλήθη των περαστικών μοιάζουν με περιφερόμενους σκελετούς, ενώ κάθε τόσο αναδύονται «μαύρες μαντόνες» και βαμπιρικές ερωμένες. Ισως γι’ αυτό η φύση υψώνει μια διαπεραστική κραυγή μέσα στο πορφυρό δειλινό.
Ο κύριος Γκρι αναρωτιέται πώς έγινε και κανένας συνθέτης δεν θέλησε να δώσει ήχο σε αυτή τη βουβή κραυγή που ξεκουφαίνει τους πάντες.
Και όμως, ο Αμερικανός συνθέτης Ρόμπερτ Τζάγκερ (Robert Jager, γενν. το 1939) έχει μια συμφωνική σουίτα, τα μέρη της οποίας είναι εμπνευσμένα από έργα του Μουνκ. Στο κέντρο της ξεχωρίζει η τρίλεπτη «Κραυγή».
Οι εραστές μοιάζουν να καταβροχθίζει ο ένας τον άλλο, ενώ κάθε τόσο αναδύονται «μαύρες μαντόνες» και βαμπιρικές ερωμένες.
Το αρχικό κίνητρο του Τζάγκερ ήταν η σύνθεση της μουσικής υπόκρουσης ντοκιμαντέρ για τον Μουνκ το 1967. Είκοσι χρόνια μετά, επεξεργάστηκε εκείνο το υλικό και το έκανε σουίτα. Σήμερα ακούγεται σαν soundtrack μιας ταινίας που δεν γυρίστηκε ποτέ.
«Κι αυτοί οι σκοτεινοί Νορβηγοί όμως!», θα αναφωνούσε, ίσως, ένας Μεσόγειος. Κι ωστόσο, ο Αλγερινός Γάλλος Καμύ θα υπενθυμίσει με διάφορους τρόπους το αίσθημα του σπαραγμού κάτω από τον εκτυφλωτικό ήλιο, πλάι στη δροσερή θάλασσα. Βορράς ή Νότος, μικρή σημασία έχει: θνητός δεν είναι παρά ένας κατά το ήμισυ νεκρός. Ισως πρόλαβε να το σκεφτεί ο Καμύ μέσα στο αυτοκίνητο τον μοιραίο Ιανουάριο του 1961…
Εδώ πετάγεται ο κύριος Γκρι και τονίζει πως ο Μεσόγειος άνθρωπος, στο μεταξύ, θα φροντίσει να το γλεντήσει όσο μπορεί: η ζωή είναι ένα θαύμα, πρέπει να την κοιτάς λες και το θαύμα συντελείται διαρκώς, ακαταπαύστως; Γίνεται; Δύσκολο αλλά, ναι, ενίοτε γίνεται.
Για τον Μουνκ πάντως δεν γινόταν, εκτός, ίσως, αν λογαριάσουμε στο θαύμα την εκρηκτική δημιουργικότητά του. (Του το οφείλουμε.)
Ακούμε το «Αρρωστο κορίτσι», του Τζάγκερ, εμπνευσμένο από τον ομότιτλο πίνακα, ο οποίος, με τη σειρά του, είναι εμπνευσμένος από τον πρόωρο θάνατο της αδελφής του Εντβαρντ: το κορίτσι ξεψύχησε πάνω σε μια καρέκλα. Ο Μουνκ δεν την αποχωρίστηκε ποτέ. Σήμερα μπορεί κάποιος να τη χαζέψει στο Μουσείο Μουνκ.
