Και ζωντανή μπορείς και πεθαμένη να την πεις

Η Αλκηστη προσφέρεται να πεθάνει στη θέση του άνδρα της, του Αδμητου. Οι ηλικιωμένοι γονείς του δεν δέχονται να κάνουν αυτή την υπέρτατη θυσία. Oπως λέει ο Σολωμός, γλυκιά η ζωή και ο θάνατος μαυρίλα. Γιατί όμως αυτή η εξωφρενική θυσία;

2' 3" χρόνος ανάγνωσης

Η Αλκηστη προσφέρεται να πεθάνει στη θέση του άνδρα της, του Αδμητου. Οι ηλικιωμένοι γονείς του δεν δέχονται να κάνουν αυτή την υπέρτατη θυσία. Oπως λέει ο Σολωμός, γλυκιά η ζωή και ο θάνατος μαυρίλα. 

Γιατί όμως αυτή η εξωφρενική θυσία; Επειδή ο Αδμητος είχε προσφέρει στέγη στον τιμωρημένο Απόλλωνα και ο τελευταίος του ανταπέδωσε τη φιλοξενία με ένα αδιανόητο δώρο: όταν έρθει η ώρα για τον Αδμητο, εφόσον κάποιος άλλος προσφερθεί να πεθάνει στη θέση του, θα τη γλιτώσει. 
Επεμβαίνει ο ημίθεος Ηρακλής: κατεβαίνει στον Αδη, παλεύει με τον Χάρο, επιστρέφει την Αλκηστη στον εμβρόντητο χήρο, έπειτα φεύγει για τον επόμενο άθλο του. Χάπι εντ; 

Ως γνωστόν, η ιστορία της Αλκηστης δεν θα αφήσει ασυγκίνητο τον Ευριπίδη. Η τραγωδία που φέρει και το όνομα της ζωντανής-νεκρής είναι, όπως λέει ο Γιαν Κοτ στη «Θεοφαγία» (εκδ. Εξάντας), «ένα πολύ αλλόκοτο έργο». Είναι η μοναδική τραγωδία όπου κάποιος πεθαίνει από φυσικό θάνατο. Είναι επίσης η μοναδική τραγωδία όπου ο θάνατος εμφανίζεται επί σκηνής ως χαρακτήρας. Εχει ένα άκρως διφορούμενο τέλος. Μήπως τελικά είναι ιλαροτραγωδία; Οι φιλόλογοι προβληματίζονται. Ο Κοτ τονίζει: το έργο «μοιάζει να αυτοαναιρείται». Πώς; Με διάφορους τρόπους. Ενας βασικός: Η τιμωρία του Απόλλωνα από τον Δία, στην αρχή του έργου, είναι επειδή είχε εκδικηθεί τον θάνατο του Ασκληπιού, ο οποίος είχε γίνει στάχτη με κεραυνό του Δία. Γιατί; Διότι ο Ασκληπιός ήταν γιατρός που έκανε θαύματα: ανάσταινε νεκρούς. Αυτό για τον Δία συνιστούσε ύβρη. 

Κι ωστόσο, στο τέλος του έργου, ένας ημίθεος ανασταίνει μια νεκρή. Το φινάλε έχει αναιρεθεί ήδη από την αρχή του έργου. Ο Ευριπίδης δείχνει πως το έχει υπόψη του αυτό: η γυναικεία φιγούρα που εμφανίζεται στο τέλος είναι αμίλητη, πεπλοφορεμένη, κάτι σαν ομοίωμα. Ο Αδμητος δεν τολμά να την κοιτάξει στα μάτια και η φρασεολογία του παραπέμπει ευθέως στο αδιανόητο κοίταγμα της Μέδουσας. Ολο είναι γκροτέσκο. Ο Κοτ: «Η Αλκηστη έχει και δεν έχει ξανάρθει, η ωραία άγνωστη είναι και δεν είναι η Αλκηστη. Η υπηρέτρια είχε πει από την αρχή: “Και ζωντανή μπορείς και πεθαμένη/ να την πεις”». 

Να είχε, αιώνες μετά, ο Ρώσος Λεονίντ Αντρέγιεφ υπόψη του την Αλκηστη όταν στη νουβέλα «Λάζαρος» (εκδ. Ροή) παρουσίαζε το θαύμα του Ιησού ως τερατωδία και τον αναστημένο Λάζαρο ως μίασμα; 

Το δώρο του Απόλλωνα είχε ένα τίμημα: το παρελθόν που επιστρέφει και κοιτώντας το πετρώνεις. Ο Κοτ παραθέτει τα λόγια του φιλολόγου Τζον Ρ. Ουίλσον:  «Ο Αδμητος και οι άλλοι απόκτησαν αυτό που ήθελαν και τώρα πρέπει να δουν πώς θα τα βγάλουν πέρα μαζί του».

comment-below Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή

Editor’s Pick

ΤΙ ΔΙΑΒΑΖΟΥΝ ΟΙ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΕΣ

MHT