ΒΡΑΒΕΥΣΗ. H Λατινική Αμερική περίμενε πολύ. Από το 1990, οπότε ο Μεξικανός Οκτάβιο Πας πήρε το μεγαλύτερο λογοτεχνικό βραβείο του πλανήτη, το Νομπέλ Λογοτεχνίας, πέρασαν 20 ολόκληρα χρόνια. Μέχρι που χθες, στις 2 το μεσημέρι, ώρα Ελλάδος, η Σουηδική Ακαδημία ανακοίνωσε ότι το Νομπέλ Λογοτεχνίας 2010 απονέμεται στον Περουβιανό Μάριο Βάργκας Λιόσα, «για τη χαρτογράφηση των δομών της εξουσίας και τις δηκτικές του εικόνες στην ατομική αντίσταση, εξέγερση και ήττα». Και ίσως δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η Σουηδική Ακαδημία στρέφει τη ματιά της στη Λατινική Αμερική έπειτα από χρόνια, και όχι μόνο για την τεράστια λογοτεχνική της παράδοση, αλλά ίσως και γιατί εκεί συνεχίζουν να πραγματοποιούνται διάφορα πολιτικά πειράματα, κάθε μορφής και αποτελεσματικότητας.
Σταθερή πορεία
Ο Μάριο Βάργκας Λιόσα, από τους συγγραφείς με το δικό του κοινό και στην Ελλάδα, γεννήθηκε το 1936 στην πόλη Αρεκίπα του Περού και έγραψε σε πολύ νεαρή ηλικία το βιβλίο που τον έκανε γνωστό σ’ όλο τον κόσμο, και από πολλούς θεωρείται το πιο σημαντικό του – «H πόλη και τα σκυλιά», πρώτη έκδοση 1963. Με το πρώτο βιβλίο του χάραξε τη στάση που θ’ ακολουθήσει σε όλη τη λογοτεχνική του πορεία: αυτή του διανοούμενου που αναρωτιέται, στοχάζεται, κρίνει, επανατοποθετείται και θεωρεί πάντα ότι «η λογοτεχνία είναι σαν τη φωτιά, σημαίνει διαφωνία και εξέγερση. O λόγος ύπαρξης του συγγραφέα είναι η διαμαρτυρία, η αντίρρηση, η κριτική» έλεγε σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Le Figaro. Ενα βιβλίο που αποτύπωνε τις βάναυσες συνθήκες που επικρατούσαν σε μια στρατιωτική σχολή της Λίμα. Και αν η κριτική και οι αναγνώστες το θεώρησαν σπουδαίο βιβλίο, δεν είχαν την ίδια γνώμη οι υπεύθυνοι της σχολής, που έκαψαν, τότε, μερικές εκατοντάδες αντίτυπα του βιβλίου.
Η πολιτική δεν απασχολούσε μόνο τις σελίδες των βιβλίων του, αλλά και την προσωπική του ζωή. Ξεκίνησε ως ριζοσπάστης αριστερός και υποστηρικτής των ανταρτών, αλλά ποτέ ο φανατισμός δεν τύφλωσε την κρίση του. O ίδιος αυτοχαρακτηρίζεται «εξτρεμιστής ριζοσπάστης», αν και πολλοί συμπατριώτες του τον κατηγορούν πως οι απόψεις του είναι πλέον νεοφιλελεύθερες. Το σίγουρο είναι ότι εδώ και πολλά χρόνια έχει αφήσει πίσω του τον σταλινικό τρόπο σκέψης και ήταν ο πρώτος που μίλησε κατά του Κάστρο, στάση και προκάλεσε μεγάλες αντιπάθειες και αντιδράσεις, τις οποίες ίσως και να πλήρωσε το 1990, όταν διεκδίκησε την προεδρία του Περού και απέσπασε το 34%. Εξίσου καυστικός είναι και όταν μιλάει για τον σημερινό προέδρο της Βενεζουέλας, τον Ούγκο Τσάβες, τον οποίο χαρακτηρίζει σε συνεντεύξεις του «επικίνδυνο».
Ο Μάριο Βάργκας Λιόσα δεν περιορίζει ούτε τη ματιά του ούτε τη ζωή του στη Λατινική Αμερική. Ζει από χρόνια ανάμεσα στη Μαδρίτη και στο Λονδίνο, αν και τελευταία περνάει τα καλοκαίρια του στη Λίμα. Το σπίτι του είναι πάνω από μια παραλία που φέρει το όνομά του.
Οσοι τον έχουν γνωρίσει συμφωνούν ότι είναι ένας γλυκός και προσηνής άνθρωπος, καθόλου επηρμένος, που μιλάει άψογα αγγλικά και γαλλικά, και είναι από τους πιο πολιτικοποιημένους συγγραφείς.
Στην Ελλάδα ήρθε για πρώτη φορά το 2002, έπειτα από επίμονες προσπάθειες της τότε διευθύντριας του Ινστιτούτου Θερβάντες, Νατιβιδάθ Γκάλβες. O Μάριο Βάργκας Λιόσα τιμήθηκε το 2000 με το μεγαλύτερο βραβείο λογοτεχνίας της Λατινικής Αμερικής, το βραβείο Θερβάντες, είναι μέλος της ισπανικής Ακαδημίας, επίτιμος διδάκτορας των Πανεπιστημίων Γέιλ, Χάρβαρντ, Οξφόρδης, Σορβόννης και του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου της Μαδρίτης.
Στην Ελλάδα έχουν κυκλοφορήσει βιβλία του από τις εκδόσεις Εξάντας, Ωκεανίδα, Πατάκης και Καστανιώτης, απ’ όπου κυκλοφορούν τα περισσότερα: «H πόλη και τα σκυλιά», «Το παληοκόριτσο», «O Παράδεισος στην άλλη γωνία», «Το πράσινο σπίτι», «H γιορτή του Τράγου», «Τα τετράδια του δον Ριγοβέρτο», «Επιστολές σ’ έναν νέο συγγραφέα», «Το ψάρι στο νερό», «Μια ιστορία για τον Μάυτα», όλα από τις εκδόσεις Καστανιώτης. Το επόμενο βιβλίο του, El sueno del Celta (Το όνειρο του Κέλτη), θα κυκλοφορήσει στα ισπανικά τον Νοέμβριο του 2010 και έναν χρόνο αργότερα θα κυκλοφορήσουν ταυτόχρονα οι μεταφράσεις του σε όλο τον κόσμο και ο νομπελίστας, πλέον, συγγραφέας θα συνομιλήσει μέσω videowall με το κοινό του.
