«Εγώ παιδί μου κατέβαζα τα ρολά ως «Κοκορόμυαλη» ‘!». Η 72χρονη, περιποιημένη κυρία, με το περίσσευμα ενέργειας, ειλικρίνειας και καλής διάθεσης, δεν κρύβει ούτε την ηλικία ούτε τις προθέσεις της. Οταν εμφανιζόταν σε μία από τις δημοφιλέστερες σειρές της ελληνικής τηλεόρασης στη δεκαετία του ’70, «πάγωναν» όλα για να την παρακολουθήσουν.
Στην ταυτότητά της αναγράφεται ως Αικατερίνη Γιουβαρλάκη. Αυτό είναι και επισήμως το όνομά της. Το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Κατερίνα Γιουλάκη, της το έδωσε ο Γιώργος Παππάς γιατί καταλάβαινε ότι με το επώνυμο Γιουβαρλάκη δύσκολα θα μπορούσε να σταδιοδρομήσει. Το κουδούνι, στην πολυκατοικία στο Μαρούσι που μένει, γράφει Δημοπούλου. Το όνομα του συζύγου της που πέθανε πριν από πέντε χρόνια. «Είχαμε ζήσει μαζί 36 χρόνια. Ο Κίμων Δημόπουλος ήταν ηθοποιός κι αυτός, αλλά τα εγκατέλειψε γιατί πίστευε ότι εγώ ήμουν το ταλέντο. Συνέχισε ανοίγοντας γραφείο ταξιδίων», λέει. Μέσα σε λίγα λεπτά έχω συνθέσει το παζλ μιας ζωής. Φωτογραφίες στο καθιστικό από οικογενειακές στιγμές (η κόρη της είναι σοπράνο), από ευτυχισμένα εσταντανέ, πάντα μαζί με άλλους. Καθόλου πορτρέτα προσωπικά – καλλιτεχνικά, που σηματοδοτούν το πλούσιο πέρασμά της από το θέατρο και τον κινηματογράφο.
Η Κατερίνα Γιουλάκη που συναντήσαμε είναι κυρίως οικοδέσποινα, άνθρωπος με μεγάλη έγνοια για τους άλλους και για τα κοινά. Πλαισιωμένη από φίλους και ενδιαφέροντα. Συμμετέχει στην ταινία του Περικλή Χούρσογλου «Ο διαχειριστής» (στο ρόλο της μητέρας του κεντρικού ήρωα, μιας κυριαρχικής και ελεγκτικής Ελληνίδας μητέρας) που θα αρχίσει να προβάλλεται από την ερχόμενη Πέμπτη στις αίθουσες. Μιλάει με θαυμασμό για τη «Στρέλλα» του Πάνου Κούτρα και τον «Κυνόδοντα» του Γιώργου Λάνθιμου. «Τις είδα και τρελάθηκα!», είναι το αφοπλιστικό σχόλιό της. Αλλά η ενημέρωση της Κατερίνας Γιουλάκη δεν σταματάει εδώ. Παρακολουθεί κάθε πρωτοποριακή προσπάθεια στο θέατρο, είναι παρούσα στις καλοκαιρινές εκδηλώσεις του Φεστιβάλ Αθηνών. Ηταν μάλιστα ο θεατής που σηκώθηκε στην Επίδαυρο και φώναξε «ντροπή σας» προς το κοινό που εμπόδιζε την παράσταση των «Περσών» (σε σκηνοθεσία Ντίμιτερ Γκότσεφ) να συνεχιστεί ομαλά.
Οι θαυμαστές μου
– Αναρωτήθηκατε ποτέ αν κάνατε λάθος επιλογές στην καριέρα σας και τυποποιηθήκατε σε ένα είδος;
– Οχι! Εχω πει μια κουβέντα που θα σου αρέσει πολύ!.. Εχω θαυμαστές από 5 έως 105 ετών!.. Τα Οσκαρ μού τα έχει δώσει το κοινό. Το αγκάλιασμα και το χάιδεμα στην πλάτη από τον κόσμο δεν αναπληρώνονται με τίποτε άλλο.
Η Κατερίνα Γιουλάκη είναι απόφοιτος της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου με δασκάλους την Παξινού, τον Διαμαντόπουλο, τον Τερζάκη, τον Χουρμούζιο, τον Ι. Μ. Παναγιωτόπουλο… «Τι να λέμε τώρα…», μονολογεί. «Ημουν σουμπρετοκαρατερίστα. Πριν αποφοιτήσω από τη σχολή είχα κλείσει ήδη να παίξω με τον Ηλιόπουλο και την Αρώνη στο «Ρεξ» στην «Κυρία του κυρίου» των Τσιφόρου – Βασιλειάδη.
– Οπου λέγατε μια φράση: «Κυρία έφερα τη γούνα σας». Ετσι ξεκίνησε η καριέρα σας στη σκηνή;
– Ναι. Με μία ατάκα που την είπα στη Λευκωσία σε τουρνέ. Είχα υπογράψει δύο συμβόλαια στο θέατρο πριν πάρω καν την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος. Με είχε δει ο Χορν στις εξετάσεις και μου πρότεινε να συνεργαστούμε στο «Ρομανσέρο». Και ύστερα έπαιξα τη μητέρα της Βέρας Ζαβιτσιάνου στην «Εταιρεία θαυμάτων» του Ψαθά, το πρώτο ελληνικό που ανέβασε ο Χορν.
– Διαφέρουν εκείνες οι εποχές του θεάτρου από τη σημερινή;
– Πολύ. Ξεκινούσαμε με μεράκι, αγαπούσαμε το θέατρο, ζούσαμε για το θέατρο, μπήκαμε σιγά σιγά στον κινηματογράφο. Υπήρχε αξιοπρέπεια και αξιολόγηση. Δεν κυριαρχούσε αυτή η υπερπληθώρα του θεάματος. Το κακό έγινε γιατί καταργήθηκε η άδεια ασκήσεως επαγγέλματος. Εμείς, για να μπούμε σε μια δραματική σχολή δίναμε εξετάσεις. Στη Σχολή του Εθνικού που φοίτησα, μπήκαμε 12 παιδιά, αποφοιτήσαμε 6. Την μεγάλη καταστροφή την έχει κάνει η τηλεόραση. Το εύκολο χρήμα, η εύκολη προβολή.
– Το λέτε εσείς, που κάνατε καριέρα στην τηλεόραση;
– Βεβαίως. Ηταν όμως διαφορετικά τα σενάρια τότε. Εγραφε ένας Πρετεντέρης, ένας Σακελλάριος, ο Δαλιανίδης… Υστερα από 20 χρόνια ξαναπροβάλλεται το «Ρετιρέ» και είναι ανάμεσα στα πρώτα στη θεαματικότητα.
– Τι το κάνει επίκαιρο κατά τη γνώμη σας;
– Τα ίδια προβλήματα, τότε και τώρα. Τα εργασιακά, η πολυκατοικία… Η ζωή, τα ερωτικά, τα συναισθήματα δεν αλλάζουν. Η αγάπη, η ζήλια, το μίσος, η διεκδίκηση της εξουσίας.
– Οι άνθρωποι όμως αλλάζουν.
– Προς το καλύτερο ή το χειρότερο, αναρωτιέμαι.
– Προς το καλύτερο, θα έλεγα.
– Ναι, ως προς την επικοινωνία, ίσως. Επικοινωνούμε ευκολότερα με τον έξω κόσμο και νομίζουμε ότι έχουμε ξυπνήσει. Αλλά όχι. Ντρέπομαι που ζω σε ένα κράτος το οποίο δεν αναγνωρίζει τους μετανάστες ή τον γάμο των ομοφυλοφίλων. Ηταν καλοί, δηλαδή, οι Αλβανοί όταν δούλευαν στα χωράφια μας κι εμείς αράζαμε στις καφετέριες και παίρναμε τα κοινοτικά προγράμματα και τις επιδοτήσεις;
– Τι σας θυμώνει στην ελληνική κοινωνία;
– Αυτά που σας είπα και με θυμώνει που κάποιοι πολιτικοί θέλουν να κάνουν βήματα και τους δένουν τα χέρια. Ενα κράτος χωρίς πολιτισμό, παιδεία και υγεία, δεν είναι κράτος. Πάσχουμε και στα τρία. Γιατί να μην πληρώνει η Εκκλησία φόρους, για παράδειγμα, όπως εσείς ή εγώ που είμαι συνταξιούχος;
– Είστε υποχρεωμένη να δουλεύετε, αν και συνταξιούχος, για οικονομικούς λόγους, ή δεν μπορείτε να αποχωριστείτε το επάγγελμά σας;
– Μόνο όταν κάτι με ευχαριστεί πραγματικά το κάνω.
– Στην τηλεόραση ενσαρκώνατε μια γυναίκα που ήταν η επιτομή της μικροαστής.
– Α, οι μικροαστοί… Και από την στιγμή που ο μικροαστός θα αποκτήσει σπίτι, καλό μισθό και την αμαξάρα του δεν διανοείται το παιδί του να συναναστραφεί το μαυράκι ή το πακιστανάκι στο σχολείο. Αδύνατον. Δεν φταίνε όμως αυτοί. Ετσι γαλουχήθηκαν από τα συμφέροντα της εκάστοτε πολιτικής εξουσίας. Ας σκεφτούμε μόνο το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζει ο μικροαστός για να συνειδητοποιήσουμε ότι τίποτα δεν γίνεται χωρίς πολιτικές αποφάσεις. Πνιγόμαστε μέσα στα μικρά διαμερίσματα, χωρίς καμία αίσθηση ιδιωτικότητας. Ο ένας παρακολουθεί με ακρίβεια τη ζωή του άλλου, τις συνήθειες, την καθημερινότητά του. Κανένας σεβασμός για τον άνθρωπο και τη Φύση. Νομίζετε ότι δεν συνδέονται οι πυρκαγιές με τον τρόπο ζωής μας; Πώς προκύπτουν στα αποκαΐδια οι βιλάρες;
– Πόσο αλλοτριώνεται η ζωή μέσα στα διαμερίσματα;
– Πάρα πολύ. Ευθύνονται για τις κακές σχέσεις, την επιθετικότητα, την απουσία ενδιαφέροντος για τον διπλανό σου. Δεν τους ξέρεις και δεν θέλεις να τους ξέρεις.
– Η πολυκατοικία είναι μικρογραφία της ελληνικής κοινωνίας;
– Βέβαια. Αν μάλιστα καταλάβει και κανένας νεόπλουτος το ρετιρέ της πολυκατοικίας τότε… άστα να πάνε!
– Ζείτε μέσα στην πολυκατοικία;
– Ζω 35 χρόνια εδώ, έγινα και διαχειρίστρια μάλιστα, και για να αλλάξουμε την πόρτα της εισόδου ή το ασανσέρ ή για να αυξήσουμε το αποθεματικό, παίξαμε μπουνιές. Για όποια αλλαγή ήταν αναγκαία και στην οποία έπρεπε να συμμετάσχουν οικονομικά, έδινα μάχη.
– Παρακολουθείτε από κοντά την πολιτική;
– Από μικρή. Μεγάλωσα σε ένα περιβάλλον πολύ δημοκρατικό. Οι γονείς μου ήταν Μικρασιάτες με αδέλφια που ζούσαν στη Γαλλία. Αρχές του ’60, ήμουν πολύ νέα ακόμη στο θέατρο, μου ζήτησαν να υπογράψω για την αποφυλάκιση του Γλέζου. Το κείμενο μου το είχε στείλει ο Αλεξανδράκης. Ηταν η πρώτη μου πολιτική ενέργεια.
Οι σχέσεις είναι ψεκάστε, σκουπίστε, τελειώσατε…
– Τι σας ενοχλεί στο θέατρο σήμερα;
– Φιλίες δεν υπάρχουν. Οι σχέσεις είναι ψεκάστε, σκουπίστε, τελειώσατε. Και η υπερπληθώρα θιάσων έχει δημιουργήσει «μαγαζάκια». Ο Χορν ή ο Ηλιόπουλος δεν θα ‘παιρναν ποτέ έναν ηθοποιό για το ρόλο επειδή απλώς και μόνο κάποιος τους είχε μιλήσει ή ήταν συγγενής τους ή «δικός τους άνθρωπος».
– Πιστεύετε ότι υπάρχουν ηθοποιοί «παλαιάς κοπής»;
– Οχι. Πιστεύω στο ταλέντο του ηθοποιού. Τι θα πει «παλαιά κοπή»; Δεν νομίζω ότι οι εμπειρίες των νέων ηθοποιών μετριούνται με τις δικές μας. Τα μπουντέλια (θεμέλια), που έλεγε ο Ρίζος, είμαστε εμείς.
– Εξελίσσεστε στον χρόνο;
– Βεβαίως. Τώρα νιώθω καλύτερη ηθοποιός.
– Τι σας έχει προσφέρει το θέατρο;
– Πολλές χαρές. Και με έκανε καλύτερο άνθρωπο. Δεν βγήκα στο θέατρο για βιοποριστικούς λόγους. Ελεγα πολύ συχνά τα «όχι» μου.
– Τα «όχι» στο θέατρο βοηθάνε περισσότερο από τα «ναι»;
– Ναι. Πάντα. Είναι σαν τον εραστή. Οσο του λες όχι σε θέλει. Πολλές φορές το όχι είναι πιο ακριβό από το ναι.
– Τηλεόραση γιατί κάνατε;
– Το άγνωστο. Το μέσον που υποσχόταν ότι θα με γνωρίσει όλη η Ελλάδα.
– Ετσι κι έγινε;
– Ναι. Κατέβαζα ρολά με την «Κοκορόμυαλη». Εχω κάνει, πιστεύω, καλή και διαχρονική τηλεόραση.
– Τι σας έδεσε με την «Κοκορόμυαλη»;
– Ο τύπος αυτής της γυναίκας που έλεγε αλήθειες μέσα από χιούμορ.
– Τυποποιηθήκατε ερμηνευτικά;
– Είμαι ατίθασο παιδί! Δεν μπαίνω σε στεγανά.
– Τι σας έπεισε να εμφανιστείτε στον «Διαχειριστή»; Γνωρίζατε τον σκηνοθέτη Περικλή Χούρσογλου;
– Οχι. Καλή του ώρα όμως, ο Χούρσογλου, με θυμήθηκε. Μου έφερε το σενάριο, το διάβασα και είπα θα παίξω αυτόν το ρόλο της κωλοπετσωμένης μάνας. Εχει ενδιαφέρον.
– Σας λείπει το θέατρο;
– Ζω και χωρίς το θέατρο. Εδώ ζω χωρίς τον άντρα μου.
«Σεβόμουν το θέατρο και αυτό με σεβόταν»
Από τους δεκάδες θεατρικούς και κινηματογραφικούς ρόλους που έχει ερμηνεύσει η Κατερίνα Γιουλάκη (στο σινεμά μετράει 46) ξεχωρίζει χωρίς πολλή σκέψη έναν: «Μια Ιταλίδα απ’ την Κυψέλη». «Σε αυτήν την παράσταση συνάντησα τον άντρα μου. Ηταν το ’68 και ήρθε στα καμαρίνια να με συγχαρεί. Αυτό ήταν. Υστερα από λίγους μήνες παντρευτήκαμε και μείναμε 36 χρόνια μαζί».
Η επιθεώρηση είναι ένα είδος που υπηρέτησε όχι μόνο με συνέπεια, αλλά και με κέφι: «Περνούσα καλά γιατί δεν έπεσα στην εποχή με το βεντετιλίκι που αντικαθιστούσε η μία τις φωτογραφίες της άλλης κι έπαιρνε η μία το φουστάνι της άλλης. Η επιθεώρηση είναι ένα μεγάλο σχολειό. Από ένα κείμενο μικρό 6, 7, 10 σελίδων πρέπει να αρπάξεις το κοινό, να το κάνεις να σε παρακολουθήσει. Αυτοσκηνοθετείσαι και αυτοσχεδιάζεις. Εδώ, μετράει η προσωπικότητα του ηθοποιού, η μαγκιά και η δεξιοτεχνία του να πετάξει το μπαλάκι στην πλατεία, να το πάρει το κοινό και να το ξαναπετάξει. Στην επιθεώρηση παίζεις με την πλατεία. Ο κόσμος της δεν έχει περισσότερες απαιτήσεις από αυτό που θα δει. Ξέρει τι θα δει. Με την οικονομική κρίση άρχισε να υποβαθμίζεται το θέαμα και μαζί το είδος».
Αλλά η Κατερίνα Γιουλάκη δεν χωρίζει το θέατρο σε «κατηγορίες». Συνοψίζει τη σχέση της μαζί του με ευθύτητα και γενναιοδωρία: «Το αγάπησα και με αγάπησε. Δεν το πρόδωσα δεν με πρόδωσε. Το σεβόμουν και με σεβόταν».
