Η Ιζαμπέλ Αλιέντε είναι η πιο προσηνής ντίβα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Μιλάει με αμεσότητα, εγκαθιδρύει ατμόσφαιρα οικειότητας και εμπιστοσύνης, σκέφτεται κανείς, «είναι τόσο σωστή, δεν μπορεί κάποιο ψεγάδι θα έχει». Αγνωστο. Η Ιζαμπέλ Αλιέντε είναι ένα κράμα πολλών συστατικών: φέρει μια οικογενειακή κληρονομιά, την τυλίγει η αύρα μιας πολιτικής ανατροπής, συνδέεται με μία από τις συμπαθείς χώρες στον πλανήτη, ζει στην Καλιφόρνια – τα εσπεριδοειδή τής θυμίζουν ίσως τη Χιλή. Βίωσε τον θάνατο της κόρης της, εισέπραξε πολλή αγάπη από εκατομμύρια αναγνώστες, πάνω της προβλήθηκαν πρότυπα μητέρας και συντρόφου. Είναι η κλασική αφηγήτρια του λατινοαμερικανικού κόσμου. Τον κόσμο της αρδεύουν τα ποτάμια της νοσταλγίας, της φαντασίας, της γυναικείας αφύπνισης, του ερωτισμού, της οικολογίας, του πάθους. Η Αλιέντε έγραψε πολλά επιτυχημένα βιβλία, αλλά ένα από αυτά είναι από τα κλασικά μπεστ σέλερ των τελευταίων δεκαετιών. Το «Σπίτι των Πνευμάτων» κυκλοφόρησε το 1982, μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο, παγίωσε τον μαγικό ρεαλισμό και εκτόξευσε την Αλιέντε στην κορυφή.
Η Ιζαμπέλ Αλιέντε, που βρίσκεται στην Ελλάδα, σήμερα, στις 8 μ.μ., θα επισκεφθεί στον πεζόδρομο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου, το περίπτερο της «Ωκεανίδας» (64/183), του εκδοτικού οίκου που έχει εκδώσει 14 έργα της στα ελληνικά. Αύριο, στις 7 μ.μ., θα δώσει μία διάλεξη στο Μέγαρο (Megaron Plus) και την Τρίτη, στις 8 μ.μ., θα βρίσκεται στο βιβλιοπωλείο «Παπασωτηρίου» (Πανεπιστημίου 37), όπου θα υπογράφει βιβλία της. Η Αλιέντε αγαπάει ιδιαίτερα την Ελλάδα. Νιώθει οικεία εδώ και γνωρίζει πολύ καλά ότι έχει χιλιάδες αναγνώστες στη χώρα μας. Με χαρά απάντησε στις ερωτήσεις της «Κ».
Είναι καιροί ντροπής για την Αμερική
– Πόσο διαφορετική είναι η Ιζαμπέλ Αλιέντε του σήμερα από την Ιζαμπέλ Αλιέντε που έγραψε το «Σπίτι των Πνευμάτων»;
– Οταν έγραψα το «Σπίτι των Πνευμάτων» ήμουν 39 ετών, ζούσα εξόριστη στη Βενεζουέλα, κοπιάζοντας να μεγαλώσω τα παιδιά μου, ήμουν απελπισμένη, δυστυχής. Ηθελα να επιστρέψω στη Χιλή, την πατρίδα μου. Ο γάμος μου δεν πήγαινε καλά. Ενιωθα ότι η ζωή μου είχε αποτύχει. Είκοσι πέντε χρόνια αργότερα, η ζωή μου είναι πολύ διαφορετική. Τώρα είμαι παντρεμένη με έναν άντρα που λατρεύω, έχω οικονομική άνεση, ο γιος μου έχει μεγαλώσει και μπορεί να φροντίσει τον εαυτό του και τα παιδιά του. Δεν έχω τόσες έννοιες πια. Παρ’ όλα αυτά, παραμένω βασικά ο ίδιος άνθρωπος, μέσα μου ζει ακόμα το σιωπηλό κορίτσι που υπήρξα, η επαναστατημένη νεαρή φεμινίστρια, η εξόριστη γυναίκα, η ώριμη μητέρα που έχασε την κόρη της, η πιο ηλικιωμένη μάγισα που είμαι σήμερα. Ακόμα μου αρέσουν οι ιστορίες, απαιτώ τη δικαιοσύνη και μπορεί να ερωτευθώ παράφορα.
– Εχετε πει πως κάθε 8 του Γενάρη αρχίζετε ένα καινούργιο βιβλίο. Είσαστε πάντα τόσο πειθαρχημένη;
– Ναι, δυστυχώς, είμαι τρομερά συνεπής. Προσπαθώ οι μέρες μου να είναι παραγωγικές. Είμαι πειθαρχημένη στη δουλειά μου και απεχθάνομαι να περιμένω εξ αιτίας κάποιου τρίτου. Δεν έχω υπομονή. Γνωρίζω πως πρέπει να αλλάξω, αλλά δεν νομίζω ότι υπάρχει ιδιαίτερος λόγος να πιέσω τον εαυτό μου για ζητήματα χρόνου.
Ευεργετικός ο χρόνος
– Πώς ήταν ο χρόνος πάνω σας; Ευεργετικός ή σκληρός;
– Ο χρόνος είναι χρόνος. Η ζωή είναι ένα ταξίδι και προχωράμε και προχωράμε έως ότου φθάσουμε στον θάνατο. Αυτό είναι όλο. Ο τρόπος που αξιοποιούμε τον χρόνο μας σε αυτή τη ζωή είναι συνήθως υποκειμενικός. Βεβαίως, υπάρχουν και ανεξέλεγκτες καταστάσεις που διαμορφώνουν τη ζωή μας, αλλά υπό κανονικές συνθήκες μπορούμε να επιλέξουμε μια θετική ή αρνητική πρόσληψη της πραγματικότητας. Ο δικός μου χρόνος υπήρξε πολύ καλός, υπήρξε πάντα γεμάτος γεγονότα, διασκέδαση, ανατροπές. Επιστράτευσα όλες τις εσωτερικές μου δυνάμεις για να ανταποκριθώ στη ζωή. Και αυτό με ευχαριστεί. Μου δίνει πλούσιο υλικό για τη λογοτεχνία.
– Νιώθετε ότι έχετε φθάσει σε μια ωριμότητα, ώστε τώρα να μπορείτε να επιβραδύνετε;
– Πιστεύω ότι είμαι μια ώριμη συγγραφέας διότι έχω 25 χρόνια εμπειρίας και γιατί έχω γράψει 16 βιβλία. Παρ’ όλα αυτά δεν νιώθω ότι μπορώ να σταματήσω. Μου αρέσει να γράφω. Δεν βρίσκω κάποιο λόγο να μη συνεχίσω να το κάνω.
– Εχετε την επιθυμία να ξαφνιάσετε τους αναγνώστες σας;
– Δεν ξέρω τι περιμένουν οι αναγνώστες μου ή οι εκδότες μου από μένα. Κάθε βιβλίο μεγαλώνει μέσα μου σιγά σιγά και ξαφνικά έρχεται μια στιγμή που δεν μπορώ παρά να στρωθώ στο γράψιμο. Δεν το σχεδιάζω, δεν έχω προγραμματίσει την «καριέρα» μου. Απλώς γράφω για ό,τι είναι σημαντικό για μένα.
– Νιώθετε καμιά φορά ασφυκτική την πίεση από τις υψηλές προσδοκίες των άλλων;
– Εχω μάθει να χωρίζω τον χρόνο σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος είναι γεμάτο εσωστρέφεια, με γράψιμο και γράψιμο. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου είμαι απομονωμένη, έγκλειστη στο γραφείο μου δουλεύοντας. Βλέπω μόνο την οικογένειά μου και δεν δέχομαι πιέσεις από τον εξωτερικό κόσμο. Το δεύτερο μέρος του κόσμου είναι εξωστρεφές, ταξιδεύω και περιτριγυρίζομαι από ανθρώπους. Μερικές φορές νιώθω διαλυμένη, αλλά είναι πολύ σημαντικό για μένα να έρχομαι σε επαφή με τους αναγνώστες μου και να γυρίζω στον κόσμο, διαφορετικά θα κινδύνευα να γίνω ερημίτισσα.
– Τι σας δίνει χαρά στην καθημερινότητα;
-Εχω πολλά πράγματα που μου δίνουν χαρά. Τον άντρα μου, την οικογένειά μου, το γράψιμο, τον σκύλο μου, το διάβασμα, διάφορες ιστορίες και ανθρώπους που αγαπώ. Η μεγαλύτερη πηγή χαράς είναι πιθανότατα η αίσθηση πως έχω ακόμα πολλά να δώσω.
– Ως Χιλιανή νιώθετε εξοικειωμένη με την ευρωπαϊκή παράδοση;
– Η Χιλή πάντα προσέβλεπε στην Ευρώπη. Ακόμη χρησιμοποιούμε τον Ναπολεόντειο Κώδικα στα δικαστήρια, η γλώσσα και η κουλτούρα μας είναι λατινική. Νιώθουμε πολύ έντονα την επίδραση της Αμερικής, αλλά πιστεύω ότι πολιτισμικά είμαστε ακόμη πιο πολύ Ευρωπαίοι.
– Ζείτε χρόνια στις ΗΠΑ. Πόσο έχει αλλάξει η Αμερική;
– Η Αμερική περνάει δύσκολους καιρούς. Ο πρόεδρος και οι γύρω του έχουν οδηγήσει τη χώρα σε ένα φρικτό πόλεμο, έχουν προκαλέσει μεγάλη εχθρότητα από όλον τον κόσμο κατά των Αμερικανών, υπάρχουν διαφθορά, κατάχρηση εξουσίας, ψέματα, βασανιστήρια, παίρνουν πίσω δικαιώματα πολιτών και ανθρώπινα δικαιώματα των φυλακισμένων. Είναι καιροί ντροπής.
– Πιστεύετε ότι τα βιβλία σας είναι ανοικτά σε πολιτικές ερμηνείες;
– Πάντα υπάρχουν πολιτικά στοιχεία στα βιβλία μου. Η πολιτική έχει σφραγίσει τη ζωή μου. Δεν θα ήμουν σήμερα συγγραφέας αν δεν είχα την εμπειρία της εξορίας μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα στη Χιλή, το 1973. Με νοιάζει το τι γίνεται στον κόσμο. Ανησυχώ. Πώς θα μπορούσα να αγνοήσω την πολιτική; Θέλω να πιστεύω ότι τα βιβλία μου μπορούν να θεωρηθούν και πολιτικά.
– Γράφετε τώρα ένα καινούργιο βιβλίο;
– Γράφω απομνημονεύματα. Η έρευνά μου έχει αντικείμενο τα χιλιάδες γράμματα που έχω γράψει στη μητέρα μου τα τελευταία 30 χρόνια. Η μητέρα μου και εγώ αλληλογραφούμε σχεδόν επί καθημερινής βάσεως και φυλάμε τα γράμματά μας. Και τώρα είναι η πρώτη φορά που άνοιξα τα πακέτα για να διαβάσω όσα γράφτηκαν τα τελευταία 12 χρόνια. Ανακάλυψα ότι κρατώ στα χέρια μου ένα θησαυρό. Θυμάμαι μονάχα τα πιο σημαντικά γεγονότα στη ζωή μου, έχω ξεχάσει όλα τα υπόλοιπα, αλλά διαβάζοντας αυτά τα γράμματα, έχω μπροστά μου όλα όσα συνέβησαν επί καθημερινής βάσεως.
– Σε τι διάθεση βρίσκεστε αυτήν την περίοδο; Θέλετε να ταξιδέψετε, να δείτε κόσμο, να μείνετε σπίτι, να γράψετε;
– Ανυπομονώ να μείνω σπίτι και να διορθώσω τα απομνημονεύματά μου, που έχω αρχίσει να γράφω από τις 8 Ιανουαρίου. Αυτή τη χρονιά είχα πολλά ταξίδια. Παρ’ όλα αυτά, ήθελα να έρθω στην Ελλάδα. Ονειρευόμουν αυτό το ταξίδι εδώ και πολύ καιρό.
Διαβάζω τα όνειρα
– Περιγράψτε την ιδανική θέα από ένα παράθυρο…
– Ζω σε ένα όμορφο μέρος. Το σπίτι μου είναι χτισμένο στην κορυφή ενός λόφου με θέα προς τον κόλπο του Σαν Φρανσίσκο. Αντικρίζω χρυσαφένιους λόφους, δάση, τρεχούμενα νερά. Μου αρέσει αυτό το τοπίο. Συχνά, βγαίνω για περίπατο στο δάσος, όπου έχω σκορπίσει τις στάχτες της κόρης μου. Αν κλείσω τα μάτια μου και φέρω στο μυαλό μου ένα όμορφο μέρος, αυτό το δάσος έρχεται σαν εικόνα.
– Γράφετε ποτέ τα όνειρά σας; Τα χρησιμοποιείτε ως υλικό στα βιβλία σας;
– Ναι, τα γράφω τα όνειρά μου. Τα διηγούμαι στη μητέρα μου στην καθημερινή μας αλληλογραφία και αν το όνειρο επανέρχεται ή αν οι εικόνες είναι πολύ δυνατές, τότε το γράφω σε ένα σημειωματάριο. Χρησιμοποιώ τα όνειρα για τα βιβλία μου και για τη ζωή μου. Εχω μάθει να διαβάζω τα όνειρα. Αν δω στον ύπνο μου μωρό, τότε είναι το βιβλίο που γράφω εκείνη την περίοδο. Αυτό που συμβαίνει στο μωρό στο όνειρο, επαναλαμβάνεται συνήθως στο βιβλίο μου, στον υπολογιστή. Αν δω στον ύπνο μου ένα σπίτι, είναι πάντα η οικογένειά μου. Ονειρα με νερό συμβολίζουν τη δημιουργικότητα. Ονειρα με φίδια μιλούν για λεφτά. Και τελειωμός δεν υπάρχει…
Δεν με απασχολούν οι όροι και οι ετικέτες
– Διαβάζετε τα καινούργια μυθιστορήματα; Εχετε διαβάσει κάποιο βιβλίο που να ζηλέψατε;
– Διαβάζω πολλά καλά βιβλία και σίγουρα θα ήθελα πάρα πολύ να είχα γράψει εγώ τα μισά τουλάχιστον. Είμαι πολύ, πολύ χαρούμενη όταν έχω ένα καλό βιβλίο στα χέρια μου, αλλά βαθιά μέσα στην καρδιά μου υπάρχει επίσης ένα ρίγος ζήλιας, γιατί θα ήθελα να είμαι τουλάχιστον τόσο καλή συγγραφέας όσο και ο συγγραφέας του συγκεκριμένου βιβλίου.
– Σας κουράζει ή σας ενοχλεί ο όρος «μαγικός ρεαλισμός»;
– Μόνο σε λίγα από τα βιβλία μου υπάρχουν στοιχεία μαγικού ρεαλισμού: Στο «Σπίτι των Πνευμάτων», στην «Εύα Λούνα» και στην τριλογία για νέους αναγνώστες. Τα υπόλοιπα είναι απολύτως ρεαλιστικά, οπότε δεν πιστεύω ότι μπορώ να δεχθώ την ετικέτα του μαγικού ρεαλισμού. Αλλά δεν με ενοχλεί ο όρος. Καθόλου. Οσο ο κόσμος διαβάζει τα βιβλία μου, γιατί να με απασχολούν οι όροι και οι ετικέτες;
