Νέοι -στην πλειοψηφία τους φοιτητές- κυριαρχούν στην πλατεία Κλαυθμώνος, όπου απλώνεται το φετινό Παζάρι Βιβλίου με διοργανωτές τους συλλόγους εκδοτών, χωρίς να λείπουν και οι υπόλοιπες ηλικιακές και κοινωνικές κατηγορίες. Από τον ευρωβουλευτή του Συνασπισμού Μιχάλη Παπαγιαννάκη, μέχρι καθηγητές, υπαλλήλους, δημοσιογράφους. Πέμπτη μεσημέρι, περίπου δύο η ώρα, και οι διάδρομοι του Παζαριού δεν αδειάζουν ούτε λεπτό. Οι τιμές είναι το πρωταρχικό δέλεαρ, καθώς επίσης και η πληθώρα σχετικά πρόσφατων τίτλων.
«Ερχομαι κάθε χρονιά στο Παζάρι. Και για τις τιμές και γιατί εδώ μπορώ να βρω παλιούς τίτλους κλασικής, κυρίως, λογοτεχνίας», λέει νεαρός φοιτητής Παιδαγωγικής, ο οποίος είναι συχνός επισκέπτης και των βιβλιοπωλείων. «Προτιμώ να περιμένω δύο ή τρία χρόνια για να πάρω το βιβλίο που μ’ ενδιαφέρει, αφού τα οικονομικά μου δεν μου επιτρέπουν συχνές επισκέψεις στα βιβλιοπωλεία», λέει στην «K» μια νεαρή φοιτήτρια.
«Καινούργια»
Η μεγάλη προσφορά πρόσφατων (μόλις προπέρσινων) τίτλων ξένης κυρίως λογοτεχνίας καταδεικνύει το «βάρος» από την επιλογή ξένων μυθιστορημάτων, άγνωστων και νέων συγγραφέων, που δεν προλαβαίνουν σχεδόν να τοποθετηθούν στους πάγκους των βιβλιοπωλείων. Συνέπεια της μεγάλης παραγωγής τίτλων τα τελευταία χρόνια είναι οι αποθήκες των εκδοτών να φορτώνονται με βιβλία που δεν απορροφώνται, δεν αρέσουν ή απλώς ατύχησαν.
Ετσι, ενώ τα πρώτα χρόνια του Παζαριού κυριαρχούσαν παλιά βιβλία, τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι νέοι τίτλοι, σε πολύ χαμηλές τιμές, απευθύνονται στους αναγνώστες. Χωρίς βεβαίως να λείπουν οι εκδόσεις τέχνης, τα πολλά βιβλία ιστορίας και δοκιμίου της περασμένης και της προπερασμένης δεκαετίας, αλλά και κλασικοί τίτλοι σε σπουδαίες τυπογραφικές εκδόσεις (ο Ντοστογιέφσκι σε μετάφραση Παπαδιαμάντη, για παράδειγμα). Εκτός από τη σύγχρονη ξένη λογοτεχνία, έντονη είναι η παρουσία και πολλών πρόσφατων τίτλων ελληνικής λογοτεχνίας (ή απόπειρας για λογοτεχνία) της τελευταίας πενταετίας. Πιστοποιώντας έτσι τις άκριτες αποδοχές χειρογράφων προκειμένου να αυξηθούν οι τίτλοι, τον σχηματισμό νέων, χωρίς κόπο και έμπνευση, εκδοτικών «σειρών».
Μικρότερη ανταπόκριση
Παρ’ όλα αυτά, όπως και οι εκδότες παραδέχονται, στο φετινό Παζάρι αντικατοπτρίζεται το συνολικό μειωμένο ενδιαφέρον της αγοράς.
«Ελαφρώς μικρότερη από πέρυσι» περιγράφουν την ανταπόκριση του κοινού στα ταμεία του Παζαριού, αποτυπώνοντας έτσι, και στην τέντα της πλατείας Κλαυθμώνος, την κάμψη της αγοράς. Κατάσταση αναμενόμενη κάθε χρόνο μετά την έξαρση των γιορτών.
Ομως, όλο και περισσότερο ακούγεται ότι το φετινό μεταεορταστικό διάστημα είναι χειρότερο από τις προηγούμενες χρονιές. Με πρώτους αποδέκτες της κρίσης, τα βιβλιοπωλεία. Οι λόγοι; O κορεσμός των γιορτών λένε οι βιβλιοπώλες. Αλλά όχι μόνον αυτός. Οι εκπτώσεις σε όλα τα καταναλωτικά είδη τον Φεβρουάριο στρέφει το κοινό στην κάλυψη και άλλων αναγκών με λιγότερα χρήματα. Το βιβλίο έρχεται αναγκαστικά σε δεύτερη μοίρα. Ενας άλλος λόγος είναι η εξοικείωσή μας με το ευρώ, έναν χρόνο και δύο μήνες μετά την κυκλοφορία του. Αν πέρυσι η αδυναμία να αναγάγουμε τα ευρώ σε δραχμές προκαλούσε αλόγιστο… ξόδεμα, φέτος η μετατροπή των τιμών σε δραχμές είναι πιο αυτόματη.
Ο ευαίσθητος χώρος του βιβλίου γίνεται, από μιαν άλλη πλευρά, δείκτης συμπεριφορών και δυνατοτήτων.
