Ο 99942 Αποφις (για τους φίλους: Αποφις) είναι ένας αστεροειδής που θα περάσει πολύ κοντά μας το 2029, το 2036 και μετά πάλι το 2068. Στις 13 Απριλίου του 2029 θα περάσει 32.000 χιλιόμετρα από την επιφάνεια του πλανήτη μας -υπάρχουν δορυφόροι που βρίσκονται πιο μακριά-, αλλά η περίπτωση σε οποιοδήποτε από τα περάσματά του να πέσει πάνω στα κεφάλια μας είναι μηδενική (μολονότι το 2004, όταν πρωτοανακαλύφθηκε, η πιθανότητα αυτή είχε υπολογιστεί στο 2,7%). Ο 101955 Μπενού είναι ένας άλλος, μεγαλύτερος αστεροειδής, που έχει σχήμα σβούρας. Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι υπάρχει πιθανότητα 1 στις 2.700 να πέσει στη Γη μεταξύ των ετών 2175 και 2199. Και υπάρχουν και άλλα τέτοια αντικείμενα που παρακολουθούν οι ειδικοί, εκτιμώντας πιθανούς μελλοντικούς κινδύνους. Προς το παρόν, δεν υπάρχει κανένας αστεροειδής, κανένας κομήτης και κανένα άλλο αντικείμενο από το διάστημα που να αποτελεί ρεαλιστικό κίνδυνο για τον πλανήτη μας από όσο ξέρουμε. Και καλώς. Γιατί αυτό μας έλειπε μόνο. Ολα τα άλλα τα έχουμε.
Αλλά αν έχετε χαλαρώσει υπερβολικά στις παραλίες ή τα βουνά (ή τα όποια μετερίζια) στα οποία βρίσκεστε και θέλετε κάτι φρέσκο για να σας αγχώσει, μια νέα φοβία να προσθέσετε στο παλμαρέ των ταραγμένων σας εφιαλτών, σας προτείνω αυτό το βίντεο:
Διαρκεί έξι ώρες και δείχνει μόνο χάρτες και πίνακες με νούμερα και στοιχεία, καθώς και ένα ρολόι που μετράει την πάροδο του χρόνου. Βαρετό δεν ακούγεται; Εμ, δεν είναι. Είναι συναρπαστικό. Είναι μια λεπτομερής προσομοίωση του τι ακριβώς θα γινόταν αν ένας κομήτης, παρόμοιος σε ταχύτητα και μέγεθος με το αντικείμενο διαμέτρου 10 χιλιομέτρων που έπεσε στη χερσόνησο του Γιουκατάν πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια και οδήγησε στην εξαφάνιση των δεινοσαύρων (μεταξύ πολλών άλλων), έπεφτε στο ίδιο σημείο σήμερα, στον δικό μας κόσμο.
Το βίντεο δείχνει μια σειρά από δείκτες (το ωστικό κύμα, το θερμικό κύμα, τα τσουνάμι, τη θερμοκρασία του εδάφους, τους σεισμούς, τις πυρκαγιές) σε χάρτες και διαγράμματα, περιγράφοντας πώς εξελίσσεται καθένας από αυτούς κάθε λεπτό που περνάει μετά την πρόσκρουση. Βεβαίως, σύμφωνα με την προσομοίωση η καταστροφή ξεκινά πριν καν φτάσει ο κομήτης στην επιφάνεια. Η αληθινή πόλη Μέριντα (πληθ. 1,2 εκατ.) κοντά στις ακτές του Κόλπου του Μεξικού παίρνει φωτιά από τη θερμική ενέργεια που εκλύει αυτό το πράγμα καθώς φλέγεται διατρέχοντας την ατμόσφαιρα με ταχύτητα 25 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, πέφτοντας προς την επιφάνεια υπό γωνία περίπου 60 μοιρών, πριν καν αυτό φτάσει κοντά της. Και μετά, γίνεται η πρόσκρουση.
Η ενέργεια, λέει, που εκλύεται με την πρόσκρουση ενός τέτοιου αντικειμένου στην επιφάνεια της Γης, ισοδυναμεί με την ενέργεια που θα εκλυόταν αν έσκαγαν όλες οι ατομικές βόμβες που υπάρχουν στον κόσμο ταυτόχρονα – επί 170.000. Αυτό που συμβαίνει στο σημείο της πρόσκρουσης είναι κάτι που ο ανθρώπινος νους δεν μπορεί να διανοηθεί. Δεν έχουμε σημεία αναφοράς για τέτοιας έντασης και μεγέθους γεγονότα. Σε μια περιοχή από τη Σαν Φρανσίσκο ντε Καμπέτσε μέχρι την Κανκούν η θερμοκρασία ακαριαία φτάνει τη θερμοκρασία στην επιφάνεια του ήλιου. Αμέσως τα πάντα φλέγονται και λιώνουν και πιο μακριά – η Πόλη του Μεξικού, το Χιούστον, το Μαϊάμι εξαϋλώνονται ακαριαία. Μέσα στο πρώτο δευτερόλεπτο από την πρόσκρουση 30 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν πεθάνει.
Στα πρώτα 15 δευτερόλεπτα από την πρόσκρουση φλέγονται ολόκληρη η κεντρική Αμερική, μεγάλο μέρος του Μεξικού, η Κούβα, η Φλόριντα των ΗΠΑ και οι αμερικανικές ακτές στον Κόλπο του Μεξικού. Στα 20 δευτερόλεπτα ο αριθμός των θυμάτων ξεπερνά τα 100 εκατομμύρια. Ολοι αυτοί χάνονται εξαιτίας της θερμότητας. Αυτό είναι το πρώτο πράγμα που συμβαίνει από την πτώση του κομήτη, η θερμότητα. Ο ίδιος ο κομήτης εξαερώνεται από την ισχύ της έκρηξης, διαλύεται, μετατρέπεται σε μια γιγάντια μπάλα φλεγόμενου πλάσματος. Στο σημείο της πρόσκρουσης δημιουργείται ένας πρόσκαιρος κρατήρας πλάτους 100 χιλιομέτρων και βάθους 30 (!) και 25 τρισεκατομμύρια τόνοι υλικών εκτοξεύονται σταδιακά στην ατμόσφαιρα – μέρος τους με τόση ταχύτητα που ξεφεύγει από την ατμόσφαιρα και φεύγει έξω, στο διάστημα. Τι σημαίνουν όλα αυτά; Τι νούμερα, τι μεγέθη; Πώς μοιάζει κάτι τέτοιο; Πώς θα έβλεπαν αυτό το πράγμα από μια πόλη, ας πούμε, χίλια χιλιόμετρα μακριά, την Πόλη του Μεξικού; Η απάντηση είναι: δεν θα το έβλεπαν. Δεν θα έβλεπαν τίποτε. Μισή ώρα μετά την πρόσκρουση, η θερμοκρασία στην Πόλη του Μεξικού είναι ακόμα 3.000 βαθμοί Κελσίου. Δεν έχει μείνει τίποτε εκεί – τα πάντα έχουν λιώσει. Οσοι ήταν αρκετά κοντά, για να έχουν την περιοχή της πρόσκρουσης κάπου μακριά στον ορίζοντα, θα είχαν εξαϋλωθεί από το πρώτο δευτερόλεπτο. Οσοι ήταν πιο μακριά θα αντιμετώπιζαν με διαφορετικούς τρόπους το φαινόμενο.
Το πρώτο πράγμα είναι αυτή η μπάλα θερμικής ενέργειας που επεκτείνεται ακαριαία προς όλες τις κατευθύνσεις, αμέσως μετά την πρόσκρουση, πολύ γρήγορα. Αλλά ταυτόχρονα συμβαίνουν κι άλλα φαινόμενα. Μια τέτοια μπάλα φωτιάς που φτάνει σε ύψος τα 500 χιλιόμετρα (πιο ψηλά από την τροχιά του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού) διαλύει το μαγνητικό πεδίο της Γης – μέσα στο πρώτο λεπτό από την πρόσκρουση έχουμε μπλακ άουτ σε ολόκληρο τον πλανήτη. Ολα τα ηλεκτρονικά παύουν να λειτουργούν. Οσα αεροπλάνα είναι στον αέρα, όπου κι αν βρίσκονται, πέφτουν. Μέσα στα πρώτα δύο λεπτά η σεισμική δραστηριότητα ξεκινά και η απότομη μετατόπιση του νερού στο σημείο της πρόσκρουσης δημιουργεί ένα γιγάντιο τσουνάμι. Μια εκτίμηση για το μέγεθος του σεισμού που προκαλείται από την πρόσκρουση είναι 10,4. Διαρκεί 15 λεπτά. Και μετά έρχεται ο θόρυβος. Αν είχε μείνει τίποτε όρθιο από τη θερμότητα και τη βροχή των συντριμμιών κοντά στο σημείο της πρόσκρουσης, θα διαλυόταν από την ένταση του ωστικού κύματος.
Δεκαεπτά λεπτά από την πρόσκρουση, το κύμα της θερμότητας φτάνει στη Νέα Υόρκη – η θερμοκρασία εκτοξεύεται στους 450 βαθμούς, όλα καίγονται. Εν τω μεταξύ, όμως, όλη η Βόρεια Αμερική δέχεται και μια βροχή φωτιάς, μια ομοβροντία από τα συντρίμμια της έκρηξης, που επιστρέφουν από την εκτόξευσή τους ψηλά στην ατμόσφαιρα και φλέγονται στον αέρα, καθώς πέφτουν ξανά στο έδαφος.
Στα 18 λεπτά αρχίζει να καίγεται ο Αμαζόνιος. Στα 35 λεπτά έχει πάρει φωτιά ολόκληρος.
Πριν συμπληρωθεί μισή ώρα από την πρόσκρουση, σεισμοί πλήττουν ολόκληρο τον κόσμο (στις περισσότερες περιοχές, όχι καταστροφικού μεγέθους). Σε εκείνο το σημείο της καταστροφής, εμείς στην Ελλάδα έχουμε καταλάβει μόνο αυτό: έναν σεισμό. Τεσσάρι περίπου. Επίσης, δεν έχουμε ηλεκτρικό ρεύμα, πουθενά. Κανέναν τρόπο να ενημερωθούμε για οτιδήποτε συμβαίνει. Ξέραμε ότι θα συμβεί αυτό που είναι να συμβεί, ή το μάθαμε τελευταία στιγμή; Πιθανότατα θα το ξέραμε ήδη – ίσως να είχαμε προσπαθήσει να προστατευτούμε κιόλας. Μέχρι πού θα διαβάζαμε και θα μαθαίναμε τι σημαίνει αυτό που θα συμβεί και ότι η ικανότητα του ανθρώπου να αυτοπροστατεύεται από τις δυνάμεις της φύσης έχει όρια.
Στα 45 λεπτά το κύμα της φωτιάς φτάνει στο Παρίσι.
Στα 50 λεπτά φτάνει στην Ελλάδα.
Πώς μοιάζει; Εδώ δεν θα το ζήσουμε όπως στην Πόλη του Μεξικού, ή το Μαΐάμι. Πλέον η ισχύς του φαινομένου έχει ατονήσει πολύ. Εδώ, ξαφνικά, φτάνει ένα κύμα αδιανόητης ζέστης. Η θερμοκρασία της ατμόσφαιρας εκτοξεύεται πάνω από τους 300 βαθμούς Κελσίου και μένει εκεί για ένα δεκάλεπτο περίπου, πριν υποχωρήσει ξανά. Αυτό σημαίνει ότι κανένας δεν μπορεί να επιβιώσει στην επιφάνεια ή και στο εσωτερικό των κτιρίων, με τον αέρα απ’ έξω να έχει πάρει φωτιά. Ολα τα δάση της Ελλάδας, κάθε φυτό και κάθε δέντρο, όλα φλέγονται. Κι όχι μόνο σε εμάς.
Μία ώρα μετά την πρόσκρουση όλη η Αμερική (Βόρεια και Νότια), η Ευρώπη, η Σιβηρία και μέρος της Αφρικής φλέγονται. Εβδομήντα λεπτά μετά την πρόσκρουση, 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι έχουν ήδη πεθάνει. Η καταστροφή φτάνει στην Κίνα και τη νοτιοανατολική Ασία και στο επόμενο δεκάλεπτο πεθαίνει άλλο ενάμισι δισεκατομμύριο.
Στα 85 λεπτά μετά την πρόσκρουση, όλα τα δάση του κόσμου φλέγονται.
Τρεις ώρες μετά την πρόσκρουση το τσουνάμι μπαίνει στη Μεσόγειο. Τέσσερις ώρες μετά την πρόσκρουση, φτάνει στο Ιόνιο.
Εξι ώρες μετά την πρόσκρουση, το φαινόμενο έχει λίγο-πολύ τελειώσει. Στην Ελλάδα δεν ακούσαμε ποτέ τον ήχο της πρόσκρουσης, ούτε έφτασαν μέχρι εδώ συντρίμμια. Το τσουνάμι όταν έφτασε σε εμάς είχε εξασθενήσει αρκετά. Αλλά δεν είχε μείνει κανένας να πληγεί. Σχεδόν σίγουρα, καμιά και κανείς δεν είχε επιβιώσει από εκείνο το δεκάλεπτο που ο αέρας έγινε σαν το εσωτερικό ενός πολύ δυνατού φούρνου επί περίπου δέκα λεπτά και όλα πήραν φωτιά.
Μέχρι το τέλος του φαινομένου σχεδόν 5,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι έχουν πεθάνει και οι υπόλοιποι (σχεδόν αποκλειστικά επιζώντες στη νότια Ασία που ήταν προφυλαγμένοι σε υποδομές) θα πεθάνουν το αμέσως επόμενο διάστημα. Σκεφτείτε: τα πάντα καίγονται. Πόλεις, δάση, πυρηνικά εργοστάσια, μηχανήματα, αυτοκίνητα, οι κατασκευές του παιδιού σας στο σχολείο, το σχολείο. Ενα πέπλο καπνού, τέφρας και σκόνης καλύπτει τον ουρανό σε ολόκληρη τη Γη και το ηλιακό φως που θα φτάνει στην επιφάνεια του πλανήτη θα μειωθεί κατά 80% για το επόμενο εξάμηνο τουλάχιστον. Η φωτοσύνθεση πρακτικά διακόπτεται, η θερμοκρασία πέφτει απότομα παντού και μέσα σε έναν χρόνο το μεγαλύτερο μέρος της Γης βουλιάζει σε έναν πολικό χειμώνα. Θα χρειαστούν 20 χρόνια για να καθαρίσει η ατμόσφαιρα – αλλά οι αλλαγές στο κλίμα θα κρατήσουν επί χιλιετίες. Ελάχιστα είδη θα μπορούσαν να επιβιώσουν από μια τέτοια καταστροφή. Οι άνθρωποι; Σχεδόν σίγουρα όχι.
Αν κάτι τέτοιο συνέβαινε στη δικιά μας εποχή, θα τελείωνε το είδος μας, πρακτικά μέσα σε λίγες ώρες. Μπορεί κάτι παλαβοί πλούσιοι να επιβίωναν στα μπούνκερ που χτίζουν στη Νέα Ζηλανδία (εκτός, βεβαίως, κι αν ο κομήτης έπεφτε στη Νέα Ζηλανδία), αλλά μόνο για λίγους μήνες, το πολύ. Το είδος μας δεν είναι φτιαγμένο για να είναι ανθεκτικό στις πολύ μεγάλες αλλαγές. Την προηγούμενη φορά το 75% των ειδών ζωής στον πλανήτη δεν την πάλεψε, εξαφανίστηκε. Το ίδιο θα παθαίναμε κι εμείς.
Ευτυχώς, μια τέτοια καταστροφή δεν είναι στο πρόγραμμα. Αντικείμενα όπως ο Αποφις και ο Μπενού, που τριγυρίζουν στη γειτονιά μας, είναι πολύ μικρότερα -320 μέτρα διάμετρο έχει ο Αποφις, 490 ο Μπενού. Αν ποτέ έπεφταν επάνω μας, θα έκαναν τρομερή ζημιά, αλλά δεν θα κατέστρεφαν ολοκληρωτικά τον πλανήτη. Αλλο τα 300-400 μέτρα, άλλο τα 10 χιλιόμετρα. Ομως, σκεφτείτε για λίγο, εκεί που κάθεστε αναπαυτικά αυτές τις καυτές και ανεμοδαρμένες ημέρες: τι θα γινόταν αν μαθαίναμε ότι ένα τέτοιο πράγμα έρχεται καταπάνω μας από το υπερπέραν; Εχουμε ζήσει πολλά πια. Κρίσεις, τραγωδίες, πανδημίες. Ως είδος, ως κοινωνίες και ως άτομα, έχουμε δοκιμαστεί σε διάφορα. Πώς θα αντιμετωπίζαμε κάτι τέτοιο; Πριν από δέκα ή είκοσι χρόνια, μπορεί να σας απαντούσα διαφορετικά. Τώρα, ε. Τώρα έχει φτιαχτεί και ταινία για το θέμα. Μάλλον κάπως έτσι θα γίνονταν τα πράγματα:
