Ξέρετε γιατί η ανθρωπότητα μάλλον δεν θα καταφέρει να στείλει σύντομα μια επανδρωμένη αποστολή στον Αρη, και μάλλον θα αργήσει πολύ να ξαναστείλει αστροναύτες στο φεγγάρι και πως, όταν τα καταφέρει, αυτοί μάλλον θα είναι Κινέζοι; Ξέρετε ποιος φταίει;
Ο Ελον Μασκ.
Πριν από λίγες ημέρες, συνέβη το εξής:
Αυτή δεν είναι σκηνή από ταινία. Είναι η πραγματική έκρηξη ενός “Starship”, του γιγάντιου πυραύλου που κατασκευάζει η SpaceX, η εταιρεία του Ελον Μασκ. Ο συγκεκριμένος πύραυλος επρόκειτο να εκτοξευτεί στην τέταρτη κατά σειρά δοκιμαστική εκτόξευση φέτος. Και οι τρεις προηγούμενες (τον περασμένο Ιανουάριο, τον Μάρτιο και Μάιο) είχαν αποτύχει, με τους πυραύλους να εκρήγνυνται σε διάφορα στάδια της πτήσης τους. Αυτή τη φορά δεν υπήρξε καν πτήση καθώς ο πύραυλος τινάχτηκε στο αέρα σε άσχετη ημέρα, στο έδαφος. Πράγμα που είναι ένα πρόβλημα, για τον πύραυλο που υποτίθεται ότι κάποια στιγμή θα μεταφέρει ανθρώπους στον Αρη.
Ο στόχος του Ελον Μασκ ήταν πάντα να συνεισφέρει στην αποστολή μιας επανδρωμένης αποστολής στον Αρη μέχρι το 2028, όταν και λήγει η θητεία του Τραμπ. Πράγμα που ήταν αδιανόητα δύσκολο ούτως ή άλλως. Για να γίνει όμως, θα έπρεπε να έχουν προηγηθεί τουλάχιστον μία ή δύο επιτυχημένες μη επανδρωμένες αποστολές, για να τεσταριστούν όλα τα συστήματα, τα διαστημόπλοια και οι μέθοδοι. Ετσι γίνεται με τις διαστημικές αποστολές: τσεκάρονται και διπλοτσεκάρονται τα πάντα. Αυτό σημαίνει όμως ότι όλες αυτές οι πλήρεις, ολοκληρωμένες δοκιμές θα έπρεπε να γίνουν στην επόμενη ευκαιρία, το 2026. Σε δεκαέξι μήνες από τώρα. Αυτό πια δεν είναι απλά δύσκολο. Είναι εντελώς αδύνατο. Ως τώρα κανένα Starship δεν έχει καν καταφέρει να φτάσει καν σε τροχιά γύρω από τη Γη και να επιστρέψει σώο και αβλαβές. Προς το παρόν η SpaceX μοιάζει να μην μπορεί να ολοκληρώσει καμία από τις πιο βασικές, προκαταρκτικές δοκιμές. Πόσο μάλλον ένα έστω δοκιμαστικό ταξίδι στον Αρη.
Σε αυτό το σημείο αξίζει να πούμε κάποια πράγματα για το ταξίδι στον Αρη, επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν ακριβώς πόσο δύσκολο και περίπλοκο εγχείρημα είναι. Ο Αρης είναι πολύ, πολύ, πολύ μακριά και, όπως και η Γη, δεν κάθεται ακίνητος. Γυρίζει γύρω από τον ήλιο. Κι επειδή και η Γη και ο Αρης κινούνται, με λίγο διαφορετικές τροχιές και διαφορετική ταχύτητα, η απόσταση ανάμεσά τους δεν μένει σταθερή αλλά κυμαίνεται από 50 μέχρι 400 εκατομμύρια χιλιόμετρα. Πολύ μακριά. Κι αυτά τα εκατομμύρια χιλιόμετρα δεν είναι ακριβώς ευθεία, να ξεκινήσεις δηλαδή από τη Γη και να το πας ντουγρού, καθότι ο Αρης, καθώς πηγαίνεις κατά εκεί, κινείται. Οπότε είναι γνωστό ότι ο καλύτερος και συντομότερος τρόπος να πάει κανείς στον Αρη, είναι ανάποδα: να περιμένεις την ακριβώς κατάλληλη στιγμή όταν ο Αρης βρίσκεται πάνω στην τροχιά του περίπου 45 μοίρες πιο πίσω από το σημείο που η Γη βρίσκεται πάνω στη δική της, και να εκτοξεύσεις τον πύραυλο με τους αστροναύτες προς την αντίθετη κατεύθυνση, από την άλλη πλευρά του ήλιου, ώστε να συναντήσει τον Αρη όταν θα φτάνει από εκεί, έξι με οκτώ μήνες αργότερα. Γι’ αυτό τον λόγο ένα ταξίδι στον Αρη δεν είναι όπως ένα ταξίδι στη Θεσσαλονίκη, ή στη Σελήνη. Δεν μπορείς να ξεκινήσεις οποτεδήποτε για να πας. Πρέπει να περιμένεις ακριβώς αυτή την κατάλληλη στιγμή, κι αυτή η στιγμή έρχεται μόνο κάθε περίπου 26 μήνες. Η επόμενη ευκαιρία για μια εκτόξευση πυραύλου προς τον Αρη είναι το 2026. Κι η μεθεπόμενη, το 2028. Και ούτω καθεξής.
Αλλά, θα πει κανείς, ΟΚ, και τι πειράζει. Ας μην πάμε στον Αρη μέχρι το 2028. Οπως είναι τα πράγματα, μια επανδρωμένη αποστολή προς τα εκεί ρεαλιστικά απέχει ακόμα μια δεκαετία, τουλάχιστον. Μπορεί και περισσότερες. Η ίδια η ιδέα ότι ανθρώπινα όντα μπορούν όντως να κάνουν αυτό το ταξίδι με δεδομένους τους περιορισμούς της βιολογίας, την απόσταση, και τις συνθήκες που επικρατούν εκεί είναι, ούτως ή άλλως, όπως έχουμε γράψει ξανά, εξαιρετικά αμφιλεγόμενη. Αλλά το πρόβλημα είναι ότι η εμπλοκή του Μασκ στις κανονικές, «μεγάλες» διαστημικές αποστολές των ενηλίκων απειλεί να εκτροχιάσει και ένα άλλο, πιο ρεαλιστικό και κοντινό στόχο: την αποστολή Artemis στη Σελήνη. Σύμφωνα με το σχέδιο, οι επερχόμενες δοκιμαστικές αποστολές της NASA και το προγραμματισμένο επανδρωμένο ταξίδι στον δορυφόρο της Γης το 2027 θα χρησιμοποιήσουν μια διαφορετική εκδοχή του Starship της SpaceΧ που θα κάνει μια πολύ κρίσιμη δουλειά: θα μεταφέρει τους αστροναύτες από το διαστημόπλοιο Orion, που θα έχει μπει σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη, στο έδαφος, και μετά το τέλος της αποστολής πάλι πίσω στο Orion. H SpaceX εισπράττει 4 δισεκατομμύρια δολάρια για τη συνεισφορά της και σε αυτό το πρότζεκτ. Οσο η ανάπτυξη του Starship πάει πίσω, τόσο πάει πίσω όλο το πρόγραμμα Artemis.
Ο Ελον Μασκ έχει το 42% της SpaceX (που δεν είναι στο χρηματιστήριο) και ελέγχει το 79% των ψήφων στις Γ.Σ. της εταιρείας. Ξέρουμε, επίσης ότι είναι ένας περίεργος άνθρωπος που υπόσχεται διαρκώς, σε παθολογικό βαθμό, ανέφικτα πράγματα. Ακόμα, ότι σε αυτήν και στις άλλες επιχειρήσεις του έχει λάβει 38 δισεκατομμύρια δολάρια από το αμερικανικό κράτος σε επιδοτήσεις, φοροαπαλλαγές, δάνεια και σε δουλειές για το Δημόσιο. Είναι επίσης μέλος μιας επιχειρηματικής παράδοσης που έχει επικρατήσει στον τομέα της «τεχνολογίας», το διαβόητο “move fast and break things”, που μπορεί να λειτουργεί όταν αφορά σε εφαρμογούλες στα κινητά, αλλά ίσως δεν είναι η καταλληλότερη φιλοσοφία για την κατασκευή τσιπ που μπαίνουν στον εγκέφαλο ανθρώπων, ή πυραύλων που θα μεταφέρουν ανθρώπους στο διάστημα. Μολονότι πια όλοι ξέρουν περί τίνος πρόκειται, ωστόσο κάποιες μεγάλες επιχειρηματικές επιτυχίες του Μασκ εξακολουθούν να τροφοδοτούν έναν επίμονο μύθο, μια γενικότερη εντύπωση ότι ο ίδιος και οι εταιρείες του μπορούν να καταφέρουν στην πράξη πολύ περισσότερα από όσα καταφέρνουν πραγματικά. Πολλές φορές παραγνωρίζεται ότι πίσω από τις συγκεκριμένες, χτυπητές επιτυχίες, κρύβονται πολύ περισσότερες, αξιοσημείωτες και παταγώδεις αποτυχίες. Για κάθε Tesla Model 3 υπάρχει ένα Cybertruck, μια Boring Company και μια Solar City. Για κάθε Falcon 9 ένα Twitter, ένα DOGE, μια Neuralink. Το φιλόδοξο σχέδιο για την κατασκευή ενός γιγάντιου πυραύλου που μπορεί να μεταφέρει τεράστια φορτία στο διάστημα (μέχρι και τον Αρη) και να επιστρέφει για να επαναχρησιμοποιείται, και μάλιστα πάρα πολύ γρήγορα, καταφανώς «βιαστικά», “breaking things”, μοιάζει ολοένα και περισσότερο ότι ανήκει στη δεύτερη κατηγορία.
Και πάλι: ας πρόσεχαν. Κοτζάμ NASA, ας μην επένδυε τόσα λεφτά και τόσες ελπίδες σε μια ιδιωτική, απόλυτα ελεγχόμενη από έναν προβληματικό ολιγάρχη εταιρεία. Και τι έγινε; Ούτως ή άλλως, πρότζεκτ όπως το πρόγραμμα Artemis είναι εξαιρετικά δαπανηρά. Η κυβέρνηση Τραμπ τώρα τινάζει στον αέρα τα δημοσιονομικά της χώρας για να εξασφαλίσει γιγάντιες φοροαπαλλαγές για τους πλούσιους χρηματοδότες του, οπότε σύντομα θα υπάρχουν πολύ πιο άμεσες προτεραιότητες για τους πολίτες στο έδαφος. Και το ίδιο το πρόγραμμα Artemis έχει ήδη μαγαριστεί: στην αρχή επρόκειτο να είναι μια πανηγυρική επιστροφή της Αμερικής στους θετικούς θριάμβους, στις πανανθρώπινης αξίας κατακτήσεις. Τώρα, όμως, με αυτή την κυβέρνηση, έχουν αφαιρέσει από το website της NASA ακόμα και την αναφορά του στόχου αυτή η αποστολή να στείλει την πρώτη γυναίκα και τον πρώτο μη λευκό άνθρωπο στη Σελήνη. Αν είναι να γίνει πρόχειρα, καθυστερημένα, δίνοντας δισεκατομμύρια στην εταιρεία του Ελον Μασκ μέχρι να καταφέρουν να φτιάξουν έναν πύραυλο που να μην εκρήγνυται εκεί που στέκεται, ας καθυστερήσει, ας μη γίνει και καθόλου.
Αλλά ξέρετε τι άλλο είναι πιο πιθανό να συμβεί; Να πάνε πρώτα στη Σελήνη κάποιοι άλλοι.
Οι Κινέζοι έστειλαν για πρώτη φορά ένα ρομποτάκι για να μπει σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη και να τραβήξει φωτογραφίες το 2007. Το 2013 έστειλαν και το πρώτο ρομποτάκι που προσσεληνώθηκε. Το 2020, έστειλαν ένα άλλο ρομποτάκι το οποίο προσσεληνώθηκε, μάζεψε ενάμισι κιλό δείγματα από την επιφάνεια του εδάφους, και επέστρεψε. Τον περασμένο Μάιο, ένα άλλο ρομποτάκι έκανε έρευνες σε μια τοποθεσία για την κατασκευή μιας πιθανής μελλοντικής βάσης (και επέστρεψε με περισσότερα δείγματα). Για το 2028 είναι προγραμματισμένη μια αποστολή στην οποία θα στείλουν ρομπότ, οχήματα και μηχανήματα (και έναν 3D printer) για την κατασκευή υποδομών επί τόπου, στην επιφάνεια. Και μετά;
Μέχρι το 2030, θέλουν να στείλουν και τους δύο πρώτους Κινέζους ταϊκοναύτες στη Σελήνη.
