Ενώ η Μέση Ανατολή φλέγεται και στις ΗΠΑ το καθεστώς συλλαμβάνει ανοιχτά και πολιτικούς του αντιπάλους, ίσως είναι μια καλή ευκαιρία να κάνουμε ένα διάλειμμα και να μιλήσουμε για κάτι άλλο που απασχολεί πάρα πολύ κόσμο: το ποδόσφαιρο.
Δεν είναι το σημαντικότερο πράγμα του κόσμου. Αλλά στη φάση που ζούμε, παραδόξως, σαν το καναρίνι στα βάθη του ορυχείου, το ποδόσφαιρο είναι μια καλή ένδειξη και μια χρήσιμη προειδοποίηση για το πώς αυτά που συμβαίνουν στις ΗΠΑ αλλοιώνουν την εικόνα του κόσμου μας με δραματικό και μη αναστρέψιμο τρόπο.
Θα σας πω τι εννοώ.
Αυτή τη στιγμή στις ΗΠΑ διεξάγεται το Παγκόσμιο Κύπελλο Συλλόγων, μια διοργάνωση που κανένας δεν χρειαζόταν πραγματικά (αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση). Στο τουρνουά συμμετέχουν 32 ομάδες από όλο τον κόσμο, από την πρωταθλήτρια Ευρώπης Παρί Σεν Ζερμέν μέχρι μια ημιεπαγγελματική από τη Νέα Ζηλανδία, και το τουρνουά έχει ομίλους, γύρους και απ’ όλα. Εξήντα δύο αγώνες θα παιχτούν συνολικά στα γήπεδα των ΗΠΑ, μέχρι τον τελικό στις 13 Ιουλίου. Υπάρχει, βεβαίως, ένα πρόβλημα: λίγοι ασχολούνται. Στις αρχές του χρόνου, όταν έγινε η κλήρωση των ομίλων και οριστικοποιήθηκε το πρόγραμμα, οι τιμές των εισιτηρίων για τον εναρκτήριο αγώνα ανάμεσα στην αιγυπτιακή Αλ-Αχλί και την Ιντερ Μαΐαμι του Λιονέλ Μέσι ξεκινούσαν από τα 394 δολάρια. Πουλήθηκαν τόσο λίγα, που τις προηγούμενες εβδομάδες ξεκίνησε μια πρωτοφανής καμπάνια προσφορών και διαφημίσεων για να πειστούν άνθρωποι να έρθουν στο γήπεδο για να δουν τον Μέσι. Βγήκαν ακόμα και φοιτητικά εισιτήρια των 4 δολαρίων. Και πάλι όμως το γήπεδο δεν γέμισε. Σε κανέναν από τους 9 αγώνες που έχουν γίνει μέχρι την ώρα που σας τα γράφω αυτά δεν γέμισε το γήπεδο. Στο θεωρητικά πολύ ενδιαφέρον ματς Τσέλσι – Λος Αντζελες FC στην Ατλάντα κόπηκαν μόνο 22.000 εισιτήρια, σε ένα γήπεδο 71.000 θέσεων.
Θα πει κανείς, και δίκαια, «και τι μας νοιάζει». Ούτως ή άλλως στις ΗΠΑ δεν έχουν πολύ μεγάλη ποδοσφαιρική παράδοση και, ξανά, εδώ ο κόσμος χάνεται, ένα άχρηστο ποδοσφαιρικό τουρνουά στην άλλη άκρη του κόσμου είναι κοντά στον πάτο των προτεραιοτήτων οποιουδήποτε πλην της FIFA. Ομως το σημαντικό της ιστορίας δεν έχει να κάνει με το ποδόσφαιρο ή με τη FIFA.
H Υπηρεσία Μετανάστευσης και Τελωνείων (Immigration and Customs Enforcement – ICE) φτιάχτηκε το 2003, στο πλαίσιο της αναδιοργάνωσης των θεσμών του κράτους μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001. Βασικά, ο ρόλος της ήταν η αποτελεσματικότερη εφαρμογή των νόμων για την αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης. Σταδιακά, έγινε ένα είδος αστυνομίας, με αρμοδιότητες έρευνας, εντοπισμού και σύλληψης ανθρώπων που βρίσκονται στη χώρα παράνομα. Η κυβέρνηση Μπάιντεν χρησιμοποίησε την ICE για να πραγματοποιήσει περισσότερες απελάσεις παράτυπων μεταναστών ή ταξιδιωτών που η βίζα τους είχε λήξει, από ό,τι η πρώτη κυβέρνηση Τραμπ. Ολα αυτά τα χρόνια, βεβαίως, η προτεραιότητα της ICE και της αμερικανικής κυβέρνησης εν γένει ήταν η αντιμετώπιση της εγκληματικότητας. Λειτουργούσε συμπληρωματικά της αστυνομίας και του FBI, στοχεύοντας κυρίως σε μετανάστες που καταζητούνταν για εγκλήματα. Αυτό ήταν άλλωστε και το MAGA αφήγημα που αναπαράγεται πιστά εδώ και καμιά δεκαετία: έρχονται εγκληματίες από τις άλλες χώρες (ενίοτε μας τρώνε και τους σκύλους), και πρέπει να τους βρούμε και να τους διώξουμε. Μετά τις εκλογές, βεβαίως, το αφήγημα έγινε πιο ξεκάθαρο: δεν θέλουν να διώξουν μόνο τους εγκληματίες που βρίσκονται παράνομα στη χώρα. Θέλουν να διώξουν όλους τους παράτυπους μετανάστες. Και, φυσικά, πλέον είναι σαφές ότι δεν περιορίζονται καν στους «παράτυπους». Ηδη έχουν αρχίσει διαδικασίες για να διώχνουν και νόμιμους.
Το καθεστώς που διαμορφώνεται στις ΗΠΑ τους τελευταίους μήνες έχει ως σαφή, εκπεφρασμένο στόχο να στραφεί με μανία κατά των μεταναστών. Αυτός ο στόχος είναι μόνο εν μέρει ιδεολογικός. Ασφαλώς, μέσα στην κυβέρνηση Τραμπ υπάρχουν άνθρωποι όπως ο αναπληρωτής προσωπάρχης Στίβεν Μίλερ, που είναι ανοιχτά ρατσιστές, υπέρμαχοι της «Λευκής Ανωτερότητας». Φέρουν ιδέες και απόψεις που θα ακούγονταν ακραίες ακόμα και σε συναντήσεις ανθρώπων με λευκές κουκούλες στον αμερικανικό Νότο το 1962. Αλλά είναι και πολιτικός. Το καθεστώς χρησιμοποιεί τους μετανάστες όπως άλλα αυταρχικά καθεστώτα ανά τον κόσμο χρησιμοποιούσαν τους Εβραίους, τους μουσουλμάνους ή άλλους ευάλωτους πληθυσμούς στο έδαφός τους: για να πυροδοτήσουν τον διχασμό και, κυρίως, για να επιβάλουν τον φόβο σε ολόκληρο τον πληθυσμό. Για το καθεστώς των Ναζί οι Εβραίοι δεν ήταν μόνο ένας ιδεολογικός στόχος, αλλά και η αφορμή για να δείξουν στους υπόλοιπους Γερμανούς πολίτες πώς είναι το κράτος να συλλαμβάνει και να εξαφανίζει ανθρώπους όποτε θέλει, χωρίς διαδικασίες ή έλεγχο. Το μήνυμα είναι εκκωφαντικό και κρυστάλλινο: αν είστε ήσυχοι και δεν δημιουργείτε προβλήματα, δεν θα σας συμβεί και σε εσάς κάτι τέτοιο.
Τις τελευταίες εβδομάδες, η ICE έχει βγει παγανιά στις ΗΠΑ. Οι ταραχές στο Λος Αντζελες ξεκίνησαν επειδή οπλισμένοι πράκτορες της υπηρεσίας διεξήγαγαν εφόδους σε σούπερ μάρκετ, βιοτεχνίες, εστιατόρια, αγροκτήματα, εκκλησίες και σχολεία της πόλης, αναζητώντας μετανάστες που δεν είχαν μαζί τους τα απαραίτητα χαρτιά, για να τους συλλάβουν και να τους οδηγήσουν για απέλαση επί τόπου. Πολίτες έβλεπαν ξαφνικά μασκοφόρους χωρίς στολή ή άλλα χαρακτηριστικά να μπουκάρουν στον χώρο εργασίας τους και να αρπάζουν συναδέλφους και φίλους τους, ανθρώπους οικογενειάρχες, σκληρά εργαζόμενους. Υπενθύμιση: υποτίθεται ότι το καθεστώς θέλει να διώξει τους εγκληματίες που έρχονται και εγκληματούν και βιάζουν και τρώνε τα σκυλιά των ανθρώπων, αλλά οι πράκτορες της ICE μπουκάρουν σε χώρους εργασίας, όπου οι μετανάστες που συλλαμβάνουν εργάζονται, έχοντας εντοπίσει πού βρίσκονται από τα αρχεία της εφορίας, την οποία πληρώνουν κανονικά. Η ICE έχει συλλάβει κόσμο ακόμα και μέσα σε δικαστήρια, όπου οι άνθρωποι είχαν πάει για να συμπληρώσουν χαρτιά ή αιτήσεις, ακολουθώντας κατά γράμμα τους νόμους και τους κανόνες της χώρας. Σύμφωνα με τα δημοσιευμένα στοιχεία, συλλαμβάνουν περίπου 800 ανθρώπους την ημέρα σε όλη τη χώρα, ενώ ο προαναφερθείς ανεκδιήγητος Στίβεν Μίλερ έχει θέσει για στόχο τις 3.000 συλλήψεις.
Βέβαια, ο στόχος δεν ήταν ποτέ η καταπολέμηση της «παράνομης μετανάστευσης». Ούτε τους νοιάζει η καταπολέμηση κανενός μυθολογικού μεταναστευτικού εγκλήματος, ή οι μεταναστευτικές ροές ως φαινόμενο εν γένει (θυμηθείτε: δεν τους νοιάζει). Ο στόχος ήταν πάντα ο τρόμος, η εισβολή στις κοινότητες κυρίως των πιο ευάλωτων πληθυσμών της χώρας, για να περάσει το μήνυμα παντού σε ολόκληρη την κοινωνία: αυτή είναι μια χώρα όπου ανά πάσα στιγμή οπλισμένοι μασκοφόροι μπορούν να μπουκάρουν όπου βρίσκεστε, και να ζητήσουν τα χαρτιά σας και, αν δεν είναι όλα όπως πρέπει, να σας εξαφανίσουν χωρίς δίκες, χωρίς νομικές διαδικασίες ή “you have the right to remain silent” και άλλα χαριτωμένα που βλέπαμε στις ταινίες.
Και εδώ ερχόμαστε ξανά στο ποδόσφαιρο. Οι ΗΠΑ δεν είναι καμιά ποδοσφαιρομάνα. Αλλά το μέρος του πληθυσμού που ασχολείται περισσότερο με το ποδόσφαιρο είναι, ασφαλώς, αυτοί που κατάγονται από χώρες που είναι ποδοσφαιρομάνες, όπως όλες οι χώρες της Λατινικής Αμερικής. Λίγες ημέρες πριν από την έναρξη του τουρνουά, το υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι πράκτορες της ICE και της (παρόμοιας) CBP θα βρίσκονται μέσα στα στάδια για να «τηρούν την τάξη». Αποτέλεσμα; Οι φίλαθλοι αρνούνται να πάνε στο γήπεδο. Για τον ίδιο λόγο που εργάτες σε κατασκευαστικές εταιρείες ή σε εστιατόρια ή σε χωράφια δεν πάνε στη δουλειά (και αμερικανικές επιχειρήσεις κινδυνεύουν τώρα με καταστροφή). Επειδή φοβούνται. Επειδή ξέρουν ότι ακόμα κι αν τα έχουν κάνει όλα σωστά, αν έχουν ξεχάσει ένα χαρτί, ή αν ο οπλισμένος μασκοφόρος τους δει με στραβό μάτι, ή αν τους ξεφύγει μια λάθος κουβέντα, μπορεί να μην ξαναδούν τα παιδιά τους, ή να καταλήξουν σε κανένα κολαστήριο για καταναγκαστική εργασία στο Ελ Σαλβαδόρ.
Το θέμα δεν είναι το ποδόσφαιρο. Δεν έχει καμία σημασία το ποδόσφαιρο. Το θέμα είναι η μετατροπή μιας χώρας μεταναστών, μιας χώρας που χτίστηκε με τον μόχθο ανθρώπων που ήρθαν από αλλού, σε κλεμμένη γη, σε ένα κλειστό καθεστώς με οράματα εθνοκάθαρσης.
Και μια υπενθύμιση: οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής του χρόνου το καλοκαίρι θα φιλοξενήσουν (μαζί με το Μεξικό και τον Καναδά) το κανονικό Μουντιάλ. Και το 2028, είναι προγραμματισμένο να φιλοξενήσουν και τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Στο Λος Αντζελες.
