Το ένστικτο του Ντόναλντ Τραμπ ήταν ανέκαθεν εχθρικό προς την Ουκρανία. Από τότε που επέστρεψε στον Λευκό Οίκο, κάποιοι από τους συμβούλους του ή ορισμένοι Ευρωπαίοι ηγέτες τον πείθουν προσωρινά να τηρήσει μια πιο ισορροπημένη στάση. Αλλά η φυσική του τάση να επιδιώκει την προσέγγιση με το Κρεμλίνο επανέρχεται συνεχώς – και μάλιστα δριμύτερη. «Η πολιτική από την αρχής της θητείας της νέας κυβέρνησης ήταν να ασκηθεί πίεση στο θύμα, στην Ουκρανία, αντί στον επιτιθέμενο, στη Ρωσία», όπως το έθεσε η Μπρίτζετ Μπρινκ, μέχρι πρότινος πρέσβης των ΗΠΑ στο Κίεβο. Μετά το νέο του τηλεφώνημα με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, που γκρέμισε εκ νέου την απόπειρα ενός κοινού δυτικού μετώπου απέναντι στη Μόσχα, ο Τραμπ πλέον δείχνει έτοιμος να αποστασιοποιηθεί, αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο στους Ρώσους να συνεχίσουν να σφυροκοπούν την Ουκρανία παίζοντας παράλληλα θέατρο ότι διαπραγματεύονται.
Κατά τα άλλα, στο σημερινό newsletter, εξετάζουμε την (διαρκή) αποτυχία της Ουάσιγκτον να περιορίσει τις αιματηρές επιχειρήσεις, που κλιμακώθηκαν την περασμένη εβδομάδα, και την ανθρωπιστική τραγωδία στη Γάζα· την ιδιαίτερη ευαισθησία της κυβέρνησης Τραμπ για τους λευκούς αγρότες της Νοτίου Αφρικής και την αναισθησία του για τους Αφγανούς πρόσφυγες στις ΗΠΑ· και τις τελευταίες εξελίξεις με το μεγάλο φορολογικό νομοσχέδιο, που καταφέρνει να συνδυάζει σκληρές περικοπές σε κοινωνικά προγράμματα με δυσθεώρητη αύξηση του δημόσιου χρέους.
→ Ως συνήθως, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μου για να πούμε περαιτέρω στο [email protected] και στο Bluesky (@yanpal.bsky.social).
UNDER HIS SPELL. Δύο ώρες διήρκεσε η τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ του Τραμπ και του Πούτιν τη Δευτέρα. Το αποτέλεσμα ήταν αποκαρδιωτικό για την Ουκρανία – και την Ευρώπη. Ο Τραμπ, στην ανάρτησή του αμέσως μετά στο Truth Social, εξέφρασε την εκτίμηση ότι πήγε πολύ καλά η κουβέντα και ανακοίνωσε ότι οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές θα ξεκινήσουν «αμέσως» διαπραγματεύσεις για κατάπαυση του πυρός «και για τον τερματισμό του πολέμου».
Παράλληλα, υπονόησε σαφώς ότι οι ΗΠΑ θα αποστασιοποιηθούν από τις διαπραγματεύσεις αυτές. Μιλώντας μάλιστα με τον Βολόντιμιρ Ζελένσκι και πέντε Ευρωπαίους ηγέτες μετά το τηλεφώνημα με τον Πούτιν, ο Τραμπ ξεκαθάρισε ότι δεν θα ασκήσει περισσότερη πίεση στη Μόσχα από τη στιγμή που ενεπλάκη σε άμεσες συνομιλίες με τους Ουκρανούς.
Με άλλα λόγια, ο προσδοκίες ότι ο Τραμπ θα συντασσόταν με την ευρωπαϊκή γραμμή για άμεση κατάπαυση του πυρός ή νέες κυρώσεις στη Ρωσία εξανεμίστηκαν. Ο Αμερικανός πρόεδρος, που συνειδητοποιεί πλέον πόσο δύσκολη υπόθεση είναι η επίτευξη μιας συμφωνίας ειρήνης, μοιάζει να αποφάσισε να ανταμείψει τον Πούτιν για την αδιαλλαξία του αντί να τον τιμωρήσει (υπενθυμίζουμε ότι την περασμένη εβδομάδα ο Ζελένσκι πήγε στην Τουρκία για άμεσες συνομιλίες, όπως ζήτησε ο Τραμπ, ενώ ο Πούτιν, που τις πρότεινε, απείχε).
Το τηλεφώνημα της Δευτέρας ήταν μία υπενθύμιση της ανάγκης να πεθάνει η ελπίδα (όπως το θέτει ο καθηγητής Φίλιπς Ο’ Μπράιαν) περί συνεχιζόμενης στήριξης του Κιέβου από την Ουάσιγκτον. O Τραμπ απέδειξε για ακόμα μία φορά ότι δεν ενδιαφέρεται για την τύχη της Ουκρανίας, αλλά για τη σχέση του με τον Πούτιν. Σύμφωνα με τους Financial Times, o Γιούρι Ουσακόφ, σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής του Πούτιν, δήλωσε ότι ο τόνος της δίωρης συνομιλίας ήταν τόσο φιλικός που κανένας πρόεδρος δεν ήθελε να είναι ο πρώτος που θα έκλεινε το τηλέφωνο.
Το κρίσιμο ερώτημα τώρα (ξανά) είναι αν οι Ευρωπαίοι θα σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και θα καλύψουν –στον βαθμό του εφικτού– το αμερικανικό κενό. Την Τρίτη, η Ε.Ε. και το Ηνωμένο Βασίλειο επέβαλαν νέες κυρώσεις στη Ρωσία, εστιαζόμενες στον σκιώδη στόλο που παρακάμπτει το πλαφόν που έχει θέσει η Δύση στις εξαγωγές ρωσικού πετρελαίου και σε χρηματοπιστωτικές εταιρείες που συνδράμουν τη Μόσχα στην παράκαμψη των δυτικών κυρώσεων. Ωστόσο η γονυπετείς εκκλήσεις προς τον άλλοτε αξιόπιστο σύμμαχο συνεχίζονται, όπως στο μήνυμα που ανάρτησε τη Δευτέρα στα social media η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν («Θέλω να ευχαριστήσω τον πρόεδρο Τραμπ για τις ακούραστες προσπάθειές του να φέρει κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία. Είναι σημαντικό οι ΗΠΑ να συνεχίσουν να εμπλέκονται»).
Sad, που θα έλεγε και ο ίδιος.
ΩΡΑ ΜΗΔΕΝ ΣΤΗ ΓΑΖΑ. Το Ισραήλ το Σαββατοκύριακο ξεκίνησε την προαναγγελθείσα χερσαία επιχείρηση για την ανακατάληψη της Γάζας, την οποία συνοδεύει με δεκάδες αεροπορικές επιδρομές ημερησίως. Από την κατάρρευση της εκεχειρίας στις 18 Μαρτίου έως τότε, είχαν ήδη σκοτωθεί περισσότεροι από 5.000 Παλαιστίνιοι. Οι αριθμοί αυτοί έχουν αυξηθεί κατά πολλές εκατοντάδες τις τελευταίες ημέρες. Στη Λωρίδα επικρατούν ευρέως συνθήκες λιμού – και το Ισραήλ συνεχίζει να μπλοκάρει την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας. Ο εξτρεμιστής υπουργός Οικονομικών του Ισραήλ, Μπεζαλέλ Σμότριτς, έχει θέσει ως εξής τον στόχο της νέας επιχείρησης: «Καταστρέφουμε ό,τι έχει απομείνει ακόμα από τη Λωρίδα, απλώς επειδή είναι μια μεγάλη πόλη της τρομοκρατίας».
Την Τρίτη το Axios δημοσίευσε ρεπορτάζ σχετικά με την έντονη ενόχληση του Τραμπ για την πολιτική του Μπίμπι Νετανιάχου, την ταραχή του με τις εικόνες των νεκρών Παλαιστίνιων παιδιών και την εντολή του στο επιτελείο του να πιέσει το Ισραήλ να «τελειώνει». Αντίστοιχα ρεπορτάζ κυκλοφορούσαν τακτικά και επί ημερών Μπάιντεν, χωρίς να έχουν κάποιο πρακτικό αντίκτυπο στη στήριξη των ΗΠΑ για τις βάναυσες πρακτικές των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων.
Παρά την πρόσφατη ψύχρανση των διμερών σχέσεων, δεν αναμένεται να ασκηθεί σοβαρή πίεση από την Ουάσιγκτον για να αποτραπεί το τελευταίο, τραγικό κεφάλαιο στην ιστορία της ισοπέδωσης της Γάζας. Αλλωστε, όπως μετέδωσε την Τρίτη το NBC, η κυβέρνηση Τραμπ επεξεργάζεται σχέδιο για τη μόνιμη μετεγκατάσταση 1 εκατομμυρίου Παλαιστινίων στη Λιβύη – και το έχει ήδη συζητήσει με την κυβέρνηση της βορειοαφρικανικής χώρας.
ΑΦΡΙΚΑΝΕΡΣ IN, ΑΦΓΑΝΟΙ OUT. Οι πηγές αγανάκτησης με τη μεταναστευτική πολιτική της κυβέρνησης Τραμπ είναι τόσο πολλές που είναι δύσκολο να τις παρακολουθήσει κανείς. Αυτόν τον μήνα ωστόσο, τρέχουν παράλληλα δύο εξελίξεις που είναι πραγματικά σοκαριστικές, ακόμα και για τα δικά της δεδομένα.
Την Τρίτη έληξε επισήμως το καθεστώς προσωρινής προστασίας (Temporary Protected Status ή TPS) για τους Αφγανούς πρόσφυγες στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό σημαίνει ότι σε λίγες εβδομάδες θα μπορούν να απελαθούν πίσω στη χώρα τους, που ασφυκτιά εκ νέου υπό τον ζυγό των Ταλιμπάν. Πολλοί Αφγανοί που βρέθηκαν στις ΗΠΑ μετά την ανάκτηση της εξουσίας από τους ακραίους ισλαμιστές τον Αύγουστο 2021, μάλιστα, είχαν συνεργαστεί με τις αμερικανικές δυνάμεις και τις διπλωματικές αρχές στη χώρα – μετατρέποντάς τους σε κόκκινο πανί για τη νυν αφγανική κυβέρνηση.
Η ανακοίνωση του τερματισμού του TPS για τους Αφγανούς έτυχε (πέτυχε;) να είναι την ίδια ημέρα (12.5) που οι ΗΠΑ υποδέχθηκαν ένα αεροπλάνο γεμάτο λευκούς «πρόσφυγες» από τη Νότια Αφρική. Η κυβέρνηση Τραμπ, στη γραμμή του Ιλον Μασκ, που κατάγεται από τη χώρα, έχει υιοθετήσει τη θεωρία ότι οι λευκοί αγρότες της Νότιας Αφρικής υπόκεινται «γενοκτονία» και δικαιούνται προστασίας. Στην πραγματικότητα, το κόμμα που τους εκπροσωπεί συμμετέχει στην κυβέρνηση, ελέγχοντας μεταξύ άλλων το υπουργείο Γεωργίας, και οι λευκοί αγρότες παραμένουν οικονομικά προνομιούχοι.
Ο πρόεδρος της Νότιας Αφρικής Σίριλ Ραμαφόσα πήγε στην Ουάσιγκτον για να επιχειρήσει να κατευνάσει τον Τραμπ, μεταξύ άλλων με προτάσεις εμβάθυνσης των εμπορικών σχέσεων των δύο χωρών. Το αποτέλεσμα ήταν ακόμα μία αντιπαράθεση στο Οβάλ Γραφείο χθες, που θύμισε το θλιβερό επεισόδιο με τον Ζελένσκι, με τον Αμερικανό πρόεδρο να κάνει κήρυγμα στον Νοτιοαφρικανό ομόλογό του με σωρεία ψευδών ισχυρισμών για τις διώξεις κατά των λευκών – και να χαμηλώνει κάποια στιγμή να φώτα για να δείξει βίντεο που τους υποστηρίζει.
ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ-ΣΚΟΥΠΑ & Η ΜΕΓΑΛΗ ΤΡΥΠΑ. Υπερψηφίστηκε την περασμένη Κυριακή από την επιτροπή Προϋπολογισμού της Βουλής των Αντιπροσώπων το φορολογικό νομοσχέδιο-γίγας του Τραμπ. Η ίδια επιτροπή το είχε απορρίψει την Παρασκευή, γιατί σκληροπυρηνικοί Ρεπουμπλικανοί θεωρούσαν ότι δεν περιείχε αρκετές περικοπές. Για να γίνει νόμος, πρέπει η εκδοχή της Βουλής να ψηφιστεί και μετά να «συμφιλιωθεί» με αυτήν της Γερουσίας. Mε άλλα λόγια, έχουμε μέλλον.
Σύμφωνα με τα νεότερα στοιχεία, το έλλειμμα των ΗΠΑ για το δημοσιονομικό έτος 2024-2025 (από 1.10.2024) έφτασε το 1,15 τρισ. στο πεντάμηνο. Αν συνεχίσει σε αυτόν τον ρυθμό, θα αγγίξει το 10% του ΑΕΠ.
Στην παρούσα μορφή του, σύμφωνα με τους αναλυτές, το νομοσχέδιο θα αυξήσει το χρέος των ΗΠΑ κατά 3-5 τρισ. δολάρια στην επόμενη δεκαετία (το αμερικανικό ΑΕΠ κυμαίνεται περίπου στα 30 τρισ.).
Αυτό, μάλιστα, παρά το γεγονός ότι περιλαμβάνει μεγάλες περικοπές στο Medicaid, το κρατικό πρόγραμμα ιατροφαρμακευτικής ασφάλισης για Αμερικανούς με χαμηλά εισοδήματα, που επί του παρόντος παρέχει κάλυψη σε 71 εκατ. πολίτες. Οι περικοπές υπολογίζεται να φτάσουν τα 625 δισ. δολάρια σε βάθος δεκαετίας – και να οδηγήσουν σε απώλεια κάλυψης για περίπου 8,6 εκατομμύρια Αμερικανούς. Υπενθυμίζεται ότι ο Τραμπ υποσχέθηκε, τόσο προεκλογικά όσο και αφού ανέλαβε την εξουσία, ότι δεν θα αγγίξει τις παροχές του Medicaid (τα δημοσιονομικά γεράκια του κόμματός του επιμένουν σε ακόμα μεγαλύτερες περικοπές, που θα ισχύσουν νωρίτερα από ό,τι προβλέπεται στο νομοσχέδιο).
Την Παρασκευή, η Moody’s έγινε ο τελευταίος μεγάλος οίκος αξιολόγησης που υποβάθμισε τις ΗΠΑ από την κορυφαία βαθμίδα της πιστοληπτικής του αξιολόγησης. Οι αποδόσεις του 30ετούς ομολόγου του αμερικανικού Δημοσίου εισήλθαν τη Δευτέρα στην επικίνδυνη ζώνη πάνω από το 5%.
UPDATE: Πριν λίγη ώρα η ολομέλεια της Βουλής ενέκρινε το νομοσχέδιο, με 215 ψήφους υπέρ, 214 κατά και μία αποχή.
ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ
ΣΤΟ PAX TRUMPIANA.
«Οι Ελληνες πρέπει να αναρωτιούνται, ίσως με μια δόση schadenfreude, αν μια κρίση που μοιάζει με αυτήν που έπληξε τη χώρα τους το 2010 πρόκειται να πλήξει τις ΗΠΑ. Ακόμη και πριν από την ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ, η Αμερική αντιμετώπιζε μια ζοφερή δημοσιονομική κατάσταση. Η κατάσταση αυτή θα επιδεινωθεί με τις φορολογικές περικοπές που προωθεί μέσω του Κογκρέσου, ωθώντας τη Moody’s να υποβαθμίσει τα ομόλογα του Αμερικανικού Δημοσίου, ενώ οι επενδυτές οδηγούν τις αποδόσεις τους απότομα υψηλότερα.
Οι ΗΠΑ δεν θα υποστούν κρίση ελληνικού τύπου, δεδομένου ότι, σε αντίθεση με την Αθήνα, δανείζονται σε ένα νόμισμα το οποίο ελέγχουν – και το δολάριο κυριαρχεί παγκοσμίως, οπότε θα υπάρχουν πάντα αγοραστές για τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα. Το ερώτημα είναι, με ποιο τίμημα; Με άλλα λόγια, πόσο ψηλά θα πρέπει να αυξηθούν τα επιτόκια των ομολόγων; Αρκετά, υπολογίζω – και ο αντίκτυπος θα είναι διαβρωτικός, δεδομένου ότι ο τεράστιος δανεισμός του υπουργείου Οικονομικών θα ωθήσει ανοδικά τα επιτόκια για τις αμερικανικές εταιρείες και τα νοικοκυριά. Οπως αναφέρω στο πρόσφατα δημοσιευμένο βιβλίο μου: «Θα ήταν τουλάχιστον ύβρη να παραμείνει η Ουάσιγκτον στην τρέχουσα δημοσιονομική της πορεία εμπιστευόμενη την ετοιμότητα του υπόλοιπου κόσμου να παράσχει χρηματοδότηση με γενναιόδωρους όρους, επ’ άπειρον, για την αμερικανική σπατάλη. Ακόμη και με την κυριαρχία του δολαρίου, η ευημερία των ΗΠΑ θα ήταν σε κίνδυνο».
— ΠΩΛ ΜΠΛΟΥΣΤΑΪΝ, συγγραφέας, “King Dollar: The Past and Future of the World’s Dominant Currency” (Yale University Press, 2025)
Μια κρίσιμη διαφορά μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης θητείας του Τραμπ, στην οποία έχω αναφερθεί και στο παρελθόν, είναι η στάση των δισεκατομμυριούχων της τεχνολογίας απέναντί του. Σε αυτό το εξαιρετικό ανάγνωσμα στο προηγούμενο τεύχος του New Yorker, η Κλαιρ Μαλόουν εστιάζει την προσοχή της σε έναν από τους σημαντικότερους εξ αυτών, τον Τζεφ Μπέζος, ιδρυτή και μεγαλομέτοχο της Amazon και –μία ιδιότητα ζωτική για το θέμα της στήλης– ιδιοκτήτη της Washington Post.
Οπως εξιστορεί η Μαλόουν, ο Μπέζος, που αγόρασε την Post το 2013, ήταν κατά την περίοδο 2017-2021 ο ιδανικός media owner: οικονομικά πανίσχυρος και πιστός στο δόγμα της αυτονομίας της αίθουσας σύνταξης, ακόμα κι όταν τα ρεπορτάζ της εφημερίδας οδηγούσαν σε αντίποινα εναντίον των επιχειρηματικών του συμφερόντων από τον Τραμπ.
Αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά: ο Μπέζος, ανταγωνιστής του Ιλον Μασκ στον τομέα της εξερεύνησης του Διαστήματος και απρόθυμος να αντιμετωπίσει την μήνιν του απελευθερωμένου από αναστολές 47ου προέδρου, κινήθηκε ποικιλοτρόπως –ήδη πριν από τις εκλογές– για να τον εξευμενίσει (π.χ. αποφασίζοντας να μη δηλώσει η εφημερίδα του την επιλογή της για την προεδρία, ενώ το κείμενο υπέρ της Κάμαλα Χάρις είχε ήδη γραφτεί). Παραμένει η Post ένα ουσιώδες αντίβαρο στην εκτελεστική εξουσία; Ή την έχει μετατρέψει ο Μπέζος σε μία εφημερίδα που προσέχει υπερβολικά τις ισορροπίες με τον Λευκό Οίκο; Διαβάστε και τα συμπεράσματα δικά σας.
134% του ΑΕΠ Σε αυτό το επίπεδο προβλέπει ο Moody’s να φτάσει το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ το 2035 αν εγκριθεί το νομοσχέδιο για την παράταση των φοροαπαλλαγών του 2017, από 98% το 2024. Το ελληνικό χρέος την ίδια χρονιά, βάσει των νεότερων προβλέψεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα είναι 119% του ΑΕΠ.
❗Η πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στην Ουκρανία Μπρίτζετ Μπρινκ εξηγεί τους λόγους που παραιτήθηκε από τη θέση της (και από το Foreign Service γενικότερα) τον περασμένο μήνα
❗Ο Γκίντεον Ράχμαν εξηγεί γιατί ο Πούτιν θεωρεί ότι ο χρόνος είναι με το μέρος του και συνεπώς δεν ενδιαφέρεται για ειρηνευτικές συνομιλίες
❗Αυτή η ανάλυση του Carnegie Endowment for International Peace εξετάζει τις ευκαιρίες και τα ρίσκα που συνεπάγονται οι μεγάλες συμφωνίες της κυβέρνησης Τραμπ με αραβικά κράτη για εξαγωγές αμερικανικών μικροτσίπ αιχμής
❗Αξίζει να διαβαστεί η έρευνα της Washington Post για τις συνέπειες της επιχείρησης «φωτιά και τσεκούρι» του DOGE στο ηθικό των ομοσπονδιακών υπαλλήλων
❗Ο Τζ. Ντ. Βανς, ευφραδής και συχνά ανατριχιαστικός, μιλάει εφ’ όλης της ύλης τη μέρα μετά την ορκωμοσία του νέου Πάπα, στον Ρος Ντάουθατ
❗Οι New York Times αποκαλύπτουν ότι ο προσωπάρχης της Τούλσι Γκάμπαρντ επιχείρησε να αλλοιώσει τις εκτιμήσεις των υπηρεσιών πληροφοριών σχετικά με τη βενεζουελάνικη συμμορία Tren de Aragu, ώστε να υποστηρίζουν την πολιτική των fast-track απελάσεων που επιχείρησε να εφαρμόσει ο Τραμπ
❗Ο Τζόναθαν Τσέιτ σχολιάζει την άγνοια της υπουργού Εσωτερικής Ασφάλειας για το δικαίωμα του habeas corpus
❗Ομοσπονδιακός δικαστής στη Βοστώνη έκρινε χθες ότι η κυβέρνηση Τραμπ παραβιάζει την εντολή του με την οποία απαγόρευε τις απελάσεις σε χώρες διαφορετικές από τις χώρες προέλευσής τους, σύμφωνα με αυτό το ρεπορτάζ
