Για το μεγαλύτερο μέρος της φετινής ποδοσφαιρικής σεζόν, μία αναμέτρηση Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ–Τότεναμ θα ήταν ένα ματς μεταξύ της 16ης και της 17ης ομάδας της Πρέμιερ Λιγκ. Σωστά διαβάσατε: Οι «κόκκινοι διάβολοι» και οι Λονδρέζοι είναι –έστω και με μεγάλη απόσταση (14β.)– οι δύο τελευταίες ομάδες πάνω από τη «ζώνη» του υποβιβασμού στην Championship. Η φαινομενικά απογοητευτική χρονιά δύο συλλόγων της περίφημης «Big-6» του αγγλικού πρωταθλήματος, ωστόσο, έχει και μία «σανίδα σωτηρίας» και για λόγους πρεστίζ και, για πολλούς κυρίως, οικονομική ανάσα.
Τότεναμ και Γιουνάιτεντ θα πατήσουν το βράδυ της Τετάρτης (21/5, 22:00) το χορτάρι του «Νέου Σαν Μαμές» στο Μπιλμπάο με στόχο την κατάκτηση του Europa League. Ενός τίτλου που θα σώσει τη σεζόν τους με λίγο ασήμι και θα στείλει τη θριαμβεύτρια στο Champions League –και των τεράστιων εσόδων του– της επόμενης περιόδου.
Ο αγγλικός «εμφύλιος» διεξάγεται στη βασκική πόλη, όμως η ιστορία τόσο του Μπιλμπάο όσο και της τοπικής Αθλέτικ (η οποία αποκλείστηκε στον ημιτελικό από τη Γιουνάιτεντ) δείχνει πως οι δύο φιναλίστ είναι σαν να αγωνίζονται σε αγγλικό έδαφος.
Final stop: Bilbao 📍
🎨 @MarkJohnson_ #UELfinal pic.twitter.com/bRdGNoUnP9
— UEFA Europa League (@EuropaLeague) May 20, 2025
Το αγγλικό Μπιλμπάο
Η ποδοσφαιρική κουλτούρα στην πόλη των Βάσκων στη βόρεια Ισπανία είχε πάντα στενή σχέση με την Αγγλία. Ο παλαίμαχος παίκτης και προπονητής της Αθλέτικ, Χαβιέρ Κλεμέντε, εξήγησε στην ιστοσελίδα The Athletic ότι «η Μπιλμπάο πάντα αγαπούσε το αγγλικό ποδόσφαιρο, αυτό ήταν το στυλ της, με έμφαση στην ομαδικότητα. Οι οπαδοί επίσης μοιάζουν με τους Αγγλους και το παλιό “Σαν Μαμές” ήταν σαν το “Ανφιλντ” και το “Ολντ Τράφορντ”». Οι δύο φιναλίστ έχουν λάβει επισήμως από 15.000 εισιτήρια, όμως οι άνθρωποι της UEFA θεωρούν (και ανησυχούν) πως άλλοι 50.000 Αγγλοι θα φτάσουν εκεί με την ελπίδα να βρουν ένα εισιτήριο της τελευταίας στιγμής ή να παρακολουθήσουν τον σπουδαίο αγώνα στα τοπικά μπαρ.
Το «Νέο Σαν Μαμές» χτίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 2010 στην ίδια τοποθεσία με το προηγούμενο γήπεδο, το οποίο βρισκόταν εκεί για έναν αιώνα. Ο Ασιέρ Αράτε, διευθυντής του AC Museoa, του επίσημου μουσείου της Αθλέτικ, πρόσθεσε στην ίδια ιστοσελίδα ότι «στόχος ήταν το νέο στάδιο να διατηρήσει το πνεύμα του παλιού, που ήταν πολύ αγγλικό. Αλλωστε, πάντα κοιτούσαμε πολύ προς την Αγγλία. Ολη η πόλη το κάνει. Το Μπιλμπάο είναι πολύ βρετανικό. Απλώς κοιτάξτε το όνομα: Αθλέτικ Κλαμπ. Δεν θα μπορούσε να είναι πιο αγγλικό».
🏴 Happy #StGeorgesDay to all our English Athleticzales!
At Athletic Club, we’re proud of our English ties, which stretch back to our origins.
To mark the day we’ve created a thread with Athletic’s connections to every single current @premierleague club.
🧵 Let’s go👇 pic.twitter.com/IlCyMrcTbV
— Athletic Club (@Athletic_en) April 23, 2025
Ο Μιλς, η πρώτη έδρα και η φανέλα της Αθλέτικ
Ο πρώτος καταγεγραμμένος ποδοσφαιρικός αγώνας στο Μπιλμπάο ήταν μεταξύ Αγγλων ναυτικών από πλοία που έδεσαν κατά μήκος του ποταμού Νερβιόν, τον Ιούνιο του 1889. Αλλοι Βρετανοί που εργάζονταν σε μεταλλευτικές, χαλυβουργικές και ναυπηγικές εταειρίες βοήθησαν στη δημιουργία των πρώτων ομάδων στην πόλη. Ο μηχανικός Αλφρεντ Μιλς, γεννημένος στην Κορνουάλη, ήταν ένα από τα πρώτα 33 μέλη (socios) που ίδρυσαν την Αθλέτικ το 1901 και αγωνίστηκε ως αμυντικός. Είχε φτάσει στο Μπιλμπάο σε μικρή ηλικία, όταν ο πατέρας του εργαζόταν για μια εταιρεία τηλεπικοινωνιών, ενώ ο σύλλογος έπαιξε τα πρώτα παιχνίδια στην Campa de los Ingleses (=«Στρατόπεδο των Αγγλων»), ένα παλιό προτεσταντικό νεκροταφείο κάτω από τις αποβάθρες της πόλης. Πλέον, στον ίδιο χώρο βρίσκεται το υπερσύγχρονο Μουσείο Γκούγκενχαϊμ, σχεδιασμένο από τον Καναδοαμερικανό αρχιτέκτονα Φρανκ Γκέρι.
El museo Guggenheim Bilbao bajo un cielo en llamas. pic.twitter.com/CiWLvvhlap
— David de la Iglesia 📷 (@DIVCreativo) March 9, 2025
Η πρώτη φανέλα της Αθλέτικ ήταν χρώματος μπλε και άσπρου, καθώς ο ιρλανδικής καταγωγής παίκτης, Χουάν Μόζερ, αγόρασε το ίδιο υλικό με εκείνη της Μπλάκμπερν Ρόβερς. Η κλασική πλέον με τις ερυθρόλευκες ρίγες και το μαύρο σορτσάκι εμφανίστηκε το 1910, όταν Χουάν Ελορντούι, ο οποίος σπούδαζε μηχανικός στο Ηνωμένο Βασίλειο, είχε επιστρέψει με 50 φανέλες της Σαουθάμπτον. Υπάρχουν, πάντως, και μύθοι περί προέλευσης από τη Σάντερλαντ και τον Ουίλιαμ Ντάιερ, του οποίου ο επιχειρηματίας πατέρας ήταν ο Βρετανός πρόξενος του Μπιλμπάο ο οποίος κέρδισε το Κύπελλο Ισπανίας το 1904 με την Αθλέτικ.
Not exactly. The city of Sunderland had influence in the introduction of football in Bilbao but Sunderland or SAFC had nothing to do with the foundation of Athletic Club Bilbao.
We strongly believe Athletic wear red & white due to Sunderland AFC. 👀👇🏻https://t.co/akajLNJym9
— Bilbao Black Cats (@BilbaoBlackCats) March 5, 2025
Επιρροή, τίτλοι και βομβαρδισμοί
Παρά την περίφημη πια «υποχρέωση» της Μπιλμπάο να αγωνίζεται μόνο με Βάσκους παίκτες, τα πρώτα 12 χρόνια της ιστορίας της Αθλέτικ, περίπου 100 παίκτες που είχαν γεννηθεί στην Αγγλία φόρεσαν τη φανέλα της. Μονάχα που μετά την κατάκτηση του Κυπέλλου Ισπανίας το 1911, με γκολ του Αγγλου Μάρτιν Βάιτς, η γειτονική Σοσιεδάδ κατήγγειλε ότι η Αθλέτικ παραβαίνει τους κανόνες με χρησιμοποίηση επαγγελματιών παικτών από την Αγγλία. Ωστόσο, η αγγλική επιρροή παρέμεινε ισχυρή. Ο Σέπερντ ήταν ο πρώτος επίσημος προπονητής του συλλόγου το 1911 και η λονδρέζικη Σέπερντς Μπους προσκλήθηκε στο εναρκτήριο τουρνουά, στα εγκαίνια του «Σαν Μαμές» το 1913. Ο πρώην παίκτης της Γουέστ Χαμ και της Σέφιλντ Γιουνάιτεντ, Μπίλι Μπαρνς, κοουτσάρισε τις κατακτήσεις του Κυπέλλου Ισπανίας το 1915, το 1916 και το 1921.
Μπιλμπάο και αγγλικό ποδόσφαιρο συνδέθηκαν ακόμη περισσότερο μετά τον βομβαρδισμό της βασκικής πόλης Γκέρνικα από τις αεροπορικές δυνάμεις του Αδόλφου Χίτλερ και του Μπενίτο Μουσολίνι, κατόπιν εντολής του δικτάτορα της Ισπανίας Φράνκο, τον Απρίλιο του 1937, κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου. Περίπου 4.000 παιδιά στάλθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο για την ασφάλειά τους, εκ των οποίων πάνω από δώδεκα αργότερα έπαιξαν επαγγελματικό ποδόσφαιρο.
Ασφάλεια τελικού και (προπονητική) πίεση
Οι εκτιμήσεις στη χώρα των Βάσκων κάνουν λόγο για 55.000 επισκέπτες από το Ηνωμένο Βασίλειο για το ματς Γιουνάιτεντ-Τότεναμ, με 170 πτήσεις τσάρτερ που θα προσγειωθούν στο Μπιλμπάο και στα κοντινά αεροδρόμια των Βιτόρια, Σαν Σεμπαστιάν και Σανταντέρ. Περίπου 30.000 λίτρα μπίρας έχουν προβλεφθεί για τους ταξιδιώτες. Μπορεί η UEFA να μην «κύκλωσε» τον τελικό ως «αγώνα υψηλού κινδύνου», όμως θα υπάρχουν τρεις «κύκλοι ασφαλείας» γύρω από το «Νέο Σαν Μαμές», με χιλιάδες αστυνομικούς. Ο υπουργός ασφαλείας της περιφερειακής κυβέρνησης, Μπίνγκεν Ζουπίρια, δήλωσε ότι η ανάπτυξη δυνάμεων ασφαλείας θα είναι η μεγαλύτερη για οποιοδήποτε μεμονωμένο γεγονός στην ιστορία της Χώρας των Βάσκων και δεν έκρυψε πως «είμαι νευρικός».
Την ίδια νευρικότητα έχουν οι δύο προπονητές των φιναλίστ. Μάλλον είναι περισσότερη για τον Αγγελο Ποστέκογλου, ο οποίος λέγεται ότι ακόμη και αν κατακτήσει το τρόπαιο, ενδέχεται να αποχωρήσει. Η Τότεναμ των 24 τίτλων, έχει να πανηγυρίσει σε τελικό από το Λιγκ Καπ του 2008. Τα δύο πρωταθλήματα (1951, 1961), τα οκτώ Κύπελλα (τελευταίο το 1991), τα τέσσερα Λιγκ Καπ και τα επτά Σούπερ Καπ Αγγλίας μοιάζουν μακρινά, όπως και το Κύπελλο Κυπελλούχων του 1963 και τα δύο Κύπελλα UEFA (1972 και 1984).
Η πίεση είναι μεγάλη και στη «γωνιά» της Γιουνάιτεντ των 70 τίτλων, η οποία έχει να κερδίσει την Πρέμιερ Λιγκ από το 2013, φέτος απογοήτευσε αν και πέρσι κατέκτησε το Κύπελλο Αγγλίας και τελευταίος ευρωπαϊκός τίτλος της ήταν το Europa League του 2017 με προπονητή τον Ζοσέ Μουρίνιο. Ο κόουτς Ρούμπεν Αμορίμ φαίνεται να έχει περισσότερο χρόνο και ευκαιρίες από τον Ποστέκογλου.
Η κούπα και η συμμετοχή στο επόμενο Champions League «θα είναι ζωτικής σημασίας για το κλαμπ», παραδέχθηκε ο Αμορίμ, που έχει δει τους «κόκκινους διαβόλους», εκτός από τις δύο νίκες επί της Μπιλμπάο στα ημιτελικά του Europa League, να έχουν μόλις 2β. στα οκτώ τελευταία ματς πρωταθλήματος.
