Το ορόσημο των 100 ημερών ξεκίνησε να καταγράφεται με την πρώτη προεδρία του Φραγκλίνου Ρούζβελτ, με τη φρενήρη δραστηριότητα που εγκαινίασε το New Deal και έδωσε το έναυσμα εξόδου από το Great Depression. Ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ και οι συνεργάτες του αναφέρονται συχνά στην ιστορική και άνευ προηγουμένου φύση του πρώτου τριμήνου και κάτι της δεύτερης θητείας του. Πού βρισκόμαστε, λοιπόν;
Η λέξη «ιστορική» δεν είναι ανακριβής. Ο Τραμπ έχει επιχειρήσει να ανατρέψει βασικά συστατικά στοιχεία του αμερικανικού μοντέλου της συνταγματικής δημοκρατίας, όπου αυτό λειτουργεί και εξελίσσεται από το 1789. Διεκδικεί εξουσίες για το αξίωμα του προέδρου που θα τον κάνουν να μοιάζει πολύ περισσότερο με μονάρχη – αυτό ακριβώς που επιθυμούσαν να αποτρέψουν οι Ιδρυτικοί Πατέρες της Αμερικανικής Δημοκρατίας με το σύστημα θεσμικών αντιβάρων που θεμελίωσαν.
Εχει επιδοθεί σε ένα πογκρόμ κατά όσων θεωρεί υπεύθυνους για τη δαιμονοποίηση και τις διώξεις εναντίον του, από πρώην αξιωματούχους έως πανεπιστήμια, μέσα ενημέρωσης και δικηγορικές εταιρείες· έχει εξαπολύσει τον Ελον Μασκ και τη λογική του αλυσοπρίονου στο αναγκαίο αλλά σύνθετο έργο της διοικητικής μεταρρύθμισης· έχει αγνοήσει δικαστικές αποφάσεις, δημιουργήσει αδιαφανείς μηχανισμούς για την εκμετάλλευση του αξιώματος του για τον πλουτισμό της οικογενείας του· κ.ο.κ.
Οπως είπαμε: ιστορικά πράγματα. Κι αυτό πριν καν αναφερθούμε στη στροφή υπέρ της Ρωσίας και την αποστροφή απέναντι στην Ουκρανία και την Ευρώπη, τον οικονομικό πόλεμο και την απειλή προσάρτησης εδαφών κατά συμμάχων, τον φετιχισμό των δασμών που κινδυνεύει να τινάξει στον αέρα την αμερικανική οικονομία, και όλες τις άλλες πτυχές της ανατροπής της διεθνούς τάξης πραγμάτων που έχει επιχειρήσει.
Τα καλά νέα; Μέχρι στιγμής, αποτυγχάνει. Δεν έχει καταφέρει να πειθαναγκάσει την Ουκρανία να δεχθεί το σχέδιο ειρήνης που, σε σημαντικό βαθμό, ανταμείβει τη Ρωσία για την εγκληματική της εισβολή – αλλά έχει καταφέρει να ξυπνήσει επιτέλους την Ευρώπη από τον γεωπολιτικό της λήθαργο. Η «Ημέρα Απελευθέρωσης» που προκήρυξε οδήγησε σε ένα πρωτοφανές φιάσκο, που έχει πλήξει βαριά την αξιοπιστία του. Και στο εσωτερικό, η δημοτικότητά του βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση (βλ. «Εύγλωττοι Αριθμοί»), ενώ οι δικαστές έχουν μπλοκάρει τα περισσότερα από τα παράνομα εκτελεστικά του διατάγματα και η αντίσταση εναντίον του αρχίζει και βρίσκει τα πατήματά της.
Στις επόμενες εβδομάδες, οι Ρεπουμπλικανοί στο Κογκρέσο θα κληθούν να εξηγήσουν πού θα βρουν περικοπές 1,5 τρισεκατομμυρίου δολαρίων για να αντισταθμίσουν την παράταση των φοροαπαλλαγών της πρώτης θητείας του Τραμπ και την προτεινόμενη αύξηση δαπανών για τις ένοπλες δυνάμεις και τη φύλαξη των συνόρων. Με την κοινή γνώμη να στρέφεται εναντίον της κυβέρνησης, ο άθλος αυτός καθίσταται ακόμα πιο δύσκολος.
Η ζημιά που έχει προκαλέσει ο Τραμπ –στο κύρος των Ηνωμένων Πολιτειών, στη δυτική συμμαχία, στην παγκόσμια οικονομία, στις συλλογικές προσπάθειες υπεράσπισης των παγκόσμιων δημόσιων αγαθών– είναι αναντίρρητα τεράστια. Επιπλέον, είναι πάρα πολύ νωρίς για να τον ξεγράψουμε πολιτικά ή να θεωρήσουμε ότι θα διδαχθεί από τα λάθη του και θα χαλιναγωγήσει τα πιο καταστροφικά του ένστικτα. Αλλά είναι επίσης φανερό ότι το απελευθερωμένο του id, με το περιβάλλον του εκκαθαρισμένο από άτομα που θα μπορούσαν να του βάλουν φραγμούς, τον οδηγεί σε πολιτικά αδιέξοδα, από τα οποία δεν θα εξέλθει αλώβητος.
→ Ως συνήθως, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μου και να με βάλετε στη θέση μου στο [email protected] ή στο Bluesky, στο @yanpal.bsky.social.
ΕΚΑΤΟ 24ΩΡΑ & COUNTING. Αδηλο είναι το μέλλον της αμερικανικής εμπλοκής στο Ουκρανικό, μετά την αποτυχία της ειρηνευτικής πρότασης που κατατέθηκε προ δύο εβδομάδων, παρά τη συνάντηση Τραμπ-Ζελένσκι το περασμένο Σάββατο. Οι δύο πρόεδροι συνομίλησαν για 15 λεπτά στο περιθώριο της κηδείας του Πάπα Φραγκίσκου στο Βατικανό. Ηταν η πρώτη τους συνάντηση μετά τον άγριο καβγά τους στο Οβάλ Γραφείο.
Ο Λευκός Οίκος χαρακτήρισε την επαφή «πολύ παραγωγική». Ο Ουκρανός πρόεδρος είπε ότι είχε τη «δυνατότητα να γίνει ιστορική». Γράφοντας στον απόηχό της στο Truth Social, ο Τραμπ ανέφερε ότι οι ρωσικές επιθέσεις σε ουκρανικές πόλεις «με κάνουν να σκέφτομαι ότι ίσως [ο Πούτιν] δεν θέλει να σταματήσει τον πόλεμο» και αναρωτήθηκε: «Πρέπει να αντιμετωπιστεί διαφορετικά, μέσω “τραπεζικών” ή “δευτερευουσών κυρώσεων;”».
Ο Τραμπ είχε δηλώσει προηγουμένως ότι η Ρωσία και η Ουκρανία ήταν «πολύ κοντά σε μια συμφωνία», μετά τις συνομιλίες μεταξύ του απεσταλμένου του Στιβ Γουίτκοφ και του Ρώσου προέδρου την Παρασκευή.
Ο Μάρκο Ρούμπιο, πάντως, μιλώντας την Κυριακή στο «Meet the Press», μετρίασε τις όποιες προσδοκίες για νέες κυρώσεις κατά της Μόσχας, λέγοντας ότι αυτό θα οδηγούσε σε παράταση του πολέμου. Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών είπε ότι η τρέχουσα εβδομάδα «θα είναι πολύ κρίσιμη» για την απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ σχετικά με το αν υπάρχουν οι προϋποθέσεις για να συνεχίσει να παίζει τον ρόλο του διαμεσολαβητή (το ίδιο είχε πει, βέβαια, και για την προηγούμενη εβδομάδα).
Σύμφωνα με χθεσινό ρεπορτάζ των Financial Times, έχει ενισχυθεί η αγωνία των Ευρωπαίων και των Ουκρανών ότι η Ουάσιγκτον θα αποσυρθεί από τις διαπραγματεύσεις και θα διακόψει τη στήριξη του Κιέβου.
Η Μόσχα, από την πλευρά της, δεν δείχνει κανένα σημάδι ότι βάζει νερό στο κρασί της. Σε συνέντευξη που δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα, ο αιώνιος Ρώσος ΥΠΕΞ, Σεργκέι Λαβρόφ, επανέλαβε τα πάγια ρωσικά αιτήματα για την επίτευξη ειρήνης: τη διεθνή αναγνώριση της ρωσικής κυριαρχίας επί της Κριμαίας αλλά και των τεσσάρων ουκρανικών επαρχιών τις οποίες ελέγχει μερικώς η Ρωσία· την κατάργηση των πεπραγμένων του «νεοναζιστικού καθεστώτος» που «πραξικοπηματικά» πήρε την εξουσία το 2014· και τον αποκλεισμό της Ουκρανίας από το ΝΑΤΟ. «Στην ατζέντα», σύμφωνα με τον Λαβρόφ, είναι και η γενικότερη αποστρατιωτικοποίηση και «αποναζιστικοποίηση» της Ουκρανίας (με άλλα λόγια η αντικατάσταση του Ζελένσκι με έναν ηγέτη υποτακτικό στις επιδιώξεις των Ρώσων).
ART OF THE SUB-DEAL. Στο μέτωπο των εμπορικών διαπραγματεύσεων, καθώς ο χρόνος μετράει ανάποδα προς την προθεσμία των 90 ημερών όταν θα λήξει η περίοδος αναστολής των «ανταποδοτικών δασμών», τα πράγματα δεν πάνε καλά. Ο επικεφαλής διαπραγματευτής της Ιαπωνίας για το εμπόριο, Ρουοσέι Ακαζάγουα, βρίσκεται ξανά στην Ουάσιγκτον από σήμερα για τον δεύτερο γύρο διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ. Ο Τραμπ έχει παγώσει τους επιπλέον δασμούς της «Ημέρας της Απελευθέρωσης» επί των ιαπωνικών εξαγωγών (24%), αλλά έχει επιβάλει οριζόντια επιβάρυνση 10% και δασμούς 25% στα ιαπωνικά αυτοκίνητα και στον χάλυβα.
Ειδικά οι δασμοί στα αυτοκίνητα –το 1/3 των ιαπωνικών εξαγωγών προς τις ΗΠΑ– παραβιάζουν τη δέσμευση του Τραμπ προς τον Σίνζο Αμπε όταν οι δύο ηγέτες υπέγραψαν διμερή συμφωνία ελευθέρου εμπορίου το 2019. Η αθέτηση αυτής της υπόσχεσης, όπως είπε προ δεκαημέρου ο νυν πρωθυπουργός της Ιαπωνίας Σιγκέρου Ισίμπα, προκαλεί «σοβαρή ανησυχία» στο Τόκιο. Αυτά και άλλα ζητήματα γεννούν έντονο σκεπτικισμό ότι οι δύο πλευρές μπορούν να καταλήξουν γρήγορα σε μία συμφωνία.
Επιδεικνύοντας τη γνωστή του αδιαφορία για τα πραγματικά δεδομένα όταν αυτά δεν τον ευνοούν, ο Τραμπ ισχυρίστηκε, σε συνέντευξή του στο περιοδικό Time, ότι σε μόλις δύο εβδομάδες αφότου πάγωσε τους ανταποδοτικούς δασμούς, έχει κλείσει 200 εμπορικές συμφωνίες. Ερωτηθείς για τον ισχυρισμό αυτό, ο υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ προσπάθησε απεγνωσμένα να μην τον διαψεύσει ευθέως, λέγοντας ότι ο πρόεδρος μιλούσε για «υπο-συμφωνίες» (sub-deals). Ο Τραμπ έχει επίσης δηλώσει επανειλημμένως ότι διεξάγονται διαπραγματεύσεις με την Κίνα – για να τον διαψεύσουν επανειλημμένως από το Πεκίνο.
Εν τω μεταξύ χθες η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Κάρολαϊν Λέβιτ επιτέθηκε στην Amazon αφού κυκλοφόρησε η είδηση ότι η εταιρεία σχεδίασε να αναρτά ξεχωριστά στις ιστοσελίδες της το επιπλέον κόστος προϊόντων που οφείλεται στους δασμούς του Τραμπ. Επειτα από συνομιλία που είχε ο Τραμπ με τον Τζεφ Μπέζος, η Amazon ανακοίνωσε ότι δεν υπήρχε ποτέ πρόθεση να εφαρμοστεί η πολιτική αυτή.
Η ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟ ΜΙΣΙΓΚΑΝ. Επίσης χθες, ο Τραμπ σημάδεψε τις 100 ημέρες μιλώντας σε περίπου 3.000 οπαδούς του στην κομητεία του Μακόουμπ στο Μίσιγκαν (σημαντικό κέντρο της αυτοκινητοβιομηχανίας). Στην ομιλία του, γεμάτη ως συνήθως με ανακρίβειες και ψεύδη, περηφανεύτηκε για «επιτεύγματα» όπως τις μαζικές απελάσεις μεταναστών (που πλέον περιλαμβάνουν και μικρά παιδιά που είναι Αμερικανοί πολίτες), καυχήθηκε για τα ρεβανσιστικά μέτρα που έχει επιβάλει στους πολιτικούς του αντιπάλους και χαρακτήρισε στημένες τις δημοσκοπήσεις που δείχνουν την καθίζηση της δημοτικότητάς του. Αναβίωσε μάλιστα τα χλευαστικά προσωνύμια που επιστράτευε κατά του Τζο Μπάιντεν κατά την προεκλογική περίοδο.
«Μου λείπει η προεκλογική εκστρατεία», ανέφερε κάποια στιγμή. Μία φράση που ίσως φανερώνει περισσότερα από όσα θα ήθελε.
❗Με όχι ιδιαίτερη θλίψη, οδεύω στο συμπέρασμα ότι, καθώς ο DOGE-άρχης απομακρύνεται από τα ζητήματα του κράτους και επιστρέφει στο day job του, το μέρος αυτό του newsletter θα πρέπει να παύσει (αν ο Eλον επιστρέψει στα πολιτικά πρωτοσέλιδα, θα τον καλύπτουμε στην κανονική ροή). Για αυτήν την εβδομάδα, θα αναρτήσω τον σύνδεσμο για την ενδελεχή ανάλυση του BBC Verify σχετικά με την πραγματική εξοικονόμηση που πέτυχε το DOGE – και πώς συγκρίνεται με τα πολύ μεγαλύτερα savings που είχε αρχικά υποσχεθεί ο Μασκ, αλλά και με αυτά τα οποία που παραπλανητικά έχει κατά καιρούς ανακοινώσει στον ιστότοπο της σκιώδους υπηρεσίας.
Είναι ενδεικτικό της αποτυχίας του εγχειρήματος ότι, σύμφωνα με ανάλυση του CBS, η κυβέρνηση Τραμπ δαπάνησε 220 δισεκατομμύρια δολάρια περισσότερα στις πρώτες 100 μέρες της σε σύγκριση με τις δαπάνες του ομοσπονδιακού κράτους κατά την ίδια περίοδο το 2024 – και περισσότερα από όσα έχει δαπανήσει εννέα από τα τελευταία δέκα χρόνια.
ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ
ΣΤΟ PAX TRUMPIANA.
«Οι επιπτώσεις της δεύτερης διακυβέρνησης Τραμπ θα είναι, αν δεν είναι ήδη, επιζήμιες για την χώρα του, κυρίως για τον πυρήνα της εκλογικής του βάσης, καθώς αποτελεί κεντρική πολιτική επιλογή η αποδυνάμωση –αν όχι η άλωση – όλων των βασικών θεμελίων ευημερίας και της ανάπτυξης.
Πρώτον, η επίθεση στους θεσμούς που προστατεύουν την ελευθερία, οικονομική και κοινωνική, θα έχει πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις. Το κόστος μεσοπρόθεσμα θα είναι πολύ μεγαλύτερο από τους δασμούς και τον προστατευτισμό. Από την πολυμέτωπη αυτή επίθεση δεν εξαιρείται ούτε η επιχειρηματική τάξη, που ωθείται σε κολακείες και διαρκή διαπραγμάτευση με τον Λευκό Οίκο.
Επιπλέον, η αμερικανική οικονομία στην εποχή της ψηφιακής τεχνολογίας κατόρθωσε να ακμάσει με ένα ιδιαίτερο σύστημα χρηματοδότησης και αλληλεξάρτησης μεταξύ των πιο καινοτόμων ερευνητικών ιδρυμάτων, των επιχειρήσεων και της ομοσπονδιακής, που μετέτρεψε τη χώρα σε πόλο έλξης ανθρώπινου κεφαλαίου από όλο τον πλανήτη. Η επίθεση στα πανεπιστήμια υπονομεύει καταλυτικά αυτό το σύστημα.
Τρίτον, η επίθεση στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα (Federal Reserve), σε συνδυασμό με τις πληθωριστικές πιέσεις από τους δασμούς και την εμφανή αβεβαιότητα από τις αλλοπρόσαλλες αναρτήσεις, έχει ραγίσει το «υπέρμετρο προνόμιο» (exorbitant privilege) της πρωτοκαθεδρίας του δολαρίου στο παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα. Ο πιθανός στασιμοπληθωρισμός θα οδηγήσει σε εντατικοποίηση των πιέσεων προς τη Fed για μείωση των επιτοκίων. Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε ένα επεισόδιο τύπου Λιζ Τρας, όπου μέσα σε λίγες μέρες το κόστος δανεισμού του βρετανικού Δημοσίου εκτινάχθηκε και η λίρα υποτιμήθηκε σημαντικά. Και αν η κυβέρνηση Τραμπ μπορεί να αντέξει το κόστος μίας σημαντικής πτώσης του χρηματιστήριου, η αγορά ομολόγων –όπως οι Ελληνες γνωρίζουμε καλά– είναι αμείλικτη.
Ο Τραμπ μπορεί να υπαναχωρήσει, όπως έχει ήδη κάνει με την αναστολή εφαρμογής και τις εξαιρέσεις στους δασμούς, τις ανακλήσεις απελάσεων φοιτητών, κ.ά. Η αβεβαιότητα όμως θα παραμείνει και θα έχει σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις».
— Ηλίας Παπαϊωάννου, καθηγητής Οικονομικών, London Business School, μέλος της Βρετανικής Ακαδημίας
Οι πιέσεις που ασκούν στην ανεξάρτητη δημοσιογραφία οι πολυεθνικοί κολοσσοί που κατέχουν τις επιχειρήσεις των ΜΜΕ στην εποχή του Τραμπ αναδείχθηκαν εκ νέου με την παρέμβαση του Σκοτ Πέλεϊ, ενός εκ των παρουσιαστών της θρυλικής ερευνητικής εκπομπής του CBS, “60 Minutes”. Στο τέλος του επεισοδίου της Κυριακής, του πρώτου μετά την παραίτηση του εκτελεστικού παραγωγού, Μπιλ Οουενς, ο Πέλεϊ έκανε την εξαιρετικά ασυνήθιστη κίνηση να ασκήσει ευθέως κριτική στην Paramount, τη μητρική εταιρεία του CBS, για τις πρόσφατες απόπειρές της να αστυνομεύσει το περιεχόμενο της εκπομπής.
«Η Paramount άρχισε να εποπτεύει το περιεχόμενό μας με νέους τρόπους», δήλωσε ο Πέλεϊ. «Καμία από τις ιστορίες μας δεν έχει μπλοκαριστεί, αλλά ο Μπιλ [Οουενς] αισθάνθηκε ότι έχασε την ανεξαρτησία που απαιτεί η έντιμη δημοσιογραφία».
H παραίτηση του Οουενς προκάλεσε έντονη συζήτηση στον χώρο του Τύπου. Στα ρεπορτάζ έγινε εκτενής αναφορά στο γεγονός ότι η Σάρι Ρέντστοουν, η κληρονόμος που ελέγχει την Paramount, διεκδικεί την έγκριση της κυβέρνησης Τραμπ για την πώληση της εταιρείας της στη Skydance, του γιου του δισεκατομμυριούχου της τεχνολογίας –και υποστηρικτή του Τραμπ– Λάρι Ελισον.
Ο Τραμπ πέρυσι υπέβαλε αγωγή κατά του CBS, διεκδικώντας αποζημίωση 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων για συνέντευξη της Κάμαλα Χάρις στο “60 Minutes” που ισχυρίστηκε ότι αλλοιώθηκε για να κρύψει τις αδυναμίες της. Οπως σημειώνουν οι New York Times, η Ρέντστοουν «έχει εκφράσει την επιθυμία να έλθει σε διακανονισμό» με τον Τραμπ, «παρότι νομικοί εμπειρογνώμονες έχουν χαρακτηρίσει την υπόθεση τραβηγμένη».
-20,8 Αυτό είναι το μέγεθος της μεταστροφής της κοινής γνώμης εναντίον του Ντόναλντ Τραμπ στις πρώτες 100 ημέρες της δεύτερης προεδρίας του, σύμφωνα με τον μέσο όρο των δημοσκοπήσεων όπως τον επεξεργάζεται το Silver Bulletin: από ένα καθαρό ποσοστό επιδοκιμασίας/αποδοκιμασίας +11,6 μονάδες στις 22 Ιανουαρίου σε -9,2 μονάδες την περασμένη Δευτέρα.
Στη δημοσκόπηση που θεωρείται το gold standard, αυτή των New York Times σε συνεργασία με το Siena College (ημερομηνία δημοσίευσης 25/4), μόλις το 42% έχει θετική γνώμη για τα πεπραγμένα του Τραμπ, έναντι 54% που τον αποδοκιμάζουν. Το 66% των ερωτηθέντων χαρακτήρισε τη δεύτερη θητεία του μέχρι στιγμής «χαοτική»· το 59% τη χαρακτήρισε «φοβιστική». Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη δημοσκόπηση των ABC News/Washington Post, ο Τραμπ έχει το χαμηλότερο ποσοστό αποδοχής (39%) από οποιονδήποτε πρόεδρο στις 100 ημέρες τα τελευταία 80 χρόνια (το προηγούμενο ρεκόρ το κατείχε ο ίδιος).
❗Οι Financial Times εξηγούν παραστατικά γιατί δεν θα γίνει επαναπατριστεί η παραγωγή των iPhones
❗To Time δημοσίευσε την πλήρη απομαγνητοφώνηση της συνέντευξης του Τραμπ, που δημοσιεύθηκε την περασμένη Παρασκευή. Αξίζει να τον διαβάσετε unfiltered
❗Στο Daily της Δευτέρας παρουσιάζονται τα ευρήματα της πρώτης δημοσκόπησης των NYT/Siena μετά τις εκλογές, τα οποία δεν έχουν καθόλου καλές ειδήσεις για τον Τραμπ. Must-read του Atlantic για τις πρώτες 100 ημέρες του Τραμπ
❗Ο Εντ Λους (εκτάκτως στις σελίδες των New York Times) γράφει για τη σχέση του Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι (του οποίου μόλις έγραψε τη βιογραφία) και του Πάπα Ιωάννη-Παύλου Β’ – και τη σημασία της εμπιστοσύνης για τη διπλωματία
❗Το Bloomberg γράφει για το εργοστάσιο στην Πενσιλβάνια, που παρασκεύαζε καροτσάκια για σχεδόν για 150 χρόνια και όπου ο Τραμπ προκήρυξε στις 100 μέρες της πρώτης του θητείας τη βιομηχανική αναγέννηση των ΗΠΑ – και πώς αυτό κατέληξε να μετεγκατασταθεί στην Κίνα
❗Η Ματίνα Στεβή-Γκρίντνεφ στην ανταπόκρισή της για τους New York Times εξηγεί πώς ο Τραμπ ώθησε τον Μαρκ Κάρνεϊ σε μία εκλογική νίκη στον Καναδά που πριν λίγους μήνες φάνταζε ανέλπιστη
