Ως τώρα φαντάζομαι θα έχετε ακούσει για το κολοσσιαίο φιάσκο στην κυβέρνηση των ΗΠΑ που αποκαλύφθηκε τις προάλλες. Εν τάχει, αυτό που συνέβη ήταν ότι ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας της κυβέρνησης, Μάικ Γουόλτς, έφτιαξε ένα κλειστό γκρουπ στο Signal, μια κοινή εφαρμογή ανταλλαγής μηνυμάτων, και σε αυτό πρόσθεσε ανώτατους αξιωματούχους της κυβέρνησης, από τον αντιπρόεδρο Τζέι Ντι Βανς και τον υπουργό Αμυνας Πιτ Χέγκσεθ μέχρι τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και τη διευθύντρια του γραφείου του προέδρου Σούζι Γουάιλς. Αλλά εκτός από αυτούς, πρόσθεσε και έναν άλλο, ονόματι JG. Οι υπουργοί και οι αξιωματούχοι άρχισαν να συζητάνε στο γκρουπ αυτό για ένα θέμα: την επίθεση των ΗΠΑ με πυραύλους σε θέσεις που κατέχουν οι Χούθι στην Υεμένη, μια αποστολή που τότε βρισκόταν στο στάδιο του σχεδιασμού.
Οι συμμετέχοντες αντάλλασσαν απόψεις για το θέμα, μέχρι που οι αποφάσεις ελήφθησαν, και ο υπουργός Αμυνας άρχισε να ποστάρει με λεπτομέρειες το σχέδιο της επίθεσης στους υπόλοιπους. Δύο ώρες μετά τις αναρτήσεις του Χέγκσεθ, ο αμερικανικός στρατός όντως έπληξε τις θέσεις των Χούθι στην Υεμένη. Τότε ήταν που ο χρήστης JG, που είχε μείνει σε όλο το διάστημα των συνομιλιών στο γκρουπ σιωπηλός, αποχώρησε από το γκρουπ. Επειδή τότε ήταν που συνειδητοποίησε πως αυτά που διάβαζε τα προηγούμενα 24ωρα στο Signal ήταν αληθινές συνομιλίες, για αληθινά πολεμικά σχέδια από τα πραγματικά στελέχη της αμερικανικής κυβέρνησης.
Για λόγο μάλιστα που ποτέ δεν έμαθε, τον είχαν βάλει κι αυτόν στο γκρουπ. Ο JG είναι ο δημοσιογράφος Τζέφρι Γκόλντμπεργκ, διευθυντής σύνταξης του περιοδικού Atlantic. Η αποκάλυψη αυτού που του συνέβη είναι ένα από τα πιο απίστευτα δημοσιογραφικά κείμενα που έχουν γραφτεί(ελληνική μετάφραση εδώ). Ενα πέραν πάσης φαντασίας φιάσκο που έβλεπε ο άνθρωπος να εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια του. Εχουν γίνει κι άλλες φορές στο παρελθόν τρομερά λάθη και γκάφες σε όλους τους στρατούς και σε όλες τις κυβερνήσεις του κόσμου, ασφαλώς, αλλά νομίζω ότι δεν έχει υπάρξει πιο κραυγαλέα κωμικοτραγική πατάτα, και οπωσδήποτε δεν έχει υπάρξει καμία στην οποία κομβικό ρόλο έπαιξαν τα emoji.
Υπάρχουν διάφορα πράγματα που μπορεί να πει κανείς γι’ αυτό το θέμα, το οποίο μπορεί εμάς να μας φαντάζει αξιοπερίεργο και γελοίο, αλλά ασφαλώς έχει και προεκτάσεις και βγάζει και συμπεράσματα, παράγει σκέψεις. Ας πούμε τέσσερις.
1)
Γιατί αυτοί οι άνθρωποι, πολιτικοί σε θέσεις ευθύνης, χρησιμοποίησαν μια απλή εφαρμογή του εμπορίου για να επικοινωνήσουν; Γιατί έκαναν κάτι που είναι εξαιρετικά επικίνδυνο και παράνομο με τουλάχιστον τρεις τρόπους; Ενας λόγος που χρησιμοποίησαν το Signal αντί για τα ασφαλή, επίσημα εργαλεία που έχουν στη διάθεσή τους για τον διαμοιρασμό ευαίσθητων και διαβαθμισμένων πληροφοριών μπορεί να είναι, λέει, ότι τα επίσημα εργαλεία έχουν και υποχρεωτικές προδιαγραφές για την καταγραφή και την αρχειοθέτηση των συνομιλιών αυτών. Κι αυτοί, μέλη μιας κυβέρνησης που αγνοεί όλες τις δικλείδες διαφάνειας και λογοδοσίας του αμερικανικού δημοκρατικού συστήματος, ήθελαν να τις κάνουν αυτές τις κουβέντες κρυφά. Το ότι έβαλαν κατά λάθος μέσα έναν δημοσιογράφο, είναι από μόνο του ένα χρήσιμο και ενδιαφέρον μήνυμα. Αλλά και το ότι ο υπουργός Αμυνας έκανε copy/paste επιχειρησιακές λεπτομέρειες σε άλλους, εκτός επίσημων καναλιών διάχυσης της πληροφορίας, όχι μόνο είναι παράνομο αλλά και υπερεπαρκής λόγος ακαριαίας απόλυσης/παραίτησης. Θυμάστε τότε που οι Ρεπουμπλικανοί είχαν λυσσάξει για μερικά (μη διαβαθμισμένα) emails που είχε στείλει η τότε υπουργός Χίλαρι Κλίντον από τον λάθος λογαριασμό; Το είχαν αναγάγει σε μέγα σκάνδαλο. Γι’ αυτά τα emails τραγουδούσαν εν χορώ “lock her up” στις συγκεντρώσεις του Τραμπ. Προφανώς δεν τους ένοιαζαν τα emails. Εννοείται ότι δεν τους νοιάζει η εθνική ασφάλεια, ή η τήρηση των διαδικασιών. Eνας performing θίασος είναι, που ευαγγελίζεται θεατρινίστικα οτιδήποτε πατάει κάλους στο κοινό τους, για να κερδίσει ψήφους και εξουσία. Από ό,τι αποδεικνύεται, είναι και γκαφατζήδες. Ισως αυτό είναι και το μόνο που θα μας σώσει στο τέλος.
2)
Οι Αμερικανοί προς το παρόν κάθονται στους καναπέδες τους και βλέπουν March Madness. Στις ΗΠΑ διεξάγεται ένα θεσμικό, συνταγματικό πραξικόπημα, και ως τώρα η αντίσταση περιορίζεται σε μεμονωμένες συγκεντρώσεις του Μπέρνι Σάντερς και της AOC, και σε «παρεμβάσεις» σε αντιπροσωπείες Tesla. Και σε ποστάρες στα social media, βεβαίως, μην το ξεχνάμε αυτό. Η κυβέρνηση ξεχαρβαλώνει τους δημοκρατικούς θεσμούς έναν έναν, με ταχύτητα που ο Ερντογάν ή ο Ορμπαν ούτε στα πιο υγρά χουντόνειρά τους δεν έχουν ποτέ δει. Και το Δημοκρατικό κόμμα, η κοινωνία των πολιτών και οι ίδιοι οι πολίτες, που μας έχουν ζαλίσει τόσες δεκαετίες ότι είναι αδάμαστοι ατομικιστές που βάζουν την ελευθερία πάνω απ’ όλα, κάθονται και υποτάσσονται χωρίς κιχ. Ποιο είναι το μόνο ανάχωμα απέναντι στην ολοκληρωτική κατάρρευση της αμερικανικής δημοκρατίας, και την ανάδειξη του Τραμπ σε υπερήλικο ισόβιο μονάρχη; Από ό,τι φαίνεται, η ασχετοσύνη και η αχρηστία. Βεβαίως, το περιμέναμε. Κάποιοι τα λέγαμε. Ο Πιτ Χέγκσεθ ήταν ένας τηλεπαρουσιαστής του Fox News με προϋπηρεσία σε δύο ΜΚΟ από όπου απολύθηκε για σπατάλες και επειδή ήταν μεθύστακας. Το ότι ένας τέτοιος άνθρωπος διορίστηκε υπουργός Αμυνας των ΗΠΑ είναι, βεβαίως, κάτι βγαλμένο από τις οδηγίες της Χάνα Αρεντ για τα απολυταρχικά καθεστώτα. Το γκρουπ στο Signal περιείχε κι άλλα άτομα με αντίστοιχες περγαμηνές, όπως o ειδικός απεσταλμένος στη Μέση Ανατολή που προέρχεται από τον χώρο του real estate και των κατασκευών, ή η διευθύντρια των Μυστικών Υπηρεσιών που έχει χαρακτηριστεί “εργαλείο της Ρωσίας“. Ολες και όλοι μαζί μοιάζουν να προσπαθούν να μετατρέψουν την ισχυρότερη χώρα του κόσμου σε μια κλεπτοκρατία σαν τη Ρωσία του Πούτιν. Μπορεί να αποτύχουν επειδή κάποιες (προς το παρόν αόρατες) άμυνες στην αμερικανική κοινωνία και στους αμερικανικούς θεσμούς κάποια στιγμή θα ξυπνήσουνε και με κάποιον τρόπο θα επέμβουν; Μπορεί. Ή μπορεί να αποτύχουν επειδή είναι ανίκανοι.
3)
Κάτι άλλο που αξίζει να θυμόμαστε, για να φέρουμε και το θέμα σε ρεαλιστική βάση και πιο κοντά στα δικά μας δεδομένα: με παρόμοιο τρόπο επικοινωνούν μεταξύ τους και οι Ελληνες πολιτικοί. Απλά εδώ εκτός από το Signal χρησιμοποιούν και (κυρίως) το WhatsApp. Εδώ, βεβαίως, δεν έχουμε εξίσου αυστηρές προδιαγραφές ασφάλειας, καταγραφής αρχείων και λογοδοσίας. Είμαστε σε γενικές γραμμές πιο χύμα (θυμάστε το σκάνδαλο των υποκλοπών;) και, επιπλέον, κάποιος θα επιχειρηματολογούσε ότι εδώ τα διακυβεύματα είναι λιγότερο σημαντικά. Εμείς δεν διεξάγουμε πυραυλικές επιθέσεις εναντίον ξένων χωρών, ενώ η διαβαθμισμένη πληροφορία που διακινείται στις ελληνικές υπηρεσίες είναι λιγότερη και αφορά λιγότερους. Επιπλέον, θα μπορούσε κανείς να μαντέψει ότι λίγες ξένες δυνάμεις θα ενδιαφέρονταν πάρα πολύ να μάθουν το περιεχόμενο των συνομιλίων ενός μέσου Ελληνα υπουργού. Εκτός ίσως από την ΕΥΠ. Τα μέτρα είναι άλλα, τα μεγέθη εντελώς διαφορετικά. Σκεφτείτε το εξής: οι Αμερικανοί είχαν μέσα στο Signal γκρουπ τον Στιβ Γουίτκοφ, ειδικό απεσταλμένο της κυβέρνησης για τη Μέση Ανατολή (αυτόν που ξέρει από real estate), ο οποίος την ώρα που γίνονταν αυτές οι συνομιλίες βρισκόταν στη Μόσχα. Λάμβανε τα μηνύματα με τα σχέδια της επίθεσης στην Υεμένη στο προσωπικό του κινητό, με μια ελεύθερη εφαρμογή του εμπορίου, στη Ρωσία. Μιλάμε για άλλου επιπέδου διακινδύνευση. Παρ’ όλα αυτά, ένα καμπανάκι στα εδώ στελέχη της κυβέρνησης από αυτήν την υπόθεση ίσως να ήταν χρήσιμο. Αν πάντως δεν ηχήσει κανένα καμπανάκι, και τύχει να με βάλουν κατά λάθος σε κανένα WhatsApp γκρουπ όπου μιλάνε για θέματα εθνικής ασφάλειας, θα σας ενημερώσω.
4)
Βεβαίως, πέραν του φιάσκου και της ασχετοσύνης επιπέδου Mr Bean, ενδιαφέρον έχουν και όσα λέγονταν στις συνομιλίες αυτού του γκρουπ. Η λύσσα του Τζέι Ντι Βανς εναντίον της Ευρώπης, το πως ο αντιπρόεδρος θεωρεί ότι ο πρόεδρος «δεν καταλαβαίνει» το μήνυμα μιας επίθεσης που θα βόλευε το ευρωπαϊκό εμπόριο και τα ευρωπαϊκά συμφέροντα (τα οποία οι συμμετέχοντες στη συζήτηση δεν ήθελαν με κανέναν τρόπο να διευκολύνουν ή να υποστηρίξουν), όλα αυτά είναι χρήσιμο να τα ξέρουμε και να χωνεύουμε σιγά σιγά εμείς, στην αποδώ πλεύρα. Θέλω να πιστεύω ότι σε όλα τα ευρωπαϊκά υπουργεία Εξωτερικών γίνονται διαρκείς και πυρετώδεις συσκέψεις για την αναπροσαρμογή της στρατηγικής σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, η οποία άλλωστε είναι οφθαλμοφανής και χωρίς διαρροές συνομιλιών. Υποθέτω ότι ομάδες εργασίας και στο δικό μας υπουργείο ασχολούνται νυχθημερόν με εναλλακτικά σενάρια και προτάσεις. Τι, όχι;
Οπως και να ’χει, διαβάζοντας το ύφος και το περιεχόμενο των συνομιλιών, η πρώτη μου αντίδραση ήταν «δεν είναι δυνατόν» και «είναι πρωτοφανές», αλλά έκανα λάθος. Κάτι μου θύμιζαν αυτές οι συνομιλίες. Κάπου είχα ξαναδιαβάσει στελέχη κυβέρνησης να μιλάνε με παρόμοιο ύφος, με παρόμοια ελαφρότητα και στόμφο, χωρίς emoji μεν, αλλά με καταφανή ασχετοσύνη και αντιεπαγγελματισμό. Τα στελέχη της ακροδεξιάς αμερικανικής κυβέρνησης μου θύμισαν πολύ έντονα τα στελέχη της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας της ακροδεξιάς ελληνικής χούντας, και τις συνομιλίες που απομαγνητοφωνήθηκαν και δημοσιεύτηκαν στο βιβλίο «Ενα Σκοτεινό Δωμάτιο» του Αλέξη Παπαχελά. Ο τρόπος με τον οποίο κουβέντιαζαν τα μυαλά που έκαναν κουμάντο στη χώρα τότε, την ώρα της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, ήταν ολόιδιος με τον χαζοχαρούμενο, κενό, πομπώδη τρόπο που τσάταραν οι κυβερνώντες στη μεγαλύτερη στρατιωτική δύναμη του κόσμου σήμερα. Το συμφέρον το δικό μας σήμερα, υποθέτω, είναι το ίδιο με το συμφέρον μας τότε: όσο γρηγορότερα πέσουν, τόσο το καλύτερο για όλους μας.
