Οι αληθινές ιστορίες έχουν παντού υποστηρικτές. Οι ρετρό αναφορές, μάλλον όχι τόσους πολλούς. Αν ρωτήσει κάποιος τους σινεφίλ με έφεση στις μπασκετικές ταινίες, το «He Got Game» του Σπάικ Λι, με τον Ντένζελ Ουάσινγκτον και τον τότε σταρ του ΝΒΑ Ρέι Άλεν, το «Coach Carter» με τον Σάμιουελ Τζάκσον και το «Glory Road» πιθανότατα θα βρεθούν στο ιδιότυπο «βάθρο» των νικητών στις προτιμήσεις. Η «Washington Post», ωστόσο, είχε γράψει πριν από χρόνια ότι «το “Hoosiers” σκοράρει πολύ για να μείνει ταπεινό και μπορεί να “κερδίσει” ακόμη και την cult εικόνα του “Οι Λευκοί Δεν Μπορούν Να Πηδήξουν”…»!
Το «Hoosiers», άλλωστε, δεν είναι από το 1986 που προβλήθηκε στους κινηματογράφους ένα απλό μπασκετικό φιλμ με καλάθια, αυστηρό προπονητή και ένα happy-end βασισμένο σε μία αληθινή ιστορία.
Η ταινία ήρθε εύλογα στο μυαλό των οπαδών των sport-films, με την είδηση του θανάτου του πρωταγωνιστή της, Τζιν Χάκμαν, σε ηλικία 95 ετών…
Κάτι παραπάνω από μπάσκετ
Το φιλμ που σκηνοθέτησε ο Ντέιβιντ Άνσπο εξιστορεί την ιστορία της ομάδας μπάσκετ του μικρού γυμνασίου Χίκορι σε επαρχία της Ιντιάνα, η οποία έφτασε στην κατάκτηση του πολιτειακού πρωταθλήματος υπό την καθοδήγηση του εκκεντρικού, παρεξηγημένου και πιθανότατα παίζοντας την τελευταία ευκαιρία της καριέρας του κόουτς Νόρμαν Ντέιλ, τον οποίο υποδύεται ο Τζιν Χάκμαν. Ο Ντέιλ καταφθάνει στην μικρή πόλη και αναλαμβάνει τους τοπικούς Χάσκερς, έχοντας απέναντί του έφηβους παίκτες που το αντιμετωπίζουν είτε με φόβο και καχυποψία είτε με αλαζονεία και απροθυμία, αλλά και μία τοπική κοινωνία που αρχικά τον κοιτά με αμφιβολία και κυρίως αποστροφή.
Η ταινία δεν αποθεώνει απλώς μία ομάδα που πέτυχε το ακατόρθωτο, αλλά αφηγείται και δοξάζει τις δεύτερες ευκαιρίες, την προσωπική λύτρωση και την τοπική εξιλέωση. Και χειροκροτεί άλλες φορές «φωναχτά» και άλλες αθόρυβα όσους μπορούν να μείνουν στην ιστορία ενώ «υποτίθεται» ότι δεν έχουν ικανότητες και τύχη για τούτο. Ένας κριτικός της εποχής, αν και δεν ήταν λίγοι που προέβλεπαν πως ο ρόλος θα «βυθίσει» την καριέρα του Χάκμαν – που είχε κερδίσει το Όσκαρ Ά Ανδρικού ρόλου το 1972 στο «French Connection» και στη συνέχεια, το 1993, του Β΄ ρόλου στο «Unforgiven» -, ότι «ο Τζιν είναι ο μοναδικός λόγος για να δεις αυτή την ταινία».
Το «Hoosiers» δεν είχε μεν πολλούς αξιομνημόνευτους χαρακτήρες, αλλά δεν διέθετε μόνο τον Χάκμαν… Ο αείμνηστος Ντένις Χόπερ ενσαρκώνει τον αλκοολικό βοηθό προπονητή Ουίλμπουρ «Shooter» Φλατς, σε μία ερμηνεία που του είχε χαρίσει υποψηφιότητα και για Όσκαρ και για «Χρυσή Σφαίρα» Β΄ Ανδρικού ρόλου. Σημαντική είναι και η παρουσία της Μπάρμπαρα Χέρσεϊ, ως Μάιρα Φλίνερ, αρχικά με σκεπτικισμό για την αξία του μπάσκετ, που όμως ερωτεύεται τον Ντέιλ. Δεν ήταν τότε ακόμη πολλές οι ταινίες που αποτύπωναν τον αλκοολισμό όχι με απέχθεια και διάθεση «ταμπέλας», αλλά τον παρουσίαζαν ως μία όχι «μιασματική» ασθένεια που αποξενώνει…
Η ιστορία των «Hoosiers»
Το «Hoosiers» είναι με μία απλή «ανάγνωση» ένα φιλμ που προοριζόταν να θυμίσει τη μοναδική λατρεία, σε σημείο… υστερίας, του μπάσκετ στην πολιτεία της Ιντιάνα, η οποία θεωρείται «μπασκετομάνα» και αποκαλείται «Hoosier-state». Δεν πέτυχε μόνο αυτό. Η ιστορία είναι βασισμένη στη φημισμένη πορεία-«θαύμα» που έκανε το 1954 το γυμνάσιο Milan, που έφτασε ως τον τελικό της πολιτείας και νίκησε το μεγάλο φαβορί Crispus Attucks της Ιντιανάπολις του μετέπειτα Hall Of Famer, πρωταθλητή ΝΒΑ το 1971 με το Μιλγουόκι και πρώτου παίκτη με μέσο όρο τριπλ νταμπλ(!), Όσκαρ Ρόμπερτσον! Μέχρι τις μέρες μας, το Milan παραμένει το μικρότερο σχολείο που έχει κατακτήσει τον πολιτειακό τίτλο στην Ιντιάνα.
Ο Νόρμαν Ντέιλ ήταν ένας ανταγωνιστικός πρώην προπονητής κολεγίου, ο οποίος έφτασε στην επαρχία Χίκορι μπερδεμένος από τους κανόνες της μικρής πόλης. Είχε τους δικούς του σκληρούς και αυστηρούς κανόνες, όμως αποδέχθηκε το ότι πρέπει να αλλάξει και εκείνος… «Πρόκειται για μία ταινία για τις αλλαγές», είπε κάποτε ο Χάκμαν, που είχε ζητήσει να περάσει μερικές μέρες σε γυμνάσιο του Νιου Ρίτσμοντ, περιοχής όπου γυρίστηκε το φιλμ, ώστε να δει τη γλώσσα και τη συμπεριφορά των ντόπιων. «Η ταινία έχει να κάνει με το τι συμβαίνει με την αλλαγή, πώς την αντιμετωπίζουμε και πώς μαθαίνουμε να εγκαταλείπουμε τις ιδέες μας για το ποιοι είμαστε ως άνθρωποι», είχε προσθέσει.
Ο κόουτς Ντέιλ και η «κληρονομιά»
Ο πρώτος υποψήφιος για τον ρόλο του προπονητή Νόρμαν Ντέιλ ήταν ο Τζακ Νίκολσον! Ο μεγάλος σταρ του Χόλιγουντ, όμως, δεν ήταν διαθέσιμος λόγω μιας μήνυσης που εκκρεμούσε εναντίον του και δεν του επέτρεπε να εργαστεί για έξι μήνες… Ο Χάκμαν ρίσκαρε και δέχθηκε, σε μία ερμηνεία με μπόλικες χαρακτηριστικές ατάκες. «Υπάρχουν δύο τύποι τρελών: Ο πρώτος βγάζει τα ρούχα του, τρέχει γυμνός στο χιόνι και… γαβγίζει στο φεγγάρι. Ο δεύτερος κάνει το ίδιο, αλλά στο σαλόνι μου. Ο ένας δεν με ενδιαφέρει, με τον δεύτερο πρέπει να ασχοληθώ!», ήταν τα λόγια του προκατόχου του κόουτς Ντέιλ όταν του παρέδιδε μία ομάδα επτά παικτών.
Για τον χαρακτήρα που ενσάρκωσε ο Τζιν Χάκμαν, αυτή έμοιαζε με αποστολή προς ένα αναπόφευκτο αδιέξοδο. Σε μία δική του ομιλία, λέει στους παίκτες: «Μην εγκλωβίζεστε στη σκέψη να κερδίσετε ή να χάσετε. Αν βάλετε προσπάθεια και συγκέντρωσή για να παίξετε με τις δυνατότητές σας, για να είστε οι καλύτεροι που μπορείτε, δε με νοιάζει τι θα λέει ο πίνακας του σκορ στο τέλος του παιχνιδιού, Στο δικό μου σημειωματάριο θα είμαστε νικητές». Άλλες φορές ήταν άτεγκτος με ατάκες όπως «είστε στον στρατό. Για την ακρίβεια, στον στρατό μου. Κάθε μέρα μεταξύ 3 και 5 το απόγευμα!». Αλλά το «θα είμαστε νικητές» πριν τον τελικό έδειξε τη μικρή μετάλλαξή του.
Παρότι ο Μπόμπι Πλαμπ, σταρ του γυμνασίου Milan και ο… πραγματικός Τζίμι Τσίτγουντ (τον υποδύεται ο λετονικής καταγωγής Μάρις Βαϊλάνις) του Χίκορι, είχε δηλώσει στο Associated Press ότι «ο χαρακτήρας του Ντέιλ δεν έμοιαζε σε τίποτα με τον πραγματικό προπονητή μου, Μάρβιν Γουντ, που ήταν πιο ήρεμος. Ο Τζιν Χάκμαν, ωστόσο, είπε με την ερμηνεία του μια σημαντική ιστορία που αντηχεί στους ανθρώπους χρόνια αργότερα… Έκανε εξαιρετική δουλειά απεικονίζοντας τις δεύτερες ευκαιρίες, προσπαθώντας να κάνει τα πράγματα σωστά. Ο ρόλος του έγινε πιστευτός και προσιτός σε όλους».
Ο Ντένις Χόπερ είχε επισημάνει πως «ο Τζιν μπορούσε να σου δώσει να καταλάβεις ένα ολόκληρο σενάριο πίσω από το κείμενο, με μία μόνο ματιά του». Ο προϋπολογισμός του φιλμ ήταν τόσο χαμηλός που προτιμήθηκαν ντόπιοι πολίτες του Νιου Ρίτσμοντ ως κομπάρσοι. Όλα σχεδόν ξεχάστηκαν όταν το «Hoosiers» ψηφίστηκε ως η καλύτερη αθλητική ταινία όλων των εποχών από το Associated Press το 2020 και είναι το Νο4 σπορ φιλμ, σύμφωνα με το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου! Το γήπεδο που χρησιμοποιήθηκε για τα γυρίσματα, το «Hickory High School Gym» στο Νάιτστάουν είναι ανοικτό για το κοινό με ελεύθερη είσοδο, ως ένα είδος… μουσείου και το 2001 η ταινία επιλέχθηκε από το Εθνικό Μητρώο Κινηματογράφου των Ηνωμένων Πολιτειών και τη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου ως «πολιτιστικά, ιστορικά ή αισθητικά σημαντική!».
Σχεδόν 40 χρόνια αργότερα, είναι αδύνατο να φανταστεί κανείς κάποιον άλλον ηθοποιό για τον ρόλο του Νόρμαν Ντέιλ. Μιας λεπτής και συνάμα επιβλητικής ερμηνεία σε κάτι που, συνήθως, θα περνούσε απαρατήρητο. Ο Τζιν Χάκμαν, όμως, δεν γινόταν να περάσει απαρατήρητος ούτε σε έναν πάγκο μπάσκετ μίας επαρχιακής πόλης…
Rest in Peace to the great Gene Hackman!
🙏🏀🎥
And thank you for your contributions to Indiana high school basketball as Coach Norman Dale in the 1986 movie, “Hoosiers”. pic.twitter.com/myLKLLPxQi— IHSAA (@IHSAA1) February 27, 2025
