Η εβδομάδα που πέρασε ήταν γεμάτη εξελίξεις, καθώς οι «μετασεισμοί» της φιλορωσικής στροφής της Ουάσιγκτον συνέχισαν να γίνονται αισθητοί στην Ευρώπη και την Ουκρανία. Είδαμε, μεταξύ άλλων, τις ΗΠΑ να καταψηφίζουν ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ που καταδίκαζε τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία· τον επόμενο καγκελάριο της Γερμανίας να θέτει ως πρώτη προτεραιότητα την απεξάρτηση της Ευρώπης σε θέματα ασφαλείας από τους Αμερικανούς· την απόπειρα του Εμανουέλ Μακρόν να αποτρέψει τον Ντόναλντ Τραμπ από το να ευθυγραμμιστεί πλήρως με τη γραμμή της Μόσχας· και τον Βολόντιμιρ Ζελένσκι να δεσμεύεται ότι θα παραιτηθεί αν η χώρα του γίνει μέλος του ΝΑΤΟ.
Η ομίχλη παραμένει, αλλά η αμερικανική στροφή είναι ήδη πραγματικότητα – και οι Ευρωπαίοι (επιτέλους) μοιάζουν να αντιδρούν με την αναγκαία αίσθηση του επείγοντος.
→ Ως συνήθως, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μου στο yanpal@kathimerini. Με βρίσκετε επίσης στο @yanpal.bsky.social στο BlueSky.
ΚΑΚΕΣ ΠΑΡΕΕΣ. Τη Δευτέρα, τρίτη επέτειο της διεύρυνσης του πολέμου στην Ουκρανία, οι Ηνωμένες Πολιτείες καταψήφισαν το μάλλον μετριοπαθές ψήφισμα που προώθησαν στη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών οι Ευρωπαίοι καταδικάζοντας την απρόκλητη ρωσική εισβολή. Συνολικά 93 χώρες υποστήριξαν το ψήφισμα. Εναντίον τάχθηκαν μόλις 18, μεταξύ των οποίων, πλην των ΗΠΑ και της Ρωσίας, ήταν πυλώνες της διεθνούς νομιμότητας όπως η Βόρεια Κορέα και η Λευκορωσία, αλλά και το Σουδάν, η Ουγγαρία και το Ισραήλ.
Η Ουάσιγκτον, αντί να συμπαραταχθεί με τους Ευρωπαίους (μέχρι πρότινος) συμμάχους της, υπέβαλε εναλλακτικό ψήφισμα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του καλώντας για τον «ταχύ τερματισμό» της σύγκρουσης Ρωσίας – Ουκρανίας, χωρίς αναφορές στις ευθύνες για το ξέσπασμά της ή στην ανάγκη διαφύλαξης της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας. Το ψήφισμα εγκρίθηκε με ψήφους 10-0 (και με τη στήριξη της Ρωσίας). Πέντε χώρες –μεταξύ των οποίων το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και η Ελλάδα– απείχαν.
Ο ΜΑΚΡΟΝ ΣΤΗΝ ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ. Την ίδια ημέρα, ο Γάλλος πρόεδρος βρέθηκε στον Λευκό Οίκο, σε μία επίσκεψη που, όπως ο ίδιος είπε, ήταν αρχικά σχεδιασμένη για εβδομάδες αργότερα. Ο Εμανουέλ Μακρόν είχε δύσκολο έργο: να κολακεύσει τον Τραμπ ως τον παράγοντα που μπορεί να άρει το αδιέξοδο και να οδηγήσει στην ειρήνη στην Ουκρανία, αλλά παράλληλα να τον ωθήσει προς μία λιγότερο κατάφωρα φιλορωσική στάση, που να διασφαλίζει την εθνική κυριαρχία της Ουκρανίας και να λαμβάνει υπόψη την ευρύτερη ασφάλεια της Ευρώπης.
Αξιομνημόνευτη ήταν η στιγμή στο Οβάλ Γραφείο που ο Μακρόν διέκοψε και διόρθωσε τον Τραμπ σχετικά με τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας, με τον Τραμπ να κάνει γκριμάτσες δυσπιστίας. Ο Αμερικανός πρόεδρος παγίως μιλά για 350 δισ. δολάρια που έχουν δώσει οι ΗΠΑ στο Κίεβο, ποσό που αποτελεί αποκύημα της φαντασίας του, αλλά και για τη συγκριτικά πολύ μικρή συνεισφορά των Ευρωπαίων. Λίγο νωρίτερα, ο Τραμπ είχε ισχυριστεί ότι ο Πούτιν «δεν έχει κανένα πρόβλημα» με την παρουσία ευρωπαϊκών στρατευμάτων στην Ουκρανία μετά την ενδεχόμενη συμφωνία ειρήνης (στην πραγματικότητα, οι Ρώσοι έχουν δημοσίως δηλώσει κάθετα αντίθετοι σε κάτι τέτοιο).
Ερωτώμενος αν η Γαλλία συμφωνεί με το ενδεχόμενο να αποζημιωθούν οι ΗΠΑ για τη βοήθεια που έχουν χορηγήσει έως σήμερα στην Ουκρανία (μία έμμεση αναφορά στη συμφωνία Ουάσιγκτον – Κιέβου για τον ορυκτό πλούτο της χώρας που θα εξετάσουμε παρακάτω), ο Μακρόν είπε ότι συμφωνεί να αποζημιωθεί, κατ’ αρχάς, η Ουκρανία ως το βασικό θύμα της ρωσικής επίθεσης. Πρόσθεσε ότι είναι υπέρ και της αποζημίωσης των συμμάχων του Κιέβου, «αλλά όχι από την Ουκρανία – από τη Ρωσία!». Πάντως, στη συνέντευξή του στο Fox News δήλωσε υπέρ της ουκρανο-αμερικανικής συμφωνίας για τα ορυκτά, ως εγγύηση της συνεχιζόμενης στήριξης των ΗΠΑ στην Ουκρανία. (Εν τω μεταξύ, εκπρόσωποι της Κομισιόν διέψευσαν την είδηση ότι οι Βρυξέλλες επεξεργάζονται μια εναλλακτική συμφωνία για την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της Ουκρανίας, παρά τις δηλώσεις επ’ αυτού του Γάλλου επιτρόπου Στεφάν Σεζουρνέ).
ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΜΕ ΤΟ ΠΙΣΤΟΛΙ ΣΤΟΝ ΚΡΟΤΑΦΟ. Μιλώντας για τη συμφωνία αυτή, την οποία με επαίσχυντο τρόπο επιδίωξε να επιβάλει ο Τραμπ στον Ζελένσκι (και καυχιόταν για αυτό στο συνέδριο του CPAC την περασμένη εβδομάδα), οι δύο πλευρές κατέληξαν σε συμφωνία την Τρίτη, και ο Ουκρανός πρόεδρος οδεύει αύριο στην Ουάσιγκτον για να την υπογράψει. Για να επιτευχθεί, οι ΗΠΑ απέσυραν το αίτημα να εισπράξουν 500 δισ. δολάρια από τα ορυκτά της Ουκρανίας.
Εξακολουθεί, ωστόσο, να μην περιλαμβάνει ρητές εγγυήσεις ασφαλείας για το Κίεβο (αν και Ουκρανοί αξιωματούχοι ισχυρίζονταν ότι, στην τελική της εκδοχή, θέτει πιο στέρεες βάσεις για τη μελλοντική στήριξη της χώρας από τις ΗΠΑ). Ειδικοί στα θέματα αυτά σημειώνουν ότι η απαίτηση αποζημίωσης από εταίρο εν καιρώ πολέμου δεν έχει προηγούμενο στην Ιστορία των ΗΠΑ ή οποιασδήποτε άλλης χώρας και παρομοιάζουν τη συμφωνία για τα ορυκτά της Ουκρανίας με τη μαφιόζικη πρακτική της παροχής προστασίας.
ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ. Τέτοιες πρακτικές μετέτρεψαν τον κεντροδεξιό Φρίντριχ Μερτς, νικητή των γερμανικών εκλογών, από ένθερμο ατλαντιστή σε πολέμιο των Ηνωμένων Πολιτειών. Μιλώντας λίγο μετά την ανακοίνωση των πρώτων αποτελεσμάτων το βράδυ της Κυριακής, ο αρχηγός του CDU και επόμενος καγκελάριος τόνισε ότι ο Τραμπ αδιαφορεί για την Ευρώπη και ευθυγραμμίζεται με τη Ρωσία. Η Ε.Ε., συνεπώς, σύμφωνα με τον Μερτς, πρέπει να ενισχύσει την αμυντική της θωράκιση και να προετοιμαστεί για το τέλος του ΝΑΤΟ – ενδεχομένως εντός ολίγων μηνών. Η απεξάρτηση από τις ΗΠΑ θα είναι «η απόλυτή μου προτεραιότητα», υπογράμμισε.
Θα φανεί στην πράξη στις επόμενες εβδομάδες αν ο Μερτς θα αποδειχθεί πιο αποτελεσματικός από τον προκάτοχό του, Oλαφ Σολτς, στην υλοποίηση του Zeitenwende (της ιστορικής στροφής στη γερμανική πολιτική ασφαλείας). Το ακροδεξιό και φιλορωσικό AfD, που διπλασίασε την εκλογική του δύναμη ξεπερνώντας το 20% την Κυριακή, θα τον περιμένει στη γωνία.
Πηγή του CDU ανέφερε ότι είναι υπό επεξεργασία ένα ειδικό εργαλείο χρηματοδότησης για την άμυνα που θα μπορούσε να φτάσει τα εκατοντάδες δισ. ευρώ. Ο καγκελάριος-elect, πάντως, παρότι δηλώνει ανοιχτός στην κατάργηση του φρένου χρέους από την απερχόμενη Βουλή, όπου υπάρχει η απαιτούμενη αυξημένη πλειοψηφία (ενώ δεν θα υπάρχει στην επόμενη), την Τρίτη εμφανίστηκε απαισιόδοξος ότι θα γίνει αυτό.
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ. Ευρύτερα στην Ε.Ε., το θέμα της κοινής άμυνας και της στήριξης στην Ουκρανία βρίσκεται παντού στην πρώτη γραμμή – ενώ εντείνονται και οι επαφές με το Ηνωμένο Βασίλειο, ο πρωθυπουργός του οποίου βρίσκεται κι αυτός σήμερα στην Ουάσιγκτον για να δει τον Τραμπ.
Τη Δευτέρα η πρόεδρος της Κομισιόν και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ταξίδεψαν στο Κίεβο για να δείξουν τη στήριξή τους στην Ουκρανία ανήμερα της σκοτεινής επετείου. Την ίδια ημέρα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υιοθέτησε το 16ο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας.
Ο Μακρόν ενημέρωσε τους υπόλοιπους ηγέτες της Eνωσης την Τετάρτη για τα αποτελέσματα της επίσκεψής του στον Λευκό Οίκο, ενώ κορυφώνονται οι προετοιμασίες για την έκτακτη σύνοδο κορυφής της 6ης Μαρτίου με θέμα την άμυνα. Η Ε.Ε. επεξεργάζεται νέο πακέτο στρατιωτικής βοήθειας αξίας 20 δισ. ευρώ για την Ουκρανία, εν μέρει για να καλύψει το κενό που ενδέχεται να αφήσει η απροθυμία της Ουάσιγκτον να συνεχίσει να στηρίζει το Κίεβο.
ΚΑΡΑΤΟΜΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ. Στο εσωτερικό μέτωπο, μία εξέλιξη που ξεχώρισε την περασμένη εβδομάδα ήταν οι αλλαγές στην ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων, τις οποίες ο Τραμπ ανακοίνωσε μέσω ανάρτησης στο Truth Social. O Τραμπ καρατόμησε, μεταξύ άλλων, τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ, Τσαρλς Μπράουν τον Νεότερο, τον τετράστερο πτέραρχο και πρώην πιλότο μαχητικών που ο ίδιος είχε διορίσει ως αρχηγό του γενικού επιτελείου αεροπορίας κατά την προηγούμενη θητεία του.
Ο Μπράουν ήταν ο δεύτερος Αφροaμερικανός που υπηρέτησε ως αρχηγός ΓΕΕΘΑ. Ο υπουργός Αμυνας, Πιτ Χέγκσεθ, είχε ταχθεί (στην προηγούμενη καριέρα του ως σχολιαστής) υπέρ της εκδίωξης του Μπράουν από τη θέση λόγω της υποτιθέμενης έμφασης που έδινε σε προγράμματα DEI στις ένοπλες δυνάμεις. Ο Χέγκσεθ, το βιογραφικό του οποίου είναι ιδιαίτερα ισχνό, είχε επίσης υπονοήσει ότι ο Μπράουν είχε προαχθεί στον ρόλο του αρχηγού επειδή ήταν μαύρος.
Στη θέση του Μπράουν διορίστηκε ο πτέραρχος ε.α. Νταν Κέιν, ο οποίος δεν πληροί τα τυπικά κριτήρια για τη θέση (π.χ. αποστρατεύθηκε με τρία αστέρια), αλλά είχε κερδίσει την εύνοια του Τραμπ σε μία επίσκεψη του τελευταίου προ ετών στο Ιράκ. Ο Τραμπ επίσης έδιωξε από τη θέση της τη ναύαρχο Λίσα Φραντσέτι, την πρώτη γυναίκα επικεφαλής του πολεμικού ναυτικού.
Η αφοσίωση της ηγεσίας των ενόπλων δυνάμεων στον ίδιο είναι μία από τις εμμονές του Τραμπ από τότε που διόρισε τον Μαρκ Μίλεϊ ως αρχηγό ΓΕΕΘΑ, με τον οποίο συγκρούστηκε σφοδρά στη συνέχεια.
ΣΤΟΝ ΠΑΓΟ ΕΜΒΟΛΙΟ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΓΡΙΠΗΣ ΤΩΝ ΠΤΗΝΩΝ. Εν τω μεταξύ, η επιδημία της γρίπης των πτηνών διαρκώς επεκτείνεται και ο ιός μεταλλάσσεται. Εντείνονται έτσι οι ανησυχίες των επιστημόνων για την ανάδυση ενός νέου στελέχους που θα μεταδίδεται μεταξύ ανθρώπων, προκαλώντας μία νέα, ενδεχομένως πιο φονική, πανδημία.
Η κυβέρνηση Τραμπ, ωστόσο, με τον φανατικό αντιεμβολιαστή Ρόμπερτ Κένεντι τον Νεότερο στο υπουργείο Υγείας, εξετάζει το ενδεχόμενο να παγώσει σύμβαση αξίας 590 εκατ. δολαρίων με την εταιρεία Moderna για την παραγωγή εμβολίου mRNA κατά της ασθένειας (η Moderna είχε παρασκευάσει ένα από τα επιτυχημένα εμβόλια mRNA κατά της COVID). Η εταιρεία ετοιμαζόταν για κλινικές δοκιμές τελικού σταδίου για το εμβόλιο, οι οποίες ενδέχεται τώρα να ακυρωθούν.
❗Tο highlight της εβδομάδας στην ατέρμονη Μασκιάδα ήταν το email που εστάλη καθ’ υπόδειξίν του το Σάββατο στο σύνολο των ομοσπονδιακών υπαλλήλων (αλλά και σε δικαστικούς) απαιτώντας να κάνουν έναν απολογισμό του έργου τους κατά το τελευταίο επταήμερο, με την απειλή ότι η μη απάντηση ισοδυναμεί με παραίτηση. Η αποστολή του email, την οποία ανακοίνωσε ο Μασκ με ανάρτησή του στο Χ, έγινε λίγες ώρες αφότου ο Τραμπ είχε επαινέσει τον αγαπημένο του πολυδισεκατομμυριούχο για το χάος που έχει προκαλέσει στην Ουάσιγκτον, ζητώντας του παράλληλα να γίνει «ακόμα πιο επιθετικός».
❗Το μήνυμα, όπως ήταν αναμενόμενο, ενέτεινε την αναταραχή στις τάξεις των δημοσίων υπαλλήλων. Επικεφαλής υπηρεσιών όπως τα υπουργείσ Εξωτερικών, Αμυνας, Ενέργειας, Υγείας και Εσωτερικής Ασφάλειας, η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών και το FBI είπαν στους υπαλλήλους τους να μην απαντήσουν.
❗Εν τω μεταξύ, στο παράλληλο σύμπαν των πολλαπλών δικαστικών υποθέσεων που έχουν προκύψει από τη «move fast and break things» προσέγγιση του DOGE στη διοικητική μεταρρύθμιση, ο Μασκ –που κοκορεύεται δημοσίως με κάθε ευκαιρία για τα (πραγματικά ή απατηλά) κατορθώματά του– εμφανίζεται ως απλώς περαστικός. Το ζήτημα είναι συνταγματικά κρίσιμο: πολλές αγωγές εναντίον του DOGE εστιάζονται στο ότι έχει εξουσίες που το Σύνταγμα επιφυλάσσει μόνο για υπηρεσίες που έχουν συσταθεί από το Κογκρέσο ή από αξιωματούχους που έχουν εγκριθεί από τη Γερουσία.
❗Παρά τα φληναφήματα του Μασκ υπέρ της διαφάνειας, το DOGE λειτουργεί με ακραία μυστικότητα. Το εκτελεστικό διάταγμα με το οποίο συστάθηκε το περιγράφει ως ένα glorified τμήμα τεχνικής υποστήριξης.
❗Η αναταραχή που έχει προκαλέσει πάντως ήδη έχει πολιτικές συνέπειες, τις οποίες έχουν βιώσει Ρεπουμπλικανοί νομοθέτες σε συναντήσεις με οργισμένους ψηφοφόρους σε βαθιά κόκκινες περιφέρειες.
Ενας μικρός αριθμός Ρεπουμπλικανών μελών του Κογκρέσου βρήκε το κουράγιο να επικρίνει την κυβέρνηση Τραμπ για τη στάση της στα Ηνωμένα Εθνη τη Δευτέρα. Οι περισσότεροι ωστόσο απέφυγαν να βάλουν ευθέως κατά του προέδρου, ενώ το Κογκρέσο δεν έχει αναλάβει καμία πρωτοβουλία για να βάλει φρένο στην απότομη στροφή της νέας κυβέρνησης στο θέμα της Ουκρανίας και στο άνευ προϋποθέσεων άνοιγμα προς τη Ρωσία.
20.000
Αυτός είναι ο αριθμός των θέσεων εργασίας που θα δημιουργήσει η Apple κατά την επόμενη τετραετία στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οπως ανακοίνωσε ο τεχνολογικός κολοσσός, την περασμένη Δευτέρα, θα επενδύσει 500 δισ. δολάρια για να αυξήσει την παραγωγή της εντός των ΗΠΑ κατά την περίοδο αυτήν, καθώς επιχειρεί να περιορίσει τον αντίκτυπο που θα έχουν οι δασμοί σε προϊόντα που εισάγονται από την Κίνα. Ο Τραμπ έχει ήδη αυξήσει τους δασμούς στις κινεζικές εισαγωγές κατά 10% και αναμένονται νέες επιβαρύνσεις.
ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ
ΣΤΟ PAX TRUMPIANA.
«Ολοι οι σύμμαχοι των ΗΠΑ πρέπει να προσαρμοστούν στις ανατρεπτικές πολιτικές του Τραμπ. Ολοι οι Ευρωπαίοι γίνονται λίγο ή πολύ Γκωλιστές, όπως δείχνουν και οι πρώτες δηλώσεις του Φρίντριχ Μερτς μετά τις εκλογές. Ο Μακρόν παραμένει πιστός στην παραδοσιακή γραμμή της Γαλλίας, αλλά κάνει μία προσπάθεια να διαχειριστεί τον Τραμπ όπως έκαναν στο παρελθόν οι Βρετανοί με τους Αμερικανούς, μέσω της πειθούς και της διάθεσης για συνεργασία. Κατά την επίσκεψή του τη Δευτέρα στον Λευκό Οίκο είπε ότι είναι καλό ότι ο Τραμπ επιδιώκει την κατάπαυση πυρός στον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας. Ταυτόχρονα, επέμεινε ότι μία επιτυχημένη συμφωνία συνεπάγεται εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία, τις οποίες θα παράσχουν οι Ευρωπαίοι με αμερικανική στήριξη. Οι απαντήσεις του Τραμπ ήταν μάλλον ασαφείς. Η Ιστορία θα κρίνει αν πρόσεχε τι του έλεγε ο συνομιλητής του».
– ΜΙΣΕΛ ΝΤΥΚΛΟ, ειδικός σύμβουλος & resident senior fellow, Ινστιτούτο Montaigne
• Η επίσκεψη Μακρόν στην Ουάσιγκτον συνοδεύτηκε από αυτήν τη συνέντευξη στο Fox News.
• Οι Financial Times αποκαλύπτουν ότι ο αμφιλεγόμενος σύμβουλος του Τραμπ, Πίτερ Ναβάρο, έχει εισηγηθεί την έξωση του Καναδά από το δίκτυο ανταλλαγής πληροφοριών Five Eyes.
• Ο Μπρετ Στίβενς έγραψε στους New York Times για την «πιο ντροπιαστική ψήφο» στην Ιστορία των ΗΠΑ στα Ηνωμένα Εθνη.
• Ο Χιούγκο Ντίξον και ο Λι Μπούκχαϊτ επανέρχονται στην ιδέα της παροχής δανείου στην Ουκρανία από την Ε.Ε. με ενέχυρο τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας, τα 3/4 των οποίων βρίσκονται σε ευρωπαϊκές χώρες.
• Ο Τζέιμς Ταράντο δίνει τη συντηρητική εκδοχή της αντιπαράθεσης Τραμπ-AP στη Wall Street Journal.
