Πριν από δύο εβδομάδες, σε ένα τεύχος του βρετανικού σατιρικού περιοδικού Private Eye δημοσιεύτηκε ένα εύστοχο σκίτσο της Ελληνίδας σκιτσογράφου Δήμητρας Ρίζου. Το εξής:
Δεν χρειάζεται να σας εξηγήσω τι δείχνει, ασφαλώς. Σχολιάζει υποδειγματικά πολλούς από αυτούς που ζητούν «λιγότερο κράτος» υπογραμμίζοντας ότι αυτό που πραγματικά εννοούν είναι, βασικά, «μόνο εγώ ως κράτος». Είναι ένα πολύ ωραίο σκίτσο. Και επίκαιρο. Το έβαλα και στο άλλο μου νιουζλέτερ. Αλλά τις προάλλες, συνέβη κάτι ενδιαφέρον. Κάποιος στο Ιντερνετ ανέβασε μια παραλλαγμένη εκδοχή του σκίτσου, με το τελευταίο καρέ αλλοιωμένο.
Πλέον στο τελευταίο καρέ δεν εμφανιζόταν ο φωνακλάς που γκρίνιαζε για το μέγεθος της κυβέρνησης, μέχρι να μείνει μόνο ο ίδιος, αλλά κανένας. Το “perfect” του τελευταίου καρέ παρέπεμπε στο «τίποτα». «Καθόλου κράτος». Το σκίτσο, έτσι, αλλάζει εντελώς νόημα. Από ένα ενδιαφέρον σχόλιο για την υποκρισία ενός πολιτικού χώρου, γίνεται ένα μηδενιστικό, αντι-πολιτικό μήνυμα. Γιατί σας τα λέω αυτά τώρα.
Για την περίπτωση που δεν το γνωρίζατε, ο Νοτιοαφρικανός μετανάστης Ελον Μασκ, πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου, CEO έξι εταιρειών και ακατάβλητος gamer που ταυτόχρονα τουιτάρει 68 φορές την ημέρα, αυτή τη στιγμή ασχολείται με την επιδιόρθωση του κρατικού μηχανισμού των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Ή, μάλλον, «επιδιόρθωση» δεν είναι σωστή λέξη. «Αλωση» μοιάζει καταλληλότερη. Μεταξύ άλλων, ο Μασκ και οι εντεταλμένοι συνεργάτες του έχουν πάρει τον έλεγχο του συστήματος πληρωμών του υπουργείου Οικονομικών (που διαχειρίζεται αμοιβές και πληρωμές εκατομμυρίων κρατικών υπαλλήλων και προμηθευτών) και αλλάζουν τον κώδικα του software με τον οποίο γίνονται οι πληρωμές, αλλοιώνοντας από μόνοι τους τις διαδικασίες ασφάλειας και λογοδοσίας που προϋπήρχαν. Επιπλέον, έχουν κατεβάσει το site της USAID, του οργανισμού που διοχετεύει την ανθρωπιστική βοήθεια που δίνουν οι ΗΠΑ σε φτωχά και ευάλωτα σημεία του πλανήτη, και έχουν διώξει στελέχη της επειδή προσπάθησαν να τους εμποδίσουν να μπουν στα συστήματα του οργανισμού χωρίς άδεια ή κατάλληλη διαβάθμιση ασφάλειας. Εχουν πάρει τον έλεγχο του Office of Personnel Management, το HR τμήμα του αμερικανικού Δημοσίου, και έχουν μπει και στην General Services Administration, την υπηρεσία που διαχειρίζεται τα ακίνητα και τις υποδομές του αμερικανικού Δημοσίου. Σε όλα αυτά, ο Μασκ έχει στείλει κάτι απίθανους τύπους (σύμφωνα με ρεπορτάζ του Wired, πρόκειται για τυχαίους υπαλλήλους των εταιρειών του Μασκ, πολύ μικρής ηλικίας και μηδενικής εμπειρίας στη δημόσια διοίκηση) οι οποίοι μπουκάρουν σε κτίρια, καταλαμβάνουν γραφεία και κατεβάζουν κρίσιμα και απόρρητα αρχεία σε δικά τους λάπτοπ, χωρίς καμία επίβλεψη από κανέναν. Μέσα σε λίγες ημέρες, όλος αυτός ο συρφετός έχει απειλήσει εκατομμύρια δημοσίους υπαλλήλους με μια εικονική εθελούσια έξοδο και μια δήλωση φρονημάτων, έχει κόψει ή εμποδίσει πολύτιμα κρατικά προγράμματα (πράγμα παράνομο -καθότι πρόκειται για δαπάνες εγκεκριμένες από το Κογκρέσο) χωρίς καμία εξουσιοδότηση από κανέναν, έχουν απειλήσει και εξωθήσει σε παραίτηση έμπειρους δημόσιους λειτουργούς και γενικά έχουν προκαλέσει έναν αδιανόητο χαμό. Αυτά δεν είναι κανονικά πράγματα. Είναι πρωτοφανή. Δεν γίνονται κάθε φορά που αλλάζει η κυβέρνηση. Ούτε σε χούντες δεν συμβαίνουν τέτοιες παρεμβάσεις στον κρατικό μηχανισμό, τόσο γρήγορα τουλάχιστον. Είναι ένα κανονικό διοικητικό πραξικόπημα, το οποίο βεβαίως υπό κανονικές συνθήκες δεν θα είχε καμία τύχη. Υπό κανονικές συνθήκες η δικαιοσύνη και το FBI θα είχαν επέμβει άμεσα. Αλλά αυτές δεν είναι κανονικές συνθήκες. Επειδή όλοι οι αρμοί της εξουσίας, όλα τα checks and balances που υποτίθεται ότι έχουν σχεδιαστεί για να αποτρέπουν τέτοιες εκτροπές, είτε ελέγχονται ήδη από το καθεστώς Τραμπ, είτε (στο πολιτικό σκέλος) κοιμούνται αποσβολωμένοι.
Η επίσημη δικαιολογία, φυσικά, είναι οι περικοπές. Η μείωση του κόστους. Οτι δήθεν μπαίνουν για να κόψουν εξωφρενικές ή ιδεολογικά μη αρεστές δαπάνες του κράτους. Αλλά, βεβαίως, πρόκειται μόνο για δικαιολογία. Καμία αξιολόγηση του τι είναι χρήσιμο και τι δεν είναι δεν έχει γίνει. Η USAID, που κοστίζει λιγότερο από 1% του προϋπολογισμού του κράτους, είναι ένα από τα ισχυρότερα και πιο αποτελεσματικά εργαλεία soft power που έχουν φτιαχτεί στην ιστορία της ανθρωπότητας, έχει θωρακίσει τη θέση και το κύρος των ΗΠΑ στις πιο ευαίσθητες γωνιές του πλανήτη, και έχει σώσει δεκάδες εκατομμύρια ζωές. Δεν είναι δαπάνη. Είναι επένδυση. Αλλά τίποτε από όσα κάνουν τα 20χρονα του Μασκ μέσα στις υπηρεσίες του κράτους δεν μοιάζουν να έχει σκοπό τη μείωση «κόστους». Μοιάζει να έχουν σαν σκοπό τη μείωση του «κράτους». Την εξαφάνιση προγραμμάτων και δράσεων που τρέχει το αμερικανικό κράτος, ανεξαρτήτως περιεχομένου ή ωφέλειας, κατά την κρίση ενός μη-εκλεγμένου, άσχετου από δημόσια διοίκηση αλλοδαπού, που δεν έχει διαβάθμιση ασφαλείας, δεν έχει περάσει από καμία αξιολογική διαδικασία, δεν έχει καν κάποια επίσημη αρμοδιότητα, αλλά έδωσε $290 εκατομμύρια για να εκλεγεί Πρόεδρος ο Τραμπ και τώρα έχει μπει στο αμερικανικό κράτος για να τα κάνει λίμπα. Γιατί; Είναι μόνο για το συμφέρον των εταιρειών του, κάποιες από τις οποίες είναι σχεδόν πλήρως κρατικοδίαιτες; Είναι μόνο για να ξηλώσει όλα τα επίπεδα ελέγχου και ρυθμίσεων που μπορεί να περιορίζουν τη δυνατότητά του να βγάζει ακόμα περισσότερα δισεκατομμύρια; Μπορεί. Αλλά μπορεί να είναι και κάτι άλλο.
Εκείνο το αλλοιωμένο σκίτσο, με το μηδενιστικό, αντικρατικό του μήνυμα; Το περασμένο Σάββατο, ο κατά τα άλλα πολύ απασχολημένος με τόσες σοβαρές ασχολίες Ελον Μασκ, το έκανε retweet.
