“Are you not entertained?” Φαντάζομαι την κραυγή του Ράσελ Κρόου από το πρώτο “Gladiator” (που θα έπρεπε να είναι και το μόνο) να αντηχεί μες στο κεφάλι του εκ νέου πλανητάρχη ύστερα από καθένα από τα ακραία εκτελεστικά διατάγματα, τις χαλαρές δηλώσεις που ανατρέπουν πολιτικές δεκαετιών και τις απειλές κατά συμμάχων μέσω social media που έχουν χαρακτηρίσει το πρώτο δεκαήμερό του στο Οβάλ Γραφείο. Ας δούμε τα κορυφαία στιγμιότυπα της εβδομάδας που πέρασε, τα ταμπού που έσπασαν και τις πανικόβλητες αντιδράσεις – εν αναμονή των ακόμα χειρότερων που αναμφίβολα έρχονται.
→ Οπως πάντα, περιμένω σχόλια, ενστάσεις, διορθώσεις και ό,τι άλλο σας φωτίσει ο Θεός, στο [email protected].
ΤΡΑΜΠ-ΟΥΚΙΖΟΝΤΑΣ ΣΥΜΜΑΧΟΥΣ, ΤΟΜΟΣ Ι. Την Παρασκευή διέρρευσε το περιεχόμενο του τηλεφωνήματος που είχε πρόσφατα ο Ντόναλντ Τραμπ με την πρωθυπουργό της Δανίας. Ο Τραμπ επέμεινε, στην 45λεπτη συνομιλία με τη Μέτε Φρεντέρικσεν, που έλαβε χώρα πριν καν ορκιστεί, ότι δεν αστειεύεται σχετικά με την πρόθεση προσάρτησης της Γροιλανδίας (που επί του παρόντος είναι αυτόνομο μέρος του Βασιλείου της Δανίας).
Σύμφωνα με πέντε νυν και πρώην υψηλόβαθμους Ευρωπαίους αξιωματούχους που επικαλούνται οι Financial Times, η κουβέντα πήγε πολύ άσχημα. Η Δανή πρωθυπουργός επέμεινε ότι το αρκτικό νησί δεν είναι προς πώληση, αλλά δήλωσε ανοιχτή σε εμβάθυνση της συνεργασίας με τις ΗΠΑ σε στρατιωτικά ζητήματα και σε πιθανές εξορύξεις ορυκτών. Ο Τραμπ αντέδρασε επιθετικά. «Ηταν φρικτό», σχολίασε μία από τις πηγές των FT. Ετερη πηγή σχολίασε: «Πριν, ήταν δύσκολο να το πάρουμε στα σοβαρά. Αλλά όντως πιστεύω ότι είναι σοβαρό, και δυνητικά πολύ επικίνδυνο».
Σε μία ένδειξη του πόσο σοβαρά παίρνει το θέμα, η Φρεντέρικσεν την Τρίτη επισκέφθηκε το Βερολίνο, το Παρίσι και τις Βρυξέλλες, την έδρα του ΝΑΤΟ, για διαβουλεύσεις. Νωρίτερα, την Κυριακή το βράδυ, η Δανή πρωθυπουργός είχε φιλοξενήσει στο σπίτι της τους ηγέτες της Φινλανδίας, της Νορβηγίας και της Σουηδίας. Η Γαλλία, από την πλευρά της, μέσω του υπουργού των Εξωτερικών, διαμήνυσε ότι έχει επικοινωνήσει με τη Δανία για το ενδεχόμενο αποστολής γαλλικών στρατευμάτων στη Γροιλανδία (!).
ΤΡΑΜΠ-ΟΥΚΙΖΟΝΤΑΣ ΣΥΜΜΑΧΟΥΣ, ΤΟΜΟΣ ΙΙ. Την Κυριακή το βράδυ, o Τραμπ στράφηκε στην Κολομβία, την πιο στενή σύμμαχο της Ουάσιγκτον στη Λατινική Αμερική. Μέσω Truth Social, ο Τραμπ απείλησε με την άμεση επιβολή δασμών ύψους 25% σε όλες τις εισαγωγές από την Κολομβία, οι οποίοι θα αυξάνονταν σε 50% εντός μίας εβδομάδας, και μια σειρά από άλλα μέτρα (απαγόρευση εισόδου στις ΗΠΑ για Κολομβιανούς κυβερνητικούς αξιωματούχους, κυρώσεις στο τραπεζικό σύστημα της χώρας, ενίσχυση ελέγχων κατά Κολομβιανών υπηκόων που εισέρχονται στις ΗΠΑ κ.ά.).
Ο λόγος ήταν ότι ο αριστερός πρόεδρος της λατινοαμερικανικής χώρας Γουστάβο Πέτρο απαγόρευσε σε δύο αμερικανικά στρατιωτικά αεροσκάφη με Κολομβιανούς που είχαν μόλις απελαθεί να προσγειωθούν στο έδαφος της Κολομβίας.
Μέσα σε 12 ώρες, το ζήτημα επιλύθηκε: ο Πέτρο δέχθηκε την επιστροφή των συμπατριωτών του, υπό τον όρο η μεταφορά να μη γίνει με στρατιωτικό αεροσκάφος, και οι αμοιβαίες απειλές για δασμούς ανεστάλησαν. Η υποχώρηση δεν ήταν μεγάλης σημασίας –η Κολομβία δέχθηκε 124 τέτοιες πτήσεις εντός του 2024– , ούτε ήταν έκπληξη: το 29% των κολομβιανών εξαγωγών έχει προορισμό τις ΗΠΑ, άρα η κολομβιανή οικονομία θα υπέφερε δυσανάλογα από έναν εμπορικό πόλεμο. Το μήνυμα πάντως για τον Τραμπ ήταν σαφές: ο οικονομικός εκβιασμός αποδίδει. Θα πρέπει λοιπόν να περιμένουμε κι άλλα τέτοια επεισόδια στο προσεχές μέλλον.
ΤΟ ΠΑΓΩΜΑ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΜΟΥΔΙΑΣΜΑ. Εν τω μεταξύ, οργανώσεις ανθρωπιστικής βοήθειας ανά τον κόσμο, αλλά και σύμμαχοι των ΗΠΑ όπως η Ουκρανία, πασχίζουν να εξαιρεθούν από τις συνέπειες του 90ήμερου παγώματος στα προγράμματα ξένης βοήθειας της αμερικανικής κυβέρνησης, που ανακοίνωσε ο νέος υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο στην πρώτη του μέρα στη δουλειά. Την περασμένη Παρασκευή διευκρινίστηκε ότι το πάγωμα δεν αφορά τη στρατιωτική βοήθεια προς το Ισραήλ και προς την Αίγυπτο, ούτε τα επείγοντα προγράμματα επισιτιστικής βοήθειας.
Την Τρίτη, ο Ρούμπιο εξαίρεσε –τουλάχιστον προσωρινά– περισσότερα ανθρωπιστικά ζωτικά προγράμματα (παροχής φαρμάκων, ιατρικών υπηρεσιών, διατροφής και στέγης) από το μέτρο, αν και ο ρυθμός των απολύσεων ατόμων σε οργανώσεις που χρηματοδοτούνται από την αμερικανική βοήθεια ανά τον κόσμο επιταχυνόταν. Επιπλέον, το πάγωμα επηρέασε προσωρινά –έως και την Τρίτη– μέχρι και δαπάνες ζωτικές για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, όπως αυτές για τη λειτουργία των φυλακών όπου κρατούνται τα μέλη του ISIS στη βορειοανατολική Συρία.
Αυτό που έκρινε σκόπιμο να ξεπαγώσει ο Τραμπ ήταν το μπλόκο Μπάιντεν στην αποστολή βομβών 2.000 λιβρών στο Ισραήλ.
Στη διαδικασία κατεδάφισης της ήπιας ισχύος της Αμερικής διεθνώς, ο νέος πρόεδρος παρατήρησε ότι η Γάζα (σε σημαντικό βαθμό χάρη σε αμερικανικής κατασκευής βόμβες) είναι πλέον μία «κατεδαφισμένη περιοχή» και πρότεινε ο πληθυσμός της να μετεγκατασταθεί στην Ιορδανία και την Αίγυπτο – προσωρινά ή μακροπρόθεσμα.
Οι δύο αραβικές χώρες, αλλά και οι ίδιοι οι Παλαιστίνιοι, όπως αναμενόταν, απέρριψαν μετά βδελυγμίας την ιδέα, όπως και ο ΟΗΕ. Ο Τραμπ, απτόητος, επανέφερε την πρότασή του δύο μέρες αργότερα. Μιλώντας σε δημοσιογράφους στο Air Force One εξέφρασε την εκτίμηση ότι τόσο ο Αιγύπτιος δικτάτορας όσο και ο βασιλιάς της Ιορδανίας θα συναινέσουν τελικά στη μετεγκατάσταση – την οποία ο ακροδεξιός υπουργός Οικονομικών του Ισραήλ χαρακτήρισε «θαυμάσια ιδέα».
ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΜΕ ΤΙΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ. Στο εσωτερικό μέτωπο, τεράστια αναταραχή –και δικαστική παρέμβαση– προκάλεσε διάταγμα του Τραμπ με το οποίο ανέστειλε χιλιάδες προγράμματα πρόνοιας και αρωγής της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Την Τρίτη, λίγη ώρα πριν από το διάταγμα τεθεί σε ισχύ, η δικαστής Λόρεν Αλι-Κάν το μπλόκαρε προσωρινά.
Οι Δημοκρατικοί στηλίτευσαν την κίνηση του Τραμπ ως μία παράνομη απόπειρα σφετερισμού της εξουσίας του Κογκρέσου επί των ομοσπονδιακών δαπανών. Η κυβέρνηση ισχυρίστηκε ότι το μέτρο δεν αφορούσε πληρωμές που λαμβάνουν απευθείας Αμερικανοί πολίτες από το ομοσπονδιακό κράτος. Ωστόσο εξαιτίας του, γιατροί σε όλες τις 50 πολιτείες δεν μπορούσαν να λάβουν αποζημιώσεις από το πρόγραμμα Medicaid, που παρέχει ιατροφαρμακευτική ασφάλιση σε περισσότερους από 70 εκατομμύρια οικονομικά ευάλωτους Αμερικανούς. Τελικά, την Τετάρτη η κυβέρνηση ανέστειλε την εφαρμογή του μέτρου.
ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΕΙΣ. Σε άλλες εξελίξεις εντός των τειχών, το υπουργείο Δικαιοσύνης απέπεμψε τους εισαγγελείς που κλήθηκαν να εργαστούν στις υποθέσεις του Τζακ Σμιθ κατά του Τραμπ. Το γεγονός είναι αξιοσημείωτο γιατί δεν πρόκειται για άτομα διορισμένα από τον προκάτοχο του Τραμπ, αλλά μόνιμα στελέχη του υπουργείου.
Νωρίτερα ο Τραμπ είχε προκαλέσει τριγμούς απολύοντας 17 γενικούς επιθεωρητές δημόσιας διοίκησης (τα πρόσωπα με την ευθύνη για τη διαφανή λειτουργία της κυβέρνησης και την αποτροπή συγκρούσεων συμφερόντων και φαινομένων διαφθοράς). Την περασμένη Τρίτη, σε μία κίνηση που προσδοκά ότι θα μειώσει το μέγεθος του δημόσιου τομέα, η νέα κυβέρνηση έστειλε email σε 2 εκατομμύρια ομοσπονδιακούς υπαλλήλους, προσφέροντάς τους τη δυνατότητα εθελούσιας εξόδου με μισθούς οκτώ μηνών ως αποζημίωση.
Την Τρίτη έγινε γνωστό ότι ο νέος, εξαιρετικά αμφιλεγόμενος και οριακά εγκεκριμένος υπουργός Αμυνας Πιτ Χέγκσεθ, σε μία από τις πρώτες του πρωτοβουλίες, αποφάσισε να διακόψει το καθεστώς προστασίας του πρώην αρχηγού ΓΕΕΘΑ Μαρκ Μίλεϊ από τη Μυστική Υπηρεσία (όπως έγινε τις προηγούμενες μέρες με τους Τζον Μπόλτον και Μάικ Πομπέο). Ο Χέγκσεθ αποφάσισε επίσης να καταργήσει την πρόσβαση του στρατηγού ε.α. σε διαβαθμισμένο υλικό και να τον θέσει υπό έρευνα με πιθανή έκβαση τον υποβιβασμό του μετά τη συνταξιοδότηση. Η νέα κυβέρνηση έχει επίσης δώσει εντολή στο Πεντάγωνο να αφαιρέσει δύο πορτρέτα του Μίλεϊ (προς τιμήν της θητείας του ως αρχηγού ΓΕΕΘΑ και αρχηγού ΓΕΣ αντίστοιχα) από το κτίριο.
Τέλος, στον αστερισμό του φαιδρού αλλά και κάπως ανατριχιαστικού, τη Δευτέρα μάθαμε ότι οι Αμερικανοί χρήστες του Google Maps θα βλέπουν πλέον στις συσκευές τους τον Κόλπο του Μεξικού να αναφέρεται ως «Κόλπος της Αμερικής»· ενώ στα τέλη της περασμένης εβδομάδας, ο βουλευτής Αντι Ογκλς, Ρεπουμπλικανός εκ Τενεσί, πρόλαβε να προτείνει τροποποίηση της 22ης Τροπολογίας ώστε να μπορέσει ο Τραμπ να υπηρετήσει τρίτη θητεία.
MUSK-WATCH.
Αυτήν την εβδομάδα, ήταν η σειρά του Μασκ του ιστορικού να προκαλέσει συζητήσεις με την ανατρεπτική του ματιά στις χειρότερες σελίδες της ευρωπαϊκής ιστορίας. Μιλώντας μέσω βίντεο σε προεκλογική συγκέντρωση του ακροδεξιού AfD εν όψει των γερμανικών εκλογών, ο επιστήθιος πλέον φίλος και συνεργάτης του νέου προέδρου κατέθεσε την άποψη ότι η Γερμανία το έχει παρακάνει με τις ενοχές για το ναζιστικό της παρελθόν και ότι «πρέπει να τα αφήσουμε πίσω όλα αυτά». Η Αλις Βάιντελ, υποψήφια καγκελάριος του AfD, που είναι δεύτερο στις δημοσκοπήσεις, κάλεσε το πλήθος να «κάνουν τη Γερμανία σπουδαία ξανά».
Σχολιάζοντας τα τεκταινόμενα, που έλαβαν χώρα μία μέρα πριν από την 80ή επέτειο της απελευθέρωσης του Αουσβιτς, ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ μίλησε για «γνώριμες και δυσοίωνες» διατυπώσεις. Ο Πολωνός υπουργός Τουρισμού προέτρεψε τους συμπολίτες του να μποϊκοτάρουν τα αυτοκίνητα της Tesla. Κάτι μου λέει ότι αυτό δεν θα είναι αρκετό για να συνετίσει τον CEO της.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΑΝΤΙΒΑΡΩΝ.
Την περασμένη Τρίτη, ο Τζιμ Ακόστα, δημοσιογράφος του CNN που είχε διακριθεί για την επίμονη κριτική και τις δύσκολες ερωτήσεις που έθετε στην πρώτη κυβέρνηση Τραμπ, παραιτήθηκε από το κανάλι. Η παραίτηση του Ακόστα, ύστερα από σχεδόν 20 χρόνια στο CNN, ήρθε μετά την απόπειρα της διεύθυνσης του καναλιού να τον εξορίσει στη μεταμεσονύκτια ζώνη.
Την είδηση αυτή είχε υποδεχθεί ενθουσιωδώς ο Τραμπ. Γράφοντας στο Truth Social, είχε χαρακτηρίσει τον Ακόστα «ατάλαντο» και «έναν από τους χειρότερους και πιο άτιμους ρεπόρτερ στην ιστορία της δημοσιογραφίας». Η μετακίνησή του στη μεταμεσονύκτια ζώνη, σύμφωνα με τον Τραμπ, ήταν μία «πολύ καλή είδηση», ο οποίος είχε εκφράσει την ελπίδα να ισχύουν οι φήμες ότι προτίθεται να παραιτηθεί.
Στην τελευταία του εκπομπή, ο Ακόστα αναφέρθηκε στην επίσκεψή του στην Κούβα επί ημερών Ομπάμα, όταν ρώτησε τον Ραούλ Κάστρο για την τύχη των πολιτικών κρατούμενων του καθεστώτος, και σχολίασε με νόημα: «Ως γιος Κουβανού πρόσφυγα, το μάθημα που πήρα ήταν […] ότι ποτέ δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για να υποτάσσεται κανείς σε έναν τύραννο. Πάντα πίστευα ότι ο ρόλος του Τύπου είναι να υποχρεώνει τους ισχυρούς να λογοδοτούν».
ΕΥΓΛΩΤΤΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ.
$1,5 ΤΡΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΟ
Αυτές ήταν οι αθροιστικές απώλειες τη Δευτέρα των μεγάλων δυτικών τεχνολογικών εταιρειών, στον απόηχο του θεαματικού ντεμπούτο του DeepSeek, του κινεζικού LLM που στις αρχές της εβδομάδας έγινε η πιο δημοφιλής εφαρμογή στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σύμφωνα με την εταιρεία που το έχτισε, το κόστος εκπαίδευσης του DeepSeek, που επιδεικνύει ικανότητες εφάμιλλες με τα πιο προηγμένα μοντέλα της OpenAI και της Google, ήταν μόλις 5,6 εκατομμύρια δολάρια (ο ισχυρισμός αυτός ήδη αμφισβητείται πάντως).
Οι δημιουργοί του DeepSeek ισχυρίζονται επίσης ότι το κόστος λειτουργίας του, ανάλογα με το έργο που καλείται να επιτελέσει, είναι κατά 20 έως 50 φορές φθηνότερο από αυτό των Αμερικανών ανταγωνιστών του. Η έλευση της νέας εφαρμογής χαρακτηρίστηκε «μήνυμα αφύπνισης» από τον Τραμπ, δείχνοντας ότι το προβάδισμα των ΗΠΑ επί της Κίνας στην Τεχνητή Νοημοσύνη είναι πολύ μικρότερο από ό,τι μέχρι πρότινος θεωρείτο.
ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ
ΣΤΟ «PAX TRUMPIANA»
«Το μνημόνιο για το εμπόριο [America First Trade Memorandum, 20.1] ζητά από διαφορετικές ομοσπονδιακές υπηρεσίες να συστήσουν δράσεις πολιτικής ως την 1η Απριλίου – από οριζόντιους δασμούς έως δασμούς “εθνικής ασφάλειας” για τον χάλυβα και άλλα βιομηχανικά προϊόντα. Υπάρχει επίσης η απειλή επιβολής υψηλότερων φόρων σε εταιρείες από χώρες που θα εφαρμόσουν τη συμφωνία ελάχιστης φορολογίας του ΟΟΣΑ.
Η Ε.Ε. θα πρέπει να είναι έτοιμη να διαπραγματευτεί ώστε να αποφύγει μία μείζονα εμπορική σύγκρουση, σε μία περίοδο όπου μία κοινή διατλαντική στάση στο θέμα της Ουκρανίας είναι πιο σημαντική από ποτέ. Στη διαπραγμάτευση αυτή θα πρέπει να είναι διατεθειμένη να πάρει μέτρα που διευκολύνουν το εμπόριο με τις ΗΠΑ και είναι προς το συμφέρον της, όπως η μείωση των εισαγωγών ρωσικού LNG ή η αύξηση των αμυντικών δαπανών, αποφεύγοντας παράλληλα ενέργειες που υπονομεύουν το σύστημα κανόνων του διεθνούς εμπορίου. Η Ε.Ε. πρέπει να επίσης να ξεκαθαρίσει ότι οι ανισορροπίες στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με δασμούς. Οι ζωτικές πολιτικές για τη μείωση του πλεονάσματος τρεχουσών συναλλαγών της Ε.Ε. είναι η Ενωση Κεφαλαιαγορών και η βελτίωση των συνθηκών για επενδύσεις στην Ευρώπη. Μπορούν επίσης να γίνουν συζητήσεις για συγκεκριμένους κλάδους όπως ο χάλυβας, τα αυτοκίνητα ή η φαρμακοβιομηχανία, για να διερευνηθεί η δυνατότητα για λύσεις στο πλαίσιο συνεργασίας. Παράλληλα η Ε.Ε. πρέπει να συνεχίσει την προετοιμασία για πιθανά αντίποινα σε περίπτωση που οι ΗΠΑ υιοθετήσουν δασμούς ή άλλα μέτρα με αρνητικό στο εμπόριο ή στις επενδύσεις».
– Ιγνάσιο Γκαρσία Μπερθέρο, non-resident fellow, Bruegel, πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος της DG Trade της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – Φωτο: ΑΠΕ-ΜΠΕ
ΔΙΑΒΑΖΟΥΜΕ
ΑΚΟΥΜΕ
ΒΛΕΠΟΥΜΕ.
→ Το Economist αναλύει πώς εκτροχιάστηκε η πολιτική των προκατόχων του Τραμπ (και του ίδιου) στη Μέση Ανατολή και εξηγεί πώς ο νέος πρόεδρος μπορεί να αποφύγει τις παγίδες της εύφλεκτης περιοχής.
→ Η Αν Απλμπαουμ γράφει για το πώς η Ευρώπη μπορεί να αντιμετωπίσει τον Μασκ.
→ Στο Daily των New York Times, ο Τζόναθαν Σουόν φιλοτεχνεί το πορτρέτο του 39χρονου Στίβεν Μίλερ, φανατικού ξενοφοβικού και ενός από τα πιο ισχυρά στελέχη του νέου Λευκού Οίκου.
→ Ο Εντ Λους στους Financial Times εξηγεί πώς ο Τραμπ έχει αναγάγει σε τέχνη την εφαρμογή της θεωρίας του παράφρονα στις διεθνείς σχέσεις.
→ Ο Κέβιν Ρους εξετάζει το σοκ που προκάλεσε στη Σίλικον Βάλεϊ η ανάδυση του DeepSeek και προσπαθεί να ξεχωρίσει την υστερία από τις ανησυχίες που έχουν βάση στην πραγματικότητα.
