Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος

Oπως καταλήγει το πιο πρόσφατο βιβλίο μου, η εμπειρία της Αθηναϊκής Δημοκρατίας επιβεβαιώνει, αν χρειάζεται, ότι η προμήθεια ηγεσίας σε μία δημοκρατία παραμένει εγγενώς αστάθμητη και απρόβλεπτη. Προικισμένοι αλλά συμβατοί ηγέτες μπορεί να μην είναι πάντοτε διαθέσιμοι σε μία δημοκρατία, που θα υποχρεωθεί να κάνει χωρίς αυτούς.

Σύμφωνα με το λεξικό, «αταβισμός», με την κυριολεξία του όρου, είναι βιολογικό φαινόμενο, κατά το οποίο χαρακτηριστικές ιδιότητες ενός προγόνου εμφανίζονται σε απογόνους ύστερα από δύο ή περισσότερες γενιές. Ο όρος μπορεί να χρησιμοποιηθεί και μεταφορικά.

Στις 30.12.2024, στην «Εφημερίδα των Συντακτών» δημοσιεύτηκε άρθρο του Δημήτρη Ψαρρά με τίτλο «Ιστορική γκάφα “Καθημερινής” και Γ. Μαυρογορδάτου».

Είναι πραγματικά πολύ κρίμα που τα παιδιά και τα εγγόνια του τελευταίου βασιλέα Κωνσταντίνου Β΄ παραμένουν εγκλωβισμένα στις δικές του αντιλήψεις, όπως έδειξαν πανηγυρικά με την επιλογή του δήθεν ελληνικού επωνύμου τους.

Πριν από μερικά χρόνια, έτυχε να με καλέσουν σε δείπνο στη Γαλλική Πρεσβεία. Aκουσα λοιπόν τον νέο πρέσβη, που ήταν πριν στη Βαρσοβία, να λέει ότι είναι… κρίμα που δεν βομβαρδίστηκε και η Αθήνα, ώστε να ανοικοδομηθεί με καλύτερη ρυμοτομία και σύγχρονη αρχιτεκτονική. Κρατήθηκα και δεν είπα αυτό που του ταίριαζε.

Πώς κατασκευάζονται και επιβάλλονται οι ιστορικοί μύθοι; Μα με την αποσιώπηση και απόκρυψη γεγονότων, ακόμη και με την καταστροφή τεκμηρίων και μαρτυριών. Κάποτε και με την… πολτοποίηση βιβλίων.

Σαν πατριωτική αντίσταση κατά της επέμβασης των Αγγλων θυμόταν ο Μίκης Θεοδωράκης τα Δεκεμβριανά, μιλώντας στον Αλέξη Παπαχελά το 2004 για την εκπομπή «Φάκελοι». Εφτανε μάλιστα στο σημείο να λέει: «Ολο το μίσος που είχαμε για τους Γερμανούς πήγε στους Αγγλους». Αυτούς «έπρεπε να τους ρίξουμε στη θάλασσα» (βλ. το άρθρο μου «Τα Δεκεμβριανά του Μίκη», «Κ» 19.9.21).

Πριν από δέκα ακριβώς χρόνια, σε αντίστοιχο αφιέρωμα της «Καθημερινής» (14-12-2014) είχα απαντήσει στο ερώτημα: «Υπήρχε σχέδιο στα Δεκεμβριανά;». Σχέδιο στρατιωτικό; Εδειξα ότι οι Βρετανοί βρέθηκαν εντελώς απροετοίμαστοι, όπως άλλωστε και η ελληνική κυβέρνηση. Μόνο το ΚΚΕ είχε έτοιμο σχέδιο και το εφάρμοσε.

Eγινε αυτές τις μέρες στην Αθήνα ένα μεγάλο συνέδριο για την Πηνελόπη Δέλτα, με 39 συνέδρους και ισάριθμες ανακοινώσεις. Το πρόγραμμα του συνεδρίου δίνει αρχικά την εντύπωση ότι πρόκειται για εξαντλητική ανάλυση του συγγραφικού της έργου.

Οσοι επιμένουν να αρνούνται στον Ιωάννη Μεταξά τη δόξα του «Οχι» αγνοούν ένα κείμενο που θα έπρεπε να είναι γνωστό, πασίγνωστο. Είναι μάλιστα δημοσιευμένο από το 1960 στον τόμο Δ΄ του «Ημερολογίου» του (εκδόσεις Iκαρος).

Πώς επιλέγει νέο αρχηγό ένα πολιτικό κόμμα; Αυτό το γενικό ερώτημα μοιάζει κατεξοχήν επίκαιρο σήμερα. Στο ξεκίνημα ενός κόμματος, δεν υπάρχει συνήθως τέτοιο ζήτημα. Ως αυτονόητος αρχηγός αναγνωρίζεται ο πολιτικός γύρω από τον οποίο συγκροτείται ο αρχικός κομματικός πυρήνας – είτε είναι αυτός χαρισματικός ηγέτης είτε όχι. Τι γίνεται όμως μετά;

Ο χαρισματικός ηγέτης που δεν δεσμεύεται από κανέναν κανόνα και η μέθοδος της ισοπέδωσης προς τα κάτω, που ξήλωσε όλες τις εγγυήσεις αξιοκρατίας.