Τάσος Γιαννίτσης

Μια συνολική αποτίμηση της 50χρονης περιόδου στην πολιτική, στην οικονομία, στην κοινωνία.

Σε άρθρο μας για την εκλογική νίκη Τραμπ στην «Καθημερινή» (17 Νοεμβρίου 2024) υποστηρίξαμε ότι οι ΗΠΑ ως ηγεμονική δύναμη έχουν περάσει σε πτωτική τροχιά.

Πόσο δημοκρατικό ή εφικτό είναι να επιβάλλει ένας πρωθυπουργός μια πολιτική, όταν αντιδρούν οι υπουργοί του, το κόμμα του, η συνδικαλιστική βάση, τα ΜΜΕ; Μήπως το έπαθλο εκείνης της «νίκης» ήταν η χρεοκοπία του 2009;

Η απονομή του βραβείου Νομπέλ Οικονομικών στους Daron Acemoglu, James A. Robinson και Simon Johnson αποτέλεσε αναγνώριση της εξαιρετικά σημαντικής προσφοράς τους σε μια αλυσίδα κρίσιμων ερωτημάτων που για δεκαετίες απασχόλησαν την Πολιτική Οικονομία και τα Οικονομικά της Ανάπτυξης.

Η βιομηχανική πολιτική έχει μια παράξενη ιστορία. Βρέθηκε στο επίκεντρο της αναπτυξιακής πολιτικής στα τέλη της δεκαετίας του 1970, όταν κατέρρεε το πρώτο μεταπολεμικό υπόδειγμα της «ένδοξης τριακονταετίας» και ξεκινούσε η μετάβαση προς νέες τεχνολογίες και ισορροπίες. Στη φάση εκείνη χρησιμοποιήθηκε κυρίως ως αμυντική πολιτική για τη στήριξη κλάδων, επιχειρήσεων και περιοχών που κλονίζονταν (κλωστοϋφαντουργία, χαλυβουργία, ναυπηγεία κ.ά.).

Η κοινωνική πολιτική και το κοινωνικό κράτος αποτελούν τη μεγάλη κοινωνική –και πολιτική– κατάκτηση της Μεταπολίτευσης και της Δημοκρατίας μας. Ολες οι κυβερνήσεις από το 1974 και μετά ενίσχυσαν την κοινωνική πολιτική, άλλη σε πιο σημαντικό και άλλη σε μικρότερο βαθμό.

Διεθνείς και εσωτερικές εξελίξεις εκπέμπουν επίμονα ένα ισχυρό μήνυμα: η κλιματική κρίση είναι εδώ και χειροτερεύει. Διαπλέκεται με νεωτερικούς μακροκινδύνους και με άλλες απειλές, ανατρέπει βεβαιότητες και δημιουργεί σύνθετα διλήμματα.

Η αποτίμηση της συμβολής ενός πρωθυπουργού στην εξέλιξη της χώρας του καθορίζεται από την ικανότητα αποστασιοποίησης από κομματικές ταυτότητες, πολιτικά στερεότυπα και από το εύρος της θεώρησης.

Ο τίτλος του άρθρου αποτελεί παράφραση του τίτλου ενός πρόσφατου βιβλίου των Acemoglou και Robinson («Ο στενός διάδρομος. Κράτη, κοινωνίες και η μοίρα της ελευθερίας», εκδ. Λιβάνη), που όμως αφορά τη σχέση δημοκρατίας και ανάπτυξης.