Η αντίστροφη μέτρηση για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2026, που θα διεξαχθεί σε Ηνωμένες Πολιτείες, Καναδά και Μεξικό, έμελλε να αρχίσει μέσα από μια πρωτοφανή πολιτικο-αθλητική αντιπαράθεση: Από τη συμμετοχή ή μη της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου του Ισραήλ και των συλλόγων του, με φόντο το πόρισμα της ανεξάρτητης επιτροπής έρευνας του ΟΗΕ που κατηγορεί το Τελ Αβίβ για γενοκτονία στη Γάζα.
Η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών ήταν σαφής: «Θα εργαστούμε απολύτως για να σταματήσουμε οποιαδήποτε προσπάθεια να αποκλειστεί η εθνική ομάδα ποδοσφαίρου του Ισραήλ από το Παγκόσμιο Κύπελλο», δήλωσε εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Η τοποθέτηση αυτή, λίγους μήνες πριν από την έναρξη της κορυφαίας ποδοσφαιρικής διοργάνωσης, δεν αφήνει περιθώρια αμφιβολίας για την πρόθεση της Ουάσιγκτον να υπερασπιστεί τον στενότερο σύμμαχό της, ακόμη και στο πεδίο του αθλητισμού.
Η υπόθεση έχει ήδη ανοίξει έναν κύκλο συγκρίσεων. Το 2022, η FIFA και η UEFA απέκλεισαν τη Ρωσία από όλες τις διεθνείς διοργανώσεις μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Στην περίπτωση του Ισραήλ, όμως, παρότι οι κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου πληθαίνουν και η διεθνής επιτροπή του ΟΗΕ μιλά πλέον για γενοκτονία, δεν έχει ληφθεί ανάλογο μέτρο.
Αυτή η διαφοροποίηση έχει προκαλέσει αντιδράσεις όχι μόνο στον πολιτικό κόσμο, αλλά και σε φιλάθλους, ποδοσφαιριστές και εθνικές ομοσπονδίες. Πολλοί υποστηρίζουν πως το ποδόσφαιρο δεν μπορεί να εμφανίζεται επιλεκτικό στην τήρηση των αρχών του και ο προβληματισμός γίνεται εντονότερος τόσο στην Παγκόσμια Ομοσπονδία Στίβου, όσο και στη FIBA με την Ευρωλίγκα.
Η UEFA στο επίκεντρο
Η πίεση προς την UEFA εντείνεται. Η 19μελής εκτελεστική επιτροπή της θα κληθεί σε έκτακτη συνεδρίαση πριν από τη διακοπή των εθνικών ομάδων στις 6 Οκτωβρίου, την ερχόμενη Πέμπτη, για να αποφασίσει σχετικά με τον αποκλεισμό ή όχι του Ισραήλ. Ενα τέτοιο ενδεχόμενο θα σήμαινε ότι οι ισραηλινές ομάδες –τόσο η εθνική όσο και σύλλογοι όπως η Μακάμπι Τελ Αβίβ– κινδυνεύουν με αναστολή συμμετοχής σε όλες τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις, κάτι που αναμένεται να δημιουργήσει ρεύμα και προς τα άλλα σπορ.
Μια πιθανή ψήφιση του μέτρου με απλή πλειοψηφία δεν θεωρείται απίθανη, καθώς πολλές ποδοσφαιρικές ομοσπονδίες έχουν ήδη εκφράσει δυσαρέσκεια για την «ασυνέπεια» και τις αμφιταλαντεύσεις της ευρωπαϊκής συνομοσπονδίας.
Παράλληλα, πολιτικοί ηγέτες, όπως ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ, ζήτησαν ανοιχτά αθλητικές κυρώσεις, ενώ η Ιταλία βρίσκεται στο επίκεντρο, αφού πρόκειται να αντιμετωπίσει το Ισραήλ σε προκριματικό αγώνα στις 14 Οκτωβρίου στο Ούντινε.
Οι φωνές από την Παλαιστίνη
Η Παλαιστινιακή Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία, μέσω του προέδρου της Τζιμπρίλ Ραγιούμπ, κάλεσε FIFA και UEFA να προχωρήσουν σε κυρώσεις: «Το Ισραήλ έχει παραβιάσει τις αρχές, τις αξίες και το καταστατικό της FIFA. Επομένως, πιστεύω ότι πρέπει να υπάρξουν κυρώσεις». Ο Ραγιούμπ αναμένεται να συναντηθεί σύντομα με τον πρόεδρο της UEFA, Αλεξάντερ Τσέφεριν, και την πρόεδρο της ΔΟΕ, Κίρστι Κόβεντρι, για να θέσει επισήμως το αίτημα.
Την ίδια στιγμή, οργανώσεις πολιτών κλιμακώνουν τις παρεμβάσεις τους. Η καμπάνια Game Over Israel χρησιμοποίησε έναν από τους πιο εμβληματικούς χώρους στον κόσμο, την Times Square της Νέας Υόρκης, για να καλέσει σε μποϊκοτάζ κατά του Ισραήλ. Στην Ισπανία, χιλιάδες διαδηλωτές κατήγγειλαν τη συμμετοχή της ποδηλατικής ομάδας Israel-Premier Tech στη Vuelta a España, ενώ ο Καναδός χορηγός της ομάδας ζήτησε αλλαγή ονόματος, κρίνοντας πως η σύνδεση με το Ισραήλ πλέον «δεν είναι βιώσιμη».
Το πολιτικό βάρος στις ΗΠΑ και η στάση της FIFA
Η παρέμβαση των Ηνωμένων Πολιτειών, ως χώρας που θα φιλοξενήσει το μεγαλύτερο μέρος των αγώνων του Μουντιάλ, αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα. Ο πρόεδρος της FIFA, Τζάνι Ινφαντίνο, διατηρεί στενές σχέσεις με τον Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έχει τοποθετηθεί δημόσια υπέρ της συμμετοχής του Ισραήλ. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι η FIFA δύσκολα θα εγκρίνει μια απόφαση αποκλεισμού, ακόμη κι αν η UEFA κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση.
Η πιθανότητα, λοιπόν, είναι να δούμε έναν «διπλό μηχανισμό πίεσης»: από τη μία τις ευρωπαϊκές ομοσπονδίες που αναζητούν αντανακλαστικά και γενναίες αποφάσεις και από την άλλη την παγκόσμια ομοσπονδία και τις ΗΠΑ που στηρίζουν το Ισραήλ, την ώρα που η ελληνική ποδοσφαιρική ομοσπονδία και μέλος της UEFA, παρακολουθεί τις εξελίξεις, χωρίς ωστόσο να έχει τοποθετηθεί δημοσίως.
Στον πολιτικό χώρο, η συζήτηση για τη στάση απέναντι στο Ισραήλ είναι πιο σύνθετη, δεδομένων των ισχυρών διπλωματικών και ενεργειακών δεσμών που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, η ελληνική κοινή γνώμη φαίνεται πιο απόλυτη, με φιλοπαλαιστινιακές κινητοποιήσεις να έχουν πραγματοποιηθεί σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, όπου ακούστηκαν συνθήματα μέσα από πορείες και με πανό στην Τούμπα, υπέρ του αποκλεισμού του Ισραήλ από διεθνείς αθλητικές διοργανώσεις.
Ενα μέλλον αβέβαιο
Αν η UEFA τελικά φέρει προς ψήφιση τον αποκλεισμό του Ισραήλ, το αποτέλεσμα θα έχει ισχυρές πολιτικές και αθλητικές προεκτάσεις. Σε περίπτωση υπερψήφισης, το Ισραήλ θα βρεθεί αντιμέτωπο με μια πρωτοφανή απομόνωση στον χώρο του αθλητισμού· αρχικά του ποδοσφαίρου και στη συνέχεια κι αλλού. Αν όχι, οι κατηγορίες περί «επιλεκτικής ηθικής» απέναντι στη διεθνή νομιμότητα θα συνεχίσουν να δυναμώνουν.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι το Μουντιάλ του 2026 δεν θα είναι απλώς μια γιορτή ποδοσφαίρου. Θα είναι και μια δοκιμασία για το κατά πόσο η διεθνής αθλητική κοινότητα μπορεί να σταθεί συνεπής στις αρχές της, ανεξαρτήτως πολιτικών συμμαχιών και γεωπολιτικών συμφερόντων.
