Στην Ουάσιγκτον, οι δηλώσεις έμοιαζαν σχεδόν με προειδοποίηση. «Θα δουλέψουμε για να σταματήσουμε κάθε προσπάθεια αποκλεισμού του Ισραήλ από το Παγκόσμιο Κύπελλο», είπε εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ, σε μια περίοδο που ολόκληρη η διεθνής σκηνή μοιάζει με καζάνι που βράζει, σπεύδει να υψώσει ασπίδα προστασίας γύρω από το Ισραήλ, αυτή τη φορά όχι στα πεδία των μαχών, αλλά σε εκείνα των γηπέδων.
Η είδηση μπορεί να μοιάζει μικρή σε σχέση με την καθημερινή αιματοχυσία στη Γάζα, όμως έχει βαρύνουσα σημασία. Γιατί το ποδόσφαιρο δεν είναι απλώς παιχνίδι. Είναι διεθνής γλώσσα, βήμα αναγνώρισης, πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης. Και η απειλή αποκλεισμού ενός κράτους από το μεγαλύτερο αθλητικό τουρνουά του κόσμου ισοδυναμεί με διπλωματικό σεισμό.
Το παρασκήνιο
Τις τελευταίες μέρες, τα Ηνωμένα Εθνη κάλεσαν τη FIFA και την UEFA να προχωρήσουν σε αναστολή συμμετοχής του Ισραήλ λόγω των γεγονότων στη Γάζα.
Η έκθεση της επιτροπής ανθρωπίνων δικαιωμάτων ήταν κόλαφος: έκανε λόγο για «γενοκτονική πρόθεση» από τις ισραηλινές αρχές. Το Τελ Αβίβ αντέδρασε με οργή, χαρακτηρίζοντας την έκθεση «διαστρεβλωμένη και ψευδή».
Το Ισραήλ συνεχίζει εν μέσω αυτής της θύελλας να συμμετέχει κανονικά στα προκριματικά του Μουντιάλ 2026. Βρίσκεται τρίτο στον όμιλό του, πίσω από Ιταλία και Νορβηγία, με ελπίδες πρόκρισης στο μεγάλο τουρνουά που θα φιλοξενήσουν ΗΠΑ, Καναδάς και Μεξικό. Αν όμως η FIFA αποφάσιζε αποκλεισμό, το όνειρο θα τερματιζόταν ακαριαία.
Η αμερικανική κυβέρνηση δεν θέλησε να αφήσει περιθώρια παρερμηνείας. Οπως δήλωσε εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ: «Θα εργαστούμε απολύτως για να σταματήσουμε κάθε προσπάθεια αποκλεισμού της εθνικής ομάδας του Ισραήλ».
Ενδιαφέρον είναι ότι οι ίδιοι αξιωματούχοι απέφυγαν να διευκρινίσουν αν έχουν ήδη ασκήσει πίεση σε FIFA ή UEFA, μια σιωπή που αφήνει πολλά υπονοούμενα.
Η στάση των ΗΠΑ δεν είναι μόνο αθλητική. Είναι μήνυμα πολιτικό, γεωστρατηγικό. Στο ίδιο χρονικό σημείο, Βρετανία, Καναδάς, Αυστραλία και Γαλλία αναγνώρισαν επισήμως το παλαιστινιακό κράτος. Ο Τραμπ, όμως, έσπευσε να διαφωνήσει, ενισχύοντας την εικόνα μιας Αμερικής που παραμένει ο πιο ισχυρός σύμμαχος του Ισραήλ, ακόμη και στα γήπεδα.
Οι αριθμοί του πολέμου
Η σύγκρουση Ισραήλ – Χαμάς από τον Οκτώβριο του 2023 άλλαξε τα πάντα. Σύμφωνα με ισραηλινές πηγές, οι επιθέσεις της Χαμάς σκότωσαν 1.100 ανθρώπους και οδήγησαν σε ομηρία 250 ανθρώπους. Η απάντηση του Ισραήλ με χερσαία εισβολή στη Γάζα άφησε πίσω της πάνω από 60.000 νεκρούς, σύμφωνα με τις τοπικές υγειονομικές αρχές.
Από τότε, καμία ευρωπαϊκή αναμέτρηση δεν έχει διεξαχθεί στο ισραηλινό έδαφος. Οι ομάδες και η εθνική αναγκάζονται να δίνουν «εντός έδρας» παιχνίδια σε Βουδαπέστη, Λευκωσία, Πολωνία. Τα γήπεδα στο Τελ Αβίβ ή την Ιερουσαλήμ μένουν σιωπηλά, με τις κερκίδες να θυμίζουν φαντάσματα ενός κανονικού ποδοσφαιρικού βίου.
Οι φωνές του ΟΗΕ
Τέσσερις ανεξάρτητοι ειδικοί του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ ζήτησαν την Τρίτη την αναστολή συμμετοχής του Ισραήλ στις διεθνείς διοργανώσεις. Το σκεπτικό τους ήταν ξεκάθαρο: «Οι εθνικές ομάδες που εκπροσωπούν κράτη τα οποία διαπράττουν μαζικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων μπορούν και πρέπει να αποκλείονται». Και έφεραν ως παράδειγμα τη Ρωσία, που έχει ήδη τιμωρηθεί λόγω της εισβολής στην Ουκρανία.
Η δήλωσή τους είχε και μια ενδιαφέρουσα διευκρίνιση: οι κυρώσεις πρέπει να στρέφονται κατά του κράτους, όχι των μεμονωμένων παικτών. «Δεν πρέπει να υπάρξει διάκριση εις βάρος ποδοσφαιριστών λόγω της καταγωγής τους», ανέφεραν. Ενα λεπτό σημείο ισορροπίας, ανάμεσα στην τιμωρία και στη διατήρηση της δίκαιης αντιμετώπισης.
Η συζήτηση δεν γίνεται σε κενό αέρος. Η ιστορία έχει δείξει ότι το ποδόσφαιρο δεν διστάζει να τιμωρήσει. Η Ρωσία αποκλείστηκε μέσα σε τέσσερις μέρες μετά την εισβολή στην Ουκρανία, με τις εθνικές ομάδες και τα κλαμπ να μένουν εκτός κάθε διεθνούς διοργάνωσης. Στη δεκαετία του ’70, η Νότια Αφρική του απαρτχάιντ βρέθηκε εκτός FIFA για σχεδόν 20 χρόνια. Ακόμη και το Ισραήλ έχει ζήσει στο παρελθόν την απομόνωση: το 1974, εκδιώχθηκε από την Ασιατική Συνομοσπονδία, όταν πολλές χώρες αρνήθηκαν να παίξουν εναντίον του.
Η σύγκριση με τη Ρωσία είναι αναπόφευκτη. Γιατί να ισχύουν άλλα μέτρα για τη Μόσχα και άλλα για το Τελ Αβίβ; Ο Γάλλος θρύλος Ερίκ Καντονά το είπε ξεκάθαρα: «Είναι δύο μέτρα και δύο σταθμά».
Και οι εικόνες οπαδών, όπως και του ΠΑΟΚ με παλαιστινιακές σημαίες απέναντι στη Μακάμπι Τελ Αβίβ, στη Θεσσαλονίκη, δείχνουν ότι το θέμα έχει περάσει εδώ και πολύ καιρό στις κερκίδες.
Οι δύο Ομοσπονδίες
Η Παλαιστινιακή Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία (PFA) έχει κάνει αλλεπάλληλες προσπάθειες να αποβληθεί το Ισραήλ από τη FIFA. Στα συνέδρια του 2024 και του 2025, οι παλαιστινιακές αντιπροσωπείες μίλησαν για «δικαίωση των θυμάτων» και κάλεσαν τη FIFA «να σταθεί στη σωστή πλευρά της ιστορίας». Μέχρι στιγμής, η FIFA έχει περιοριστεί στο άνοιγμα ερευνών, μία για τις ισραηλινές ομάδες στους οικισμούς της Δυτικής Οχθης, μία για πιθανές διακρίσεις εντός της Ισραηλινής Ομοσπονδίας. Καμία δεν έχει ακόμη καταλήξει.
«Το θέμα μας παραμένει κολλημένο σε έναν εξαιρετικά πολιτικοποιημένο γραφειοκρατικό μηχανισμό», δήλωσε πρόσφατα ο αντιπρόεδρος της PFA, Σούζαν Σαλάμπι,
Από την άλλη, η Ισραηλινή Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου (IFA) δηλώνει έκπληκτη που ακόμη μετέχει κανονικά. «Είναι σχεδόν θαύμα που βρισκόμαστε ακόμη σε διεθνείς διοργανώσεις», είπε πρόσφατα ο υπεύθυνος επικοινωνίας, Σλόμι Μπάρζελ. «Στην ιστορία, χώρες αποκλείστηκαν για πολύ λιγότερα». Για εκείνον, το «θαύμα» εξηγείται από «τη δράση μας και την ανοχή FIFA και UEFA».
Η UEFA στη μέση
Η UEFA έχει βρεθεί για ακόμη μια φορά στον ρόλο του «διαμεσολαβητή». Το Ισραήλ είναι μέλος της ευρωπαϊκής συνομοσπονδίας από το 1994, όταν εκδιώχθηκε από την Ασία. Εκτοτε συμμετέχει σε όλες τις διοργανώσεις, χωρίς ποτέ να προκριθεί σε τελικά Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος. Παρ’ όλα αυτά, η παρουσία του στους προκριματικούς του Μουντιάλ είναι σταθερή. Μετά τις επιθέσεις του 2023, η UEFA αποφάσισε ότι κανένας αγώνας δεν θα διεξάγεται στο ισραηλινό έδαφος «μέχρι νεωτέρας». Ομως δεν έχει προχωρήσει σε αναστολή συμμετοχής. Το εκτελεστικό της επιτροπής συνεδριάζει ξανά τον Δεκέμβριο, με πολλούς να αναρωτιούνται αν η πίεση του ΟΗΕ θα αλλάξει τις ισορροπίες.
Τι θα σήμαινε ένας αποκλεισμός
Ενας πιθανός αποκλεισμός θα ήταν καταστροφικός για το ισραηλινό ποδόσφαιρο, όπως έχει συμβεί άλλωστε με τη Ρωσία. Η εθνική ομάδα θα έμενε εκτός Μουντιάλ, αλλά και εκτός Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος και Nations League. Οι σύλλογοι δεν θα μπορούσαν να παίξουν σε Champions League, Europa League, Conference League. Σήμερα, μόνο η Μακάμπι Τελ Αβίβ αγωνίζεται στην Ευρώπη, όμως ακόμη κι αυτή θα έμενε στο περιθώριο. Και το ερώτημα δεν είναι μόνο αθλητικό. Θα ήταν και πολιτικό: ποιος αποφασίζει τι είναι αποδεκτό σε διεθνές επίπεδο; Πώς η FIFA, ένας οργανισμός που συχνά κατηγορείται για διαφθορά και πολιτικοποίηση, μπορεί να σταθεί υπεράνω τέτοιων συγκρούσεων;
Ενα παγκόσμιο δίλημμα
Το ποδόσφαιρο έχει συνηθίσει να λέει ότι «δεν είναι πολιτική». Στην πραγματικότητα, είναι βαθιά πολιτικό. Οταν 22 παίκτες μπαίνουν στο γήπεδο, κουβαλούν μαζί τους σημαίες, έθνη, ιστορίες, θύματα, στρατηγικές. Το ζήτημα του Ισραήλ δεν είναι η εξαίρεση, αλλά η απόδειξη.
Η ιστορία του Μουντιάλ 2026 δεν θα γραφτεί μόνο στα γήπεδα των ΗΠΑ, του Καναδά και του Μεξικού. Θα γραφτεί και στα γραφεία της FIFA στη Ζυρίχη, στις συνεδριάσεις της UEFA στη Νιόν, στις αίθουσες του ΟΗΕ στη Γενεύη. Θα γραφτεί στο αν το ποδόσφαιρο θα αποφασίσει να στείλει μήνυμα τιμωρίας ή να επιλέξει την ανοχή.
Και για το Ισραήλ, το στοίχημα είναι υπαρξιακό. Οχι μόνο αν θα βρεθεί στο Μουντιάλ, αλλά αν θα συνεχίσει να λογίζεται ως «κανονικό» μέλος της παγκόσμιας αθλητικής οικογένειας. Γιατί όταν το γήπεδο μετατρέπεται σε πεδίο μάχης διπλωματίας, τότε κάθε σφύριγμα του διαιτητή ακούγεται πιο βαρύ από βόμβα.
