Μετά την «εισβολή» στην Αγγλία και την Premier League, οι Αμερικανοί επενδυτές έχουν πλέον βαλθεί να «κατακτήσουν» και την Premiership στην Σκωτία.
Τελευταίος σύλλογος που πέρασε σε συμφέροντα από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού είναι η Ρέιντζερς την οποία αντιμετωπίζει σε λίγες μέρες ο Παναθηναϊκός στον 2ο προκριματικό γύρο του Champions League.
Η άφιξη του Άντριου Κάβενo και των San Francisco 49ers ως νέων ιδιοκτητών των «διαμαρτυρόμενων» έχει τη δυναμική να αναστατώσει την Premiership και να αλλάξει τις ισορροπίες για τον τίτλο, ο οποίος έχει πάει στα χέρια των μεγάλων αντιπάλων, της Σέλτικ δηλαδή, τις 13 από τις 14 τελευταίες σεζόν.
Δεν είναι όμως μόνο στην κορυφή όπου τα αμερικανικά κεφάλαια αναδιαμορφώνουν το σκωτσέζικο ποδόσφαιρο. Έξι από τις 12 ομάδες της Premiership ανήκουν πλέον σε Αμερικανούς. Η εξαγορά των Ρέιντζερς από τους 49ers δεν ήταν καν η μόνη που πραγματοποιήθηκε αυτό το καλοκαίρι. Ο Κάλβιν Φορντ, δισέγγονος του Χένρι Φορντ, ολοκλήρωσε τη συμφωνία για την αγορά της Λίβινγκστον. Η κορυφαία κατηγορία της Σκωτίας απέχει πλέον μόλις μία ομάδα από το να περάσει σε πλειοψηφική αμερικανική ιδιοκτησία.
Η τάση ξεκίνησε το 2013 όταν οι Τιμ Κις και Τζον Νελμς εμφανίστηκαν στην Νταντί. Πέντε χρόνια αργότερα, ο Μαρκ Όγκρεν αγόρασε την (αντίπαλο) Νταντί Γιουνάιτεντ. Πιο πρόσφατα, ο ιδιοκτήτης της Μπόρνμουθ, Μπιλ Φόλεϊ, επένδυσε στη Χιμπέρνιαν, την οποία κατείχε η οικογένεια Γκόρντον από το 2019, ενώ η Σεντ Τζόνστον εξαγοράστηκε από τον Άνταμ Γουέμπ. Όλοι Αμερικανοί, και όλοι αισιόδοξοι για το ανεκμετάλλευτο δυναμικό του σκωτσέζικου ποδοσφαίρου.
Βεβαίως, οι αμερικανικές επενδύσεις στο ποδόσφαιρο δεν είναι μοναδικό φαινόμενο της Σκωτίας. Οι μισές από τις 20 ομάδες της Premier League της Αγγλίας ανήκουν πλέον σε Αμερικανούς, μετά και την εξαγορά της Έβερτον από τον Νταν Φρίντκιν τον Σεπτέμβριο, προσθέτοντας το όνομά του σε μια λίστα που περιλαμβάνει τους Φόλεϊ, Fenway Sports Group, Γκλέιζερ, Σταν Κρόνκι, Τοντ Μπόελι και Clearlake Capital, Γουές Έντενς, Τζον Τέξτορ και Σαχίντ Καν. Εννέα ομάδες της EFL, ανάμεσά τους η Μπέρμιγχαμ Σίτι και η Ρέξαμ, ανήκουν επίσης σε Αμερικανούς, προσφέροντας μια πιο «προσιτή» είσοδο για όσους δεν έχουν τα κεφάλαια για να ανταγωνιστούν τα κρατικά επενδυτικά ταμεία της Σαουδικής Αραβίας.
Η είσοδος στο σκωτσέζικο ποδόσφαιρο είναι ακόμα πιο εύκολη, γεγονός που εν μέρει εξηγεί γιατί τόσοι πολλοί Αμερικανοί εκατομμυριούχοι στρέφονται προς το βόρειο μέρος του Νησιού. Ενώ οι 49ers κατάφεραν να αποκτήσουν πλειοψηφικό πακέτο στους Ρέιντζερς με σχεδόν 250 εκατ. ευρώ, ο ιδιοκτήτης των New York Jets, Γούντι Τζόνσον, συμφώνησε να πληρώσει περισσότερα (260 εκατ. ευρώ) για μικρότερο ποσοστό (44,9%) στην Κρίσταλ Πάλας, μια ομάδα που τερμάτισε 12η στην Premier League την περασμένη σεζόν. Επίσης ο Νταν Φρίντκιν πλήρωσε πάνω από 550 εκατ. ευρώ για την Έβερτον, που τα τελευταία χρόνια κινδυνεύει συνεχώς με υποβιβασμό.
Οι Ρέιντζερς μπορεί να κοιτούν με ζήλια προς τα νότια και την αυτοαποκαλούμενη «Καλύτερη Λίγκα του Κόσμου» και τα πλούτη της, αλλά έχουν και αυτοί τα τελευταία χρόνια πρόσβαση στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο και στα κέρδη του. Η ομάδα έφτασε μέχρι τον τελικό του Europa League πριν τρεις σεζόν και αγωνίστηκε στο Champions League πριν από δύο χρόνια, αποκομίζοντας δεκάδες εκατομμύρια ευρώ.
Σήμερα, περισσότερες σκωτσέζικες ομάδες συμμετέχουν στην Ευρώπη περισσότερο από ποτέ, κυρίως χάρη στη δημιουργία του Conference League. Σύλλογοι όπως οι Αμπερντίν, Νταντί Γιουνάιτεντ, Χαρτς, Χιμπέρνιαν, Κιλμάρνοκ, Μάδεργουελ και Σεντ Μίρεν, που παλαιότερα αποκλείονταν από την ευρωπαϊκή συμμετοχή λόγω της κυριαρχίας των Σέλτικ και Ρέιντζερς, έχουν πλέον συμμετοχή στο Conference League, αποκτώντας έτσι πρόσβαση σε ευρωπαϊκές διοργανώσεις και –μικρά ή μεγαλύτερα- οικονομικά οφέλη. Αυτό, σε συνδυασμό με την άνοδο της πολυ-ιδιοκτησίας συλλόγων, έχει αλλάξει το τοπίο των επενδύσεων στο σκωτσέζικο ποδόσφαιρο. Η Χιμπέρνιαν είναι μέρος του δικτύου Black Knight του Φόλεϊ, που περιλαμβάνει τη Μπόρνμουθ, την Όκλαντ FC και την FC Λοριάν. Ο ιδιοκτήτης της Μπράιτον, Τόνι Μπλουμ, απέκτησε πρόσφατα μερίδιο στους Χαρτς, τοποθετώντας τον σύλλογο του Εδιμβούργου στο ίδιο δίκτυο με τη Μπράιτον και την πρωταθλήτρια Βελγίου, Ουνιόν Σαν Ζιλουάζ. Η Αμπερντίν έχει συνεργασία με την Ατλάντα Γιουνάιτεντ.
Και τώρα, με την εξαγορά από τους 49ers, οι Ρέιντζερς έχουν σύνδεση με τη Λιντς. Αλλά ποια από τις ομάδες που ανήκουν στο ίδιο fund είναι ψηλότερα στην ιεραρχία; Οι Σκωτσέζοι φίλαθλοι είναι ανασφαλείς για τη θέση των αγαπημένων τους ομάδων στην παγκόσμια ποδοσφαιρική αλυσίδα, και η εξάπλωση της πολυ-ιδιοκτησίας έχει εντείνει αυτήν την ανησυχία.
Δεν έχουν όλοι οι νέοι Αμερικανοί ιδιοκτήτες γίνει δεκτοί με ενθουσιασμό. Οι φίλαθλοι της Μάδεργουελ πέρυσι ψήφισαν κατά της εξαγοράς από τους Ερικ και Κόρτνεϊ Μπάρμακ, έναν πρώην αντιπρόεδρο του Netflix και ένα στέλεχος της Snap Inc. Ερωτήματα έχουν τεθεί και για τον Φόλεϊ. Πρέπει πραγματικά η Χιμπέρνιαν να γίνει «δορυφόρος» της Μπόρνμουθ, μιας ομάδας με μέσο όρο προσέλευσης λίγο πάνω από 11.000 την περασμένη σεζόν και που μέχρι πρόσφατα αγωνιζόταν στις χαμηλότερες κατηγορίες; Ίσως όχι, αλλά αυτή μοιάζει να είναι η σύγχρονη πραγματικότητα του ποδοσφαίρου.
Από την άλλη είναι επίσης δεδομένο ότι το σκωτσέζικο ποδόσφαιρο χρειάζεται βοήθεια. Έχουν περάσει 40 χρόνια από τότε που κάποια ομάδα εκτός των Σέλτικ και Ρέιντζερς κατέκτησε το πρωτάθλημα. Μια μελέτη που ανέθεσε η Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία Σκωτίας πέρυσι ανέφερε ότι το ποδόσφαιρο της χώρας «υστερεί σημαντικά» στην αξιοποίηση του νεανικού ταλέντου συγκριτικά με άλλες χώρες παρόμοιου μεγέθους. Μόνο το 12% των λεπτών συμμετοχής στην Premiership πέρυσι δόθηκαν σε παίκτες κάτω των 21 ετών.
Και ενώ περισσότερες σκωτσέζικες ομάδες συμμετέχουν στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις, καμία δεν κατάφερε να περάσει από τη φάση των ομίλων, στην πιο πρόσφατη διοργάνωση της Conference League, γεγονός που γίνεται ακόμη πιο έντονο αν σκεφτούμε πως η ιρλανδική Σάμροκ Ρόβερς έφτασε μέχρι τους νοκ-άουτ γύρους. Η ελπίδα ήταν πως η νέα τρίτη ευρωπαϊκή διοργάνωση θα έδινε στις σκωτσέζικες ομάδες την ευκαιρία να ξεχωρίσουν. Αντίθετα, αποκάλυψε το πόσο μακριά βρίσκονται από το υπόλοιπο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο.
Δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι τα αμερικανικά χρήματα θα αλλάξουν κάτι από αυτά. Ο Νελμς είναι επικεφαλής της Νταντί πάνω από μια δεκαετία, αλλά ακόμα δεν έχει μετατρέψει την ομάδα σε «εργοστάσιο ταλέντων» όπως είχε υποσχεθεί. Η Σεντ Τζόνστον υποβιβάστηκε για πρώτη φορά μετά από 16 χρόνια, λίγο μετά την άφιξη των νέων ιδιοκτητών. Οι φίλαθλοι περίμεναν περισσότερα.
Η ιστορία του σκωτσέζικου ποδοσφαίρου και το πάθος των οπαδών του είναι μέρος αυτού που το καθιστά ελκυστικό για εξωτερικούς επενδυτές. Το ίδιο και η αίσθηση ότι με νέες ιδέες και ανανεωμένη φιλοδοξία, μπορεί να εξελιχθεί σε κάτι περισσότερο. Το αμερικανικό όνειρο φοράει πλέον… κιλτ.
