Στις 12 Απριλίου ένας νέος σύλλογος έπαιξε το πρώτο του παιχνίδι στην 3η κατηγορία της Ρωσίας. Αρκετοί ποδοσφαιρόφιλοι συγκεντρώθηκαν στη «Novokolor Arena» στο Kamensk-Shakhtinsky, λίγο παραπάνω από 20 χιλιόμετρα από τα σύνορα με τα κατεχόμενα εδάφη της Ουκρανίας, ακολουθώντας περισσότερο το γενικό κάλεσμα από τα ρωσικά social media και πολύ λιγότερο την προσήλωσή τους στις ομάδες που έπαιζαν. Οι φίλαθλοι αυτοί παρακολούθησαν τη «Ζόρια Λουχάνσκ» να ξεκινά την πορεία της στη συγκεκριμένη κατηγορία που αποτελεί την πέμπτη βαθμίδα του περίπλοκου ρωσικού ποδοσφαιρικού χάρτη, η σύνθεση του οποίου αλλάζει κάθε χρόνο, με μια εντός έδρας νίκη 5-0 επί της δεύτερης ομάδας της Βόλγκαρ Αστραχάν. Ορισμένοι είχαν ταξιδέψει με ναυλωμένο λεωφορείο από την πόλη που υποτίθεται ότι εκπροσωπεί ο σύλλογός τους.
Το όνομα μπορεί να ακούγεται οικείο. Η πραγματική Ζόρια Λουχάνσκ είναι όγδοη στην ουκρανική Premier League μετρώντας μάλιστα και μια ιστορία 102 ετών. Εχοντας μάλιστα και συμμετοχή σε ευρωπαϊκές διοργανώσεις, το 2016 φιλοξένησε τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Πλέον δίνει τους εντός έδρας αγώνες της στο Κίεβο λόγω της κατοχής της πόλης από τα ρωσικά στρατεύματα της. Πως όμως το όνομά της εμφανίζεται και στο ρωσικό ποδόσφαιρο;
Η «Zarya» – που σημαίνει «αυγή» και έχει μια μικρή διαφορά στο πως γράφεται στα ρωσικά και στα ουκρανικά- εμφανίστηκε ως… ρέπλικα στις ερασιτεχνικές κατηγορίες της Ρωσίας τον Δεκέμβριο του 2023 και έχει δώσει 82 αγώνες, πολλοί από αυτούς σε μια «Κοινοπολιτειακή Λίγκα» που έχει συσταθεί για ομάδες από τις περιοχές που έχει προσαρτήσει η Μόσχα. Τερμάτισαν τρίτοι στην περσινή διοργάνωση των 10 ομάδων. Μεταξύ των αντιπάλων τους σε αυτή τη διοργάνωση είναι και μια επίσης εικονική «Σαχτάρ Ντόνετσκ».
Η εμφάνιση ενός «αντίγραφου» της Ζόρια στο ποδόσφαιρο της Ρωσίας δεν είναι τυχαία και ίσως να μην είναι η μόνη περίπτωση που θα εμφανιστεί, ανάλογα βέβαια και με την έκβαση που θα έχει ο πόλεμος. Αν και το αρχικό πλάνο προέβλεπε την ύπαρξη μιας ερασιτεχνικής ομάδας, τα μακροχρόνια σχέδια των ανθρώπων που την «τρέχουν» δείχνουν τουλάχιστον τη 2η κατηγορία του επαγγελματικού ρωσικού πρωταθλήματος (FNL). Ο πρόεδρος του συλλόγου, Αραϊκ Ασατριάν, πρώην παίκτης των ακαδημιών της Ζόρια, δήλωσε στα τοπικά μέσα ενημέρωσης αυτό το μήνα ότι σχεδιάζουν να «κλείσουν το θέμα της ανόδου μέσα σε αυτό το ημερολογιακό έτος», όταν ρωτήθηκε πόσο γρήγορα θα ήθελε η «Ζόρια» να κάνει το πρώτο βήμα προς τις επαγγελματικές κατηγορίες, βάζοντας κάποια στιγμή τον πήχη ακόμα πιο ψηλά. Παράλληλα ξεκαθάρισε ότι πρέπει να ακολουθήσουν τις «ιστορικές παραδόσεις» της προπολεμικής Ζόρια.
Αυτή τη στιγμή στο ρόστερ της έχει αρκετούς παίκτες, που έχουν επαγγελματική εμπειρία. Η πόρτα έχει επίσης μείνει ανοιχτή για να παίξει εντός έδρας παιχνίδια στο Λουχάνσκ, αν και ο Ασατριάν δήλωσε ότι «η απαγόρευση κυκλοφορίας και μια ορισμένη κατάσταση καθεστώτος» το αποκλείουν αυτό. Οι προπονήσεις γινόντουσαν στο στάδιο «Avanhard», την έδρα της Ζόρια μέχρι που ο πόλεμος στο Ντονμπάς ανάγκασε τη μετακίνησή της το 2014. Τώρα προπονούνται στο Περεβάλσκ, το οποίο βρίσκεται μεταξύ του Λουχάνσκ και του Ντόνετσκ.
Δεν είναι δύσκολο να δει κανείς ότι αυτό το εγχείρημα δεν έχει μόνο ποδοσφαιρικό σκοπό. Η νέα Ζόρια σχηματίστηκε με εντολή της παράνομης Λαϊκής Δημοκρατίας του Λουχάνσκ, η οποία ελέγχει την πόλη και τη γύρω περιοχή. Το ποδόσφαιρο χρησιμοποιείται ως εργαλείο για την ομαλοποίηση μιας βίαιης άρνησης του παρελθόντος και η ψυχρή αλήθεια για όποιον περιμένει μια απάντηση από τις αρχές είναι ότι η νέα Ζόρια πρόκειται απλώς για το πιο πρόσφατο, αν και αναμφισβήτητα το πιο κραυγαλέο, παράδειγμα σε μια ανησυχητική αλλά ουσιαστικά αγνοημένη τάση που όμως έχει εφαρμοστεί εδώ και αρκετό καιρό με την ίδρυση ομάδων-ρέπλικα. Σε περίπτωση που η «Ζόρια» κερδίσει την άνοδο στην Football National League 2B θα συναντήσει πιθανότατα τις ομάδες της Κριμαίας, Ρούμπιν Γιάλτα και Σεβαστούπολη. Οι συγκεκριμένες ενσωματώθηκαν στη ρωσική ποδοσφαιρική πυραμίδα πριν από δύο χρόνια και ξεκίνησαν την τρίτη τους σεζόν στη διοργάνωση τον περασμένο μήνα.
Το 2023, η Ουκρανική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία διαμαρτυρήθηκε έντονα ότι οι σύλλογοι είχαν παραβιάσει τους κανόνες της UEFA που απαγορεύουν σε ομάδες από την Κριμαία να συμμετέχουν σε τουρνουά που διοργανώνονται από τη Ρωσική Ποδοσφαιρική Ένωση (RFU). Ζήτησε από τα διοικητικά όργανα να αναλάβουν δράση κατά της RFU, προτείνοντας την αποπομπή της από την UEFA και τη FIFA. Το παραθυράκι που προφανώς χρησιμοποίησε η RFU ήταν ότι η Football National League 2B δεν λειτουργεί υπό την αιγίδα της και, επιπλέον, είναι μια ερασιτεχνική διοργάνωση. Ο τελευταίος ισχυρισμός φαίνεται να μην ήταν ποτέ δεν ήταν αληθινός. Από τους 15 συλλόγους της κατηγορίας, τέσσερις από αυτούς έχουν δεδομένα παίκτες που έχουν υπογράψει συμβόλαιο, άρα αγωνίζονται σε αυτές ως επαγγελματίες και όχι ως ερασιτέχνες. Μάλιστα κάποια, προφανώς με αφορμή αυτή την προσέγγιση, πρόσθεσε την ένδειξη «επαγγελματικός σύλλογος» στο επίσημο προφίλ της στον ρωσικό ιστότοπο κοινωνικής δικτύωσης VK.
Το καταστατικό της Football National League για τη φετινή σεζόν αναφέρει ότι, για λογαριασμό της RFU, διοργανώνει «πανρωσικούς ποδοσφαιρικούς αγώνες μεταξύ επαγγελματικών ποδοσφαιρικών συλλόγων της δεύτερης κατηγορίας». Ουσιαστικά περιγράφει τον «εαυτό» της ως μια Ενωση που λειτουργεί ΄υπό το καθεστώς της «μαμάς» RFU. Από την πλευρά της Ρωσική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία δεν έδωσε καμία απάντηση όταν ρωτήθηκε από την UEFA αν η Ρούμπιν ή η Σεβαστούπολη, καμία από τις οποίες δεν έχει ακόμη επιτραπεί να συμμετάσχει στο ρωσικό κύπελλο, θα έπαιρναν άνοδο στη μεγαλύτερή ημι-επαγγελματική κατηγορία, αν την κέρδιζαν αυτή τη σεζόν.
Βέβαια ούτε η UEFA απάντησε πλήρως όταν ρωτήθηκε, αναφορικά με την υπόθεση της Κριμαίας και τη «Ζόρια» και τη στάση της σε σχέση με τους συλλόγους από τα κατεχόμενα εδάφη. Τον Ιούλιο του 2023 με τοποθέτησή της η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία ανέφερε απλά ότι «αξιολογεί την κατάσταση» όσον αφορά την Κριμαία. Από κει και πέρα όπως έχει αποφύγει οποιαδήποτε άλλη κουβέντα επί του θέματος αν και έχουν ήδη περάσει σχεδόν δύο χρόνια. Πάντως ούτε και η FIFA έχει αναφερθεί επίσημα ή ανεπίσημα για την κατάσταση που δημιουργείται.
Ίσως το θέμα να φαίνεται ασήμαντο σε όσους κινούνται στους διαδρόμους εξουσίας του ποδοσφαίρου. Ίσως τρεις σύλλογοι από το ουκρανικό έδαφος που βρίσκεται υπό ρωσική κατοχή, ο ένας ξεκάθαρα αντιγραφή μια ομάδας που ήδη υπάρχει και σε άλλο πρωτάθλημα, να μην μοιάζουν με πρόβλημα όταν ούτως ή άλλως η Ρωσία και οι ομάδες της παραμένουν αποκλεισμένες από διεθνείς διοργανώσεις. Φαίνεται ότι δεν υπάρχει μεγάλη διάθεση να σταματήσουν και άλλες να ακολουθήσουν το παράδειγμα και πιθανώς υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από τις ποδοσφαιρικές αρχές της Ρωσίας να τις δεχτούν.
Πριν από δύο εβδομάδες στην πόλη Γεβπατορίγια της Κριμαίας, η «Ζόρια» νίκησε τη «Σαχτάρ» με 3-0, στο πλαίσιο του Commonwealth League. Το δεύτερο γκολ μάλιστα προκάλεσε ξέφρενους πανηγυρισμούς μεταξύ των παικτών, τεχνικού επιτελείου, αλλά και του κόσμου. «Πανηγυρίζουν σαν να κέρδισαν το Τσάμπιονς Λιγκ», είπε ο σχολιαστής στην ελεύθερα διαθέσιμη διαδικτυακή μετάδοση. Αν και μια τέτοια προοπτική σίγουρα δεν υπάρχει, ακόμα και το μόνο γεγονός ότι ομάδες-ρέπλικες από τα κατεχόμενα εδάφη της Ουκρανίας εμφανίζονται ολοένα και πιο συχνά στα πρωταθλήματα της Ρωσίας θα πρέπει κάποια στιγμή να προβληματίσει λίγο πιο σοβαρά την αρμόδια ευρωπαϊκή αρχή…
