Η Super League 1 αποφάσισε πριν από λίγες ημέρες την εφαρμογή των τεχνολογιών VAR και ημιαυτόματου οφσάιντ σε όλους τους αγώνες των πρωταθλημάτων της για τα επόμενα τέσσερα χρόνια, καθώς και στους αγώνες του Κυπέλλου Ελλάδας και του Σούπερ Καπ.
Το ποδόσφαιρο δεν είναι κάτι στατικό. Είναι ένας ζωντανός οργανισμός και οι κανόνες του αποτελούν τον παλμογράφο του. Από ιστορικές αποφάσεις έως αμφιλεγόμενα πειράματα, η εξέλιξή του είναι ένα ταξίδι που αξίζει να παρακολουθούμε.
Ο «βασιλιάς των σπορ» εξελίσσεται συνεχώς από το 1872, με πολλές αλλαγές στους κανονισμούς, εκ των οποίων, άλλες αποδείχθηκαν κομβικές, άλλες απέτυχαν και αποσύρθηκαν άρον άρον. Οι πιο σημαντικές από αυτές, βέβαια, είναι μέχρι σήμερα η εισαγωγή του πέναλτι, του οφσάιντ και η ποινή για το χέρι, που έμελλε να αλλάξουν ριζικά το παιχνίδι με την πάροδο των ετών, ενώ μένει να φανεί αν τελικά η τεχνολογία ήρθε να διευκολύνει την εξέλιξη του σπορ, ή όχι.
Από τον πρώτο επίσημο διεθνή αγώνα μεταξύ Αγγλίας και Σκωτίας το 1872, μέχρι τους σύγχρονους τελικούς του Champions League, οι κανόνες έχουν υποστεί θεαματικές αλλαγές. Κατά τον 19ο αιώνα, κανείς δεν φανταζόταν τη χρήση VAR, ενώ οι κανονισμοί για το χέρι και το οφσάιντ διέφεραν εντελώς από τους σημερινούς.
Με τη βελτίωση της τακτικής και τη… βιομηχανοποίηση του αθλήματος, εφαρμόστηκαν τροποποιήσεις πότε για τη βελτίωση της θεαματικότητας και πότε για την ενίσχυση της ασφάλειας των παικτών.
Πάμε να θυμηθούμε τις σημαντικότερες αλλαγές από τότε έως και σήμερα, από τις πιο επιδραστικές μέχρι αυτές που δημιούργησαν πρόβλημα και αποσύρθηκαν:
1872 – Καθιερώνεται η θέση του τερματοφύλακα, ο οποίος έχει το δικαίωμα να αγγίζει την μπάλα με τα χέρια.
1872 – Εισάγεται το κόρνερ.
1874 – Το έμμεσο φάουλ, που έως τότε χρησιμοποιούνταν μόνο για χέρι, επεκτείνεται ώστε να τιμωρεί και το αντιαθλητικό παιχνίδι και το οφσάιντ.
1878 – Ο ποδοσφαιριστής μπορεί να υποδειχθεί σε θέση οφσάιντ έπειτα από πλάγιο.
1883 – Ενοποίηση των κανονισμών στο Ηνωμένο Βασίλειο – ο παίκτης δεν θεωρείται οφσάιντ από κόρνερ.
1887 – Ο τερματοφύλακας δεν επιτρέπεται να αγγίζει την μπάλα με τα χέρια στο μισό του αντιπάλου.
1891 – Εισάγεται το πέναλτι, για χέρι ή φάουλ εντός 12 γιάρδων (11 μέτρα) από τη γραμμή του τέρματος.
1897 – Καθορίζεται επίσημα ο αριθμός των παικτών (11) και η διάρκεια του αγώνα (90 λεπτά).
1907 – Ποδοσφαιριστής δεν θεωρείται σε θέση οφσάιντ αν βρίσκεται στο δικό του μισό γήπεδο.
1912 – Ο τερματοφύλακας επιτρέπεται να αγγίζει την μπάλα με τα χέρια μόνο εντός της περιοχής του.
1920 – Καταργείται ο κανονισμός του οφσάιντ μετά από πλάγιο.
1925 – Χαλάρωση του κανόνα του οφσάιντ: ένας παίκτης θεωρείται onside εφόσον υπάρχουν τουλάχιστον δύο αντίπαλοι μεταξύ αυτού και της γραμμής του τέρματος.
1938 – Καθιερώνεται η αποβολή για σοβαρό αντιαθλητικό παιχνίδι.
1965 – Επιτρέπονται για πρώτη φορά οι αλλαγές λόγω τραυματισμών σε επίσημους αγώνες.
1970 – Εισάγονται οι κίτρινες και κόκκινες κάρτες.
1990 – Νέα χαλάρωση του κανονισμού του οφσάιντ: παίκτης που είναι στην ίδια ευθεία με τον δεύτερο τελευταίο αμυνόμενο θεωρείται onside.
1992 – Εισάγεται ο κανονισμός του «back-pass»: ο τερματοφύλακας δεν μπορεί να πιάσει με τα χέρια την μπάλα αν του την έχει γυρίσει σκόπιμα συμπαίκτης.
1993 – Καθιερώνεται το «χρυσό γκολ» – ο αγώνας λήγει με το πρώτο γκολ στην παράταση (καταργήθηκε το 2004).
1997 – Επιτρέπεται να σημειωθεί γκολ απευθείας από τη σέντρα ή από ελεύθερο.
2000 – Αν μια ομάδα διαμαρτυρηθεί μαζικά σε διαιτητική απόφαση, το φάουλ μεταφέρεται 10 μέτρα μπροστά (καταργήθηκε το 2005).
2000 – Ο τερματοφύλακας δεν μπορεί να κρατάει την μπάλα στα χέρια για πάνω από έξι δευτερόλεπτα.
2002 – Καθιερώνεται το «αργυρό γκολ»: αν μια ομάδα προηγείται στο τέλος του πρώτου ημιχρόνου της παράτασης, κερδίζει (καταργήθηκε το 2004).
2012 – Επιτρέπεται η χρήση τεχνολογίας γραμμής του τέρματος (goal-line technology). Aν υπήρχε το 1966, θα γνωρίζαμε τελικά αν το γκολ του Τζεφ Χαρστ στον τελικό του Μουντιάλ, με το οποίο η Αγγλία έφτασε στη μοναδική κατάκτηση Παγκοσμίου Κυπέλλου, μέχρι σήμερα, επικρατώντας με 4-2 της Γερμανίας, είναι έγκυρο.
2016 – Το εναρκτήριο λάκτισμα μπορεί να δοθεί προς οποιαδήποτε κατεύθυνση.
2018 – Επιτρέπεται η χρήση VAR (Video Assistant Referee). Αν υπήρχε το 1986, το πρώτο γκολ του Μαραντόνα επί της Αγγλίας με το χέρι, δεν θα το θυμόταν κανείς σήμερα.
2019 – Ακυρώνονται όλα τα γκολ που σημειώνονται με το χέρι, είτε είναι σκόπιμα είτε όχι.
2022 – Η ημιαυτόματη τεχνολογία οφσάιντ, ένα εργαλείο υποστήριξης για τους διαιτητές αγώνων βίντεο και τους διαιτητές εντός γηπέδου για να τους βοηθήσει να λαμβάνουν ταχύτερες και πιο ακριβείς αποφάσεις οφσάιντ. Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στο Μουντιάλ του Κατάρ το 2022.
2024 – Πέναλτι: Ο παίκτης που εκτελεί πέναλτι δεν θα είναι πλέον υποχρεωμένος να τοποθετεί την μπάλα στο κέντρο της άσπρης βούλας. Θα μπορεί να την αφήνει ακόμη και στην περίμετρο της. Ο επιθετικός εκτελεί και συμπαίκτης του μπαίνει νωρίτερα στη μεγάλη περιοχή. Αν δεν επιδράσει στη φάση και σημειωθεί γκολ, τότε αυτό θα μετρήσει. Αν ο εκτελεστής δεν στείλει την μπάλα στα δίχτυα, ο συμπαίκτης του μπει πριν στην περιοχή και έχει ασκήσει επίδραση στη φάση, τότε καταλογίζεται έμμεσο υπέρ του αντιπάλου. Αν παίκτης της ομάδας που αμύνεται εισέλθει στην περιοχή πριν εκτελέσει ο αντίπαλος και στη συνέχεια η μπάλα μπει γκολ, τότε θα μετρήσει. Αν ο αμυνόμενος επιδράσει στη φάση και πάλι μπει γκολ θα ισχύει ό,τι και στην προηγούμενη περίπτωση. Το τέρμα θα κατακυρωθεί.
2024 – Εκτη αλλαγή: Η μεγάλη τροποποίηση αφορά περίπτωση τραυματισμού στο κεφάλι. Αν διαπιστωθεί από τον γιατρό του αγώνα ότι ο παίκτης έχει υποστεί διάσειση, η ομάδα του αποκτά αυτομάτως το δικαίωμα να κάνει και έκτη αλλαγή. Η συγκεκριμένη τροποποίηση δεν είναι υποχρεωτική.
Υπό δοκιμή
- Μόνο ο αρχηγός μιας ομάδας μπορεί να πλησιάσει τον διαιτητή σε ορισμένες περιπτώσεις.
- Η εισαγωγή περιόδων αναστολής για να επιτρέψει στον διαιτητή να απαιτεί από τις ομάδες να πάνε στη δική τους περιοχή.
- Αύξηση του χρονικού ορίου για τους τερματοφύλακες που κρατούν την μπάλα στα οκτώ δευτερόλεπτα, διαφορετικά η κατοχή θα επανέλθει στην αντίπαλη ομάδα.
- Η IFAB αποφάσισε να επεκτείνει τη δοκιμή της FIFA όπου ο διαιτητής ανακοινώνει δημόσια τις τελικές αποφάσεις και το σκεπτικό έπειτα από έλεγχο βίντεο βοηθού διαιτητή (VAR) ή μακροχρόνιο έλεγχο VAR σε άλλες διοργανώσεις. Οι συμμετέχοντες αγώνες θα απαιτούν άδεια από την IFAB και θα πρέπει να δεσμευτούν ότι θα ακολουθήσουν τις οδηγίες διαιτησίας και τεχνολογίας της FIFA.
Οι 9 πιο σημαντικές αλλαγές στην Ιστορία
Θετικές
1. Κανόνας του Back-Pass (1992)
Τι άλλαξε: Ο τερματοφύλακας δεν επιτρέπεται πλέον να πιάσει την μπάλα με τα χέρια έπειτα από σκόπιμη πάσα συμπαίκτη.
Γιατί θεσπίστηκε: Για να περιοριστεί η καθυστέρηση χρόνου και να αυξηθεί η ροή του παιχνιδιού.
Αποτέλεσμα: Από τις πιο επιδραστικές αλλαγές στην τακτική του ποδοσφαίρου, που ακόμη εφαρμόζεται.
2. Κόκκινη & Κίτρινη Κάρτα (1970)
Τι άλλαξε: Καθιέρωση κόκκινης και κίτρινης κάρτας για φάουλ και αντιαθλητική συμπεριφορά.
Ποιος το πρότεινε: Ο Αγγλος διαιτητής Ken Aston.
Αποτέλεσμα: Αμεση και οπτική κατανόηση για όλους – παίκτες, προπονητές και φιλάθλους. Βελτίωσε την επικοινωνία και τη διαφάνεια στους αγώνες. Απαραίτητο εργαλείο πλέον για κάθε διαιτητή.
3. Δικαίωμα σε Αλλαγή Παικτών (1965)
Τι άλλαξε: Δόθηκε η δυνατότητα αντικατάστασης τραυματισμένων παικτών.
Εξέλιξη: Από μία αλλαγή, φτάσαμε σήμερα στις πέντε.
Σκοπός: Ισορροπία, προστασία παικτών και αύξηση τακτικών επιλογών.
4. Εισαγωγή Πέναλτι (1891)
Πρωτοβουλία: Από τον Ιρλανδό William McCrum.
Κανονισμός: Εφαρμόστηκε για χέρι ή φάουλ εντός περιοχής 12 μέτρων.
Σημερινή κατάσταση: Αποφασιστικός παράγοντας σε κάθε αναμέτρηση.
Καθιερώθηκε ως μέσο ποινής αντικανονικού παιχνιδιού, θεσμός που διαμορφώνει αποτελέσματα μέχρι και σήμερα.
5. Εισαγωγή VAR (2018)
Τι άλλαξε: Η τεχνολογία μπήκε στον πυρήνα της διαιτησίας.
Τι εξετάζει: Γκολ, πέναλτι, αποβολές, οφσάιντ.
Αντιδράσεις: Αλλοι το λατρεύουν, άλλοι το αποδοκιμάζουν. Στόχευσε στη διόρθωση κρίσιμων αποφάσεων και την ενίσχυση της δικαιοσύνης. Αν και διχάζει, αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι του παιχνιδιού.
6. Ημιαυτόματο οφσάιντ (2022)
Τι άλλαξε: Δικαιοσύνη με ακρίβεια χιλιοστού. Τέρμα πλέον τα ανθρώπινα (με ή χωρίς εισαγωγικά) λάθη.
Αντιδράσεις: Κάποιοι θεωρούν άδικο το να σταματά μια επίθεση λόγω ενός χιλιοστού.
Αρνητικές
1. Χρυσό γκολ (1993 – 2004)
Τι πρότεινε: Τέλος αγώνα στην παράταση με το πρώτο γκολ.
Αντίδραση: Εφερε… συντηρητισμό αντί για δράση.
Κατάργηση: Το 2004. Σκοπός του ήταν η αύξηση της έντασης στην παράταση, όμως έφερε το αντίθετο αποτέλεσμα, καθώς έφερε παθητικό ποδόσφαιρο.
2. Ασημένιο γκολ (2002 – 2004)
Τι όριζε: Αν μια ομάδα προηγείται στο ημίχρονο της παράτασης, κερδίζει.
Ιστορική στιγμή: Το γκολ του Δέλλα στο Euro 2004, με την Ελλάδα να προκρίνεται στον τελικό!
Τέλος εποχής: Καταργήθηκε το ίδιο έτος με το Golden Goal. Παρόμοια λογική με αυτό. Ο αγώνας έληγε στο ημίχρονο της παράτασης αν υπήρχε προβάδισμα.
3. Κανόνας Προώθησης 10 Μέτρων (2000 – 2005)
Τι προέβλεπε: Αν οι παίκτες διαμαρτύρονταν, το φάουλ πήγαινε 10μ. πιο μπροστά.
Αντιδράσεις: Προκάλεσε περισσότερα προβλήματα απ’ όσα έλυσε. Αντί να μειώσει τις διαμαρτυρίες, τις πολλαπλασίασε
Κατάργηση: Το 2005.
