Την ώρα που η regular season της Ευρωλίγκας ετοιμάζεται να παραδώσει τη σκυτάλη στη διαδικασία των πλέι οφ και πλέι ιν, στην μπασκετική επικαιρότητα έχουν κυριαρχήσει οι τελευταίες εξελίξεις, με το NBA να εξετάζει επίσημα πλέον τη δημιουργία μιας νέας, αυτόνομης λίγκας στην Ευρώπη.
Πρόκειται, σαφέστατα, για το πιο φιλόδοξο εγχείρημα στην ιστορία της αμερικανικής λίγκας. Αν και δεν είναι η πρώτη φορά που το NBA δημιουργεί νέες διοργανώσεις (WNBA, G League, Basketball Africa League, διάφορα διεθνή προγράμματα και αγώνες που διοργανώνονται κάθε χρόνο εκτός ΗΠΑ), η πρόκληση του NBA Europe αποτελεί ξεκάθαρα το μεγαλύτερο στοίχημα που βάζουν οι Αμερικανοί.
Για αρκετά χρόνια, το NBA επιθυμούσε να εδραιωθεί στην Ευρώπη και να προχωρήσει πέρα από τα ετήσια παιχνίδια προετοιμασίας ή κανονικής περιόδου, που διεξάγονται στην ήπειρο εδώ και τέσσερις δεκαετίες.
«Εχουμε κάνει συζητήσεις για πιθανές ευκαιρίες στην Ευρώπη. Είμαστε έτοιμοι να περάσουμε στο επόμενο στάδιο», δήλωσε ο κομισάριος του NBA, Ανταμ Σίλβερ, τον περασμένο μήνα.
Με τηλεοπτικά συμβόλαια ρεκόρ, ύψους περίπου 76 δισ. δολαρίων (69,6 δισ. ευρώ) για την περίοδο 2025-2036, το ΝΒΑ φαίνεται πλέον έτοιμο να τολμήσει και στην Ευρώπη.
«Το κύριο κίνητρο του NBA είναι απλά να παγκοσμιοποιήσει ακόμη περισσότερο το άθλημά του. Το έχουν κάνει εξαιρετικά τις τελευταίες δεκαετίες», λέει ο Πάτρικ Ρίσε, διευθυντής του προγράμματος Sports Business του Πανεπιστημίου Ουάσιγκτον, στο Σεντ Λούις.
Ο καθηγητής διαχείρισης αθλητισμού στο Πανεπιστήμιο Σύρακιουζ, Ρικ Μπάρτον, δήλωσε ότι οι ευρωπαϊκές πόλεις όπως το Παρίσι, το Βερολίνο, το Λονδίνο και το Μόναχο είναι σαφώς ελκυστικές. «Μπορεί να έρθει η στιγμή που κάποιες μικρότερες αμερικανικές πόλεις να αντικατασταθούν από πολύ μεγαλύτερες εκτός ΗΠΑ, αλλά αυτό δεν γίνεται από τη μια μέρα στην άλλη. Ισως αυτό είναι απλώς η αρχή και κάτι που σκέφτονται εδώ και χρόνια».
Είναι ξεκάθαρο πως οι μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις αντιπροσωπεύουν μια τεράστια δυνητική αγορά για το NBA.
Παρόλο που η Ευρωλίγκα, η κορυφαία διασυλλογική διοργάνωση της Ευρώπης, προσελκύει όλο και περισσότερους θεατές (μέσος όρος 10.383 ανά παιχνίδι τη σεζόν 2023-2024), όλοι οι σύλλογοί της είναι ζημιογόνοι, κάτι που επιβεβαίωσε πρόσφατα και ο Φιλίπ Ασέρ, πρόεδρος της Γαλλικής Λίγκας Καλαθοσφαίρισης (LNB).
Το NBA εκτιμά ότι θα μπορούσε να αποφέρει ετήσιο κέρδος 3 δισ. ευρώ μακροπρόθεσμα, συμπεριλαμβανομένης της Μέσης Ανατολής, που έχει επίσης χαρακτηριστεί ως αναπτυσσόμενη αγορά.
«Η εμπορική δύναμη του NBA είναι ασύγκριτη», λέει ο Ασέρ, προσθέτοντας ότι θα μπορούσε «να συμβάλει σημαντικά σε εμπορικές συνεργασίες».
Η Ευρωλίγκα έχει φέτος μόνο δύο βασικούς χορηγούς: την Turkish Airlines και την ινδική εταιρεία ελαστικών BKT. Η αποτυχία της να εξασφαλίσει μεγάλες τηλεοπτικές συμφωνίες είναι επίσης πρόκληση για το NBA. «Στις ΗΠΑ είναι εύκολο να βρεις έναν τηλεοπτικό πάροχο, αλλά στην Ευρώπη χρειάζεσαι 7 έως 10, με διαφορετικές συμφωνίες σε κάθε χώρα», εξηγεί ο Ασέρ.
Για να γίνει πιο αντιληπτή η… χαοτική διαφορά εσόδων, αξίζει να σημειωθεί ότι ο νικητής του Τσάμπιονς Λιγκ λαμβάνει περί τα 25 εκατ. ευρώ, σε αντίθεση με τον τροπαιούχο της Ευρωλίγκας, ο οποίος βάζει στον λογαριασμό του μόλις 1,76 εκατ. ευρώ.
Τον Ιανουάριο, οι 13 μέτοχοι της Ευρωλίγκας ανανέωσαν τη συνεργασία τους με το διαφημιστικό πρακτορείο IMG μέχρι το 2036. Ωστόσο, η ίδια επιβεβαίωσε ότι δεν έχουν όλοι ανανεώσει την άδεια συμμετοχής τους και ότι έχουν προθεσμία έως τον Ιούνιο του 2026.
Αλήθεια, όμως, πόσο εφικτή είναι η δημιουργία μιας λίγκας του ΝΒΑ, σε ένα πολύ διαφορετικό αθλητικό, πολιτικό και κοινωνικό οικοσύστημα; Στην Ευρώπη, η σχέση του φιλάθλου με την ομάδα του είναι περισσότερο συναισθηματική και λιγότερο εμπορική. Το brand του NBA, όσο ισχυρό κι αν είναι, μπορεί να αντιμετωπιστεί με καχυποψία, αν φανεί ότι επιχειρεί να «καταπιεί» την τοπική παράδοση.
Εάν, για παράδειγμα, ιστορικές ομάδες κληθούν να ενταχθούν σε ένα σύστημα τύπου NBA, το σίγουρο είναι ότι οι αντιδράσεις θα είναι τεκτονικές. Οι οπαδοί ενδέχεται να εκφράσουν την αντίθεσή τους ακόμα και με κινητοποιήσεις, όπως έχουν κάνει και στο παρελθόν για παρόμοια ζητήματα.
Παρότι εκατομμύρια Ευρωπαίοι παρακολουθούν NBA, συχνά ξενυχτώντας για να δουν αγώνες σε ακατάλληλες ώρες, η μαγεία βρίσκεται ακριβώς σε αυτό: στη σπανιότητα και την αίσθηση του «πιο ψηλού επιπέδου».
Αν μια ευρωπαϊκή λίγκα του NBA δεν περιλαμβάνει μεγάλους αστέρες, όπως τον Ντόντσιτς, τον Γιόκιτς ή τον Ουεμπανιάμα, τότε το ενδιαφέρον ίσως μειωθεί. Οι φίλαθλοι παρακολουθούν το NBA γιατί είναι η κορυφή. Μια νέα λίγκα χωρίς το ίδιο αγωνιστικό status μπορεί να θεωρηθεί «δευτέρας διαλογής».
Το NBA εδώ και δεκαετίες συγκεντρώνει όλα τα αστέρια και ταλέντα από όλο τον κόσμο, γεγονός που ενισχύει την αίγλη του και, ταυτόχρονα, αποδυναμώνει τις άλλες λίγκες. Για να είναι ανταγωνιστική μια νέα ευρωπαϊκή εκδοχή, πρέπει είτε να προσελκύσει μεγάλα ονόματα είτε να δημιουργήσει νέα αστέρια.
Οι φετινοί αγώνες στο Παρίσι (Σπερς – Πέισερς), για παράδειγμα, συγκέντρωσαν το ενδιαφέρον του κοινού χάρη στη συμμετοχή παικτών όπως ο Ουεμπανιάμα και ο Σιάκαμ. Αυτό δείχνει πως η ποιότητα των παικτών είναι κομβική.
Οι πολιτικές συγκυρίες στην Ευρώπη αποτελούν έναν ακόμα παράγοντα που δεν πρέπει να αγνοηθεί. Σε πολλές χώρες υπάρχει κατά καιρούς μια αυξανόμενη τάση απομάκρυνσης από αμερικανικά προϊόντα και brands. Οι Ευρωπαίοι είναι εξοικειωμένοι με την έννοια του πολιτικού μποϊκοτάζ – ακόμα και στον αθλητισμό.
Το NBA θέλει να παραμένει «απολιτίκ», αλλά αυτό δεν είναι πάντα εφικτό στην Ευρώπη, όπου οι καταναλωτικές επιλογές συχνά επηρεάζονται από πολιτικές θέσεις. Μια λάθος κίνηση μπορεί να προκαλέσει αντιδράσεις που θα επηρεάσουν, ίσως και καταλυτικά, την εμπορική βιωσιμότητα του εγχειρήματος.
Εδώ αξίζει να θυμηθούμε κάτι: το NFL είχε επιχειρήσει κάτι παρόμοιο τη δεκαετία του 1990 με το NFL Europe, με ανάμεικτα αποτελέσματα, αν και η βασική διαφορά είναι ότι το μπάσκετ έχει πολύ πιο ισχυρή βάση συμμετοχής στην Ευρώπη σε σχέση με το αμερικανικό ποδόσφαιρο.
Το NBA έχει διαμηνύσει ότι δεν είναι στις προθέσεις του να γίνει μια «αμερικανική εισβολή», αλλά να παρουσιάσει ένα προϊόν που θα σέβεται την παράδοση και θα στηρίζεται σε υγιείς συνεργασίες, κάτι που αποτελεί δέσμευση για τη FIBA, η οποία έχει εμπλακεί ενεργά στις εξελίξεις.
Ομάδες όπως η Ρεάλ Μαδρίτης και η Μπαρτσελόνα έχουν ήδη εκφράσει ενδιαφέρον για πιθανή εμπλοκή. Εδώ μπαίνει στο τραπέζι ακόμη ένας προβληματισμός: το πλαίσιο κανονισμών: NBA ή FIBA; Πολλοί παίκτες και προπονητές υποστηρίζουν την ανάγκη για ένα «υβρίδιο» κανονισμών, ώστε η λίγκα να έχει δική της ταυτότητα. Το spacing, οι διαστάσεις των γηπέδων, η άμυνα, ο ρυθμός, όλα επηρεάζονται άμεσα από τους κανόνες. Η FIBA μπορεί να παρουσιάζεται κάθετη απέναντι σε κάθε είδους αλλαγή του ευρωπαϊκού status, αλλά ποιος μπορεί να εγγυηθεί κάτι τέτοιο σε βάθος χρόνου, την ώρα που όλο και περισσότερες φωνές από την Ευρώπη ζητούν μεγαλύτερο αγωνιστικό χώρο;
Η δημιουργία μιας ευρωπαϊκής λίγκας του NBA είναι μια τεράστια ευκαιρία, τόσο για την ανάπτυξη του αθλήματος όσο και για τη σύνδεση των ηπείρων. Ομως, δεν μπορεί να προσεγγιστεί με τον παραδοσιακό αμερικανικό τρόπο.
Το NBA πρέπει να προσεγγίσει το ευρωπαϊκό μπασκετικό οικοσύστημα με σεβασμό και μακροπρόθεσμο όραμα, μαζί με τη FIBA. Να ενισχύσει –όχι να παρακάμψει– τις τοπικές λίγκες. Να εμπλέξει ενεργά τους φιλάθλους και να μην περιοριστεί στην πώληση εισιτηρίων και merchandise. Εδώ μιλάμε για δύο διαφορετικούς κόσμους κάτω από ένα κοινό άθλημα.
Η Ευρώπη έχει ομάδες, παίκτες, ιστορία και φιλάθλους. Το NBA επιβάλλεται να ζυγίσει καλά όλες τις πολύ ιδιαίτερες παραμέτρους και να συνεργαστεί. Και, αν πράξει με σωστό τρόπο, μπορεί να προσφέρει κάτι πραγματικά σπουδαίο. Αρκεί να θυμάται ένα πράγμα: στην Ευρώπη, το μπάσκετ είναι κάτι περισσότερο από προϊόν. Είναι πολιτισμός.
«Πιστεύω ότι είναι ο μόνος δρόμος», δήλωσε ο CEO της Ευρωλίγκας, Παούλιους Μοτεγιούνας, στη γαλλική εφημερίδα Équipe, αποκαλύπτοντας ότι το NBA τον προσέγγισε για πρώτη φορά τον Μάρτιο του 2024, πριν από τη νέα συνάντηση τον φετινό Μάρτιο.
«Υπάρχει ακόμα χρόνος για διάλογο και πρέπει να επικρατήσει η λογική», λέει ο Ασέρ. Προειδοποιεί πάντως ότι «όλοι θα χάσουν» αν η πρωτοβουλία του NBA οδηγήσει σε δημιουργία μιας νέας, παράλληλης λίγκας.
