Είναι αμφίβολο αν υπάρχει στο ελληνικό ποδόσφαιρο άλλη περίπτωση ανθρώπου με διάρκεια προσφοράς σε έναν σύλλογο ανάλογη με αυτή του Ανδρέα Σταματιάδη, που απεβίωσε στις 23 Ιανουαρίου, σε ηλικία 89 ετών. Υπήρξε κατ’ αρχάς για 20 ολόκληρα χρόνια ποδοσφαιριστής της ΑΕΚ, από το 1949, όταν τον πήγε από το χέρι ο πατέρας του, Δημήτρης, ταμίας του συλλόγου, μέχρι το 1969 που «κρέμασε τα παπούτσια του». Μέχρι τις τελευταίες ημέρες της ζωής του συνήθιζε να αφηγείται το καθημερινό του δρομολόγιο από το σπίτι του στα Πετράλωνα προς το δεύτερο «σπίτι» του στη Νέα Φιλαδέλφεια. Με πολύ περπάτημα, με τρένο, με δεύτερο τρένο, κοντά μιάμιση ώρα για να πάει για προπόνηση κι άλλο τόσο για να επιστρέψει. Καθιερώθηκε στην πρώτη ομάδα της ΑΕΚ στις αρχές της δεκαετίας του ’50 και από τα τέλη της, και για μία ολόκληρη δεκαετία, υπήρξε ο αρχηγός της. Αυτός σήκωσε τον Ιούνιο του 1963, σε αγώνα μπαράζ εναντίον του Παναθηναϊκού, το τρόπαιο του πρώτου μεταπολεμικού πρωταθλήματος της Ενωσης. Ο τίτλος αυτός υπήρξε κατά την άποψή μου ο κρισιμότερος στην 100ετή ιστορία του συλλόγου, γιατί επανέφερε την ΑΕΚ σε μια θέση στην οποία είχε να βρεθεί 23 ολόκληρα χρόνια και «τσιμέντωσε» το στάτους της ως ενός εκ των «τριών μεγάλων» του ποδοσφαίρου μας, όρου που είχε καθιερωθεί ήδη από τη δεκαετία του ’20 αλλά είχε αρχίσει να ξεθωριάζει.
Η Ενωση «έχτισε» πάνω σε αυτή την επιτυχία και στα επόμενα χρόνια κατέκτησε τα κύπελλα Ελλάδας 1964 και 1966 και το πρωτάθλημα του 1968, με τον «γερόλυκο» αρχηγό Ανδρέα Σταματιάδη να είναι πρωταγωνιστής με 13 γκολ. Μάλιστα την επόμενη σεζόν 1968-1969 η ΑΕΚ σημείωσε την πρώτη επιτυχία ελληνικής ομάδας στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις, φτάνοντας στα προημιτελικά του Κυπέλλου Πρωταθλητριών. Για να το επιτύχει χρειάστηκε να νικήσει στον δεύτερο γύρο μέσα στην Κοπεγχάγη την πρωταθλήτρια Δανίας Ακαντέμισκ με 0-2, με τον Σταματιάδη να ανοίγει τον δρόμο του θριάμβου με άπιαστο διαγώνιο σουτ.
Ο Ανδρέας Σταματιάδης «κρέμασε τα παπούτσια του» στο τέλος της ίδιας σεζόν σε ηλικία 33 ετών. Ο ίδιος μου είχε πει επανειλημμένα πως αισθανόταν ότι είχε «μέσα του» ακόμη 2-3 χρόνια καλής μπάλας. Οι αριθμοί φαίνεται να τον δικαιώνουν. Η τελευταία του σεζόν ήταν «γεμάτη», με 23 συμμετοχές και 2 γκολ στο πρωτάθλημα και 5 συμμετοχές στο Κύπελλο Πρωταθλητριών με ένα γκολ. Επεσε ωστόσο και αυτός θύμα τής –μάλλον βεβιασμένης και άτσαλης– ανανέωσης που επιχείρησε ο Γιουγκοσλάβος προπονητής Μπράνκο Στάνκοβιτς, όταν απομακρύνθηκε το σύνολο σχεδόν της μεγάλης ομάδας που κατέκτησε τον τίτλο του 1968.
Ενας άνθρωπος σαν τον Ανδρέα Σταματιάδη δεν μπορούσε όμως να ζήσει μακριά από το φυσικό του περιβάλλον, το ποδόσφαιρο. Αφού έλαβε λοιπόν τη σχετική θεωρητική κατάρτιση στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, άρχισε δεύτερη καριέρα ως προπονητής, ξεκινώντας από τις χαμηλότερες κατηγορίες. Κατά τραγική ειρωνεία, η πρώτη του μεγάλη επιτυχία υπήρξε το 1972 η πρόκριση στους «8» του Κυπέλλου Ελλάδας της Λαμίας, ομάδας Β΄ κατηγορίας, με αντίπαλο την πρωταθλήτρια… ΑΕΚ του Στάνκοβιτς, του ανθρώπου δηλαδή που τον είχε «αποστρατεύσει». Αλλά ο Σταματιάδης δεν ενδιαφερόταν για δικαιώσεις και εκδικήσεις. Αυτός έβλεπε απέναντι τους συμπαίκτες του, τη φανέλα που είχε τιμήσει για δεκαετίες, τη δική του ΑΕΚ. Οπως μου είχε πει, «την ώρα που 10.000 εκστασιασμένοι Λαμιώτες πανηγύριζαν για τον θρίαμβο, εμένα η καρδιά μου ήταν κομμάτια. Αυτοί έκλαιγαν από χαρά, εγώ από στενοχώρια».
Αφού έκανε το «αγροτικό» του, το 1974 ο δρόμος του τον έφερε πάλι πίσω στην ΑΕΚ του Λουκά Μπάρλου, ως βοηθό (του εκάστοτε) προπονητή. Αρχικά συνεργάστηκε με τον Φάντρονκ, δίπλα στον οποίο κατέγραψε τη θριαμβευτική πορεία στα ημιτελικά του Κυπέλλου ΟΥΕΦΑ 1976-1977, όπου η ΑΕΚ απέκλεισε διαδοχικά τέσσερις ομάδες-μεγαθήρια. Κατόπιν υπήρξε βοηθός του Τσαϊκόφσκι, κατακτώντας το νταμπλ 1977-1978, και μετά του Πούσκας. Μολονότι η ΑΕΚ ήταν η ποιοτικότερη ομάδα, ο χαλαρός σε θέματα πειθαρχίας Μαγυάρος «έχασε» τα αποδυτήρια, με αποτέλεσμα ο τίτλος του 1979 να κινδυνεύει να ξεφύγει. Ο Μπάρλος απομάκρυνε τον «Πάντσο», ανέθεσε την ομάδα στον Σταματιάδη και η ΑΕΚ κατέκτησε με εκπληκτικό φίνις το δεύτερο συνεχόμενο πρωτάθλημα.
Στα επόμενα χρόνια εργάστηκε σε διάφορες ομάδες και για μία εξαετία (1986-1992) στην Εθνική Ελπίδων, την οποία οδήγησε το 1988 στον τελικό του ευρωπαϊκού πρωταθλήματος. Ο δρόμος όμως πάντα τον έφερνε πίσω στην ΑΕΚ. Ανέλαβε έτσι επικεφαλής των τμημάτων υποδομής του συλλόγου και παρέμεινε στη θέση του μέντορα των εκκολαπτόμενων ποδοσφαιριστών για πολλά χρόνια, μέχρι το 2013.
Αυτά ήταν τα νούμερα και τα στοιχεία της καριέρας του. Εντυπωσιακά, μοναδικά, που μιλούν από μόνα τους και λένε πολλά… αλλά δεν τα λένε όλα. Δεν αποτυπώνουν, ας πούμε, τον ισορροπημένο και σπάνιο χαρακτήρα του, που συνδύαζε την ευγένεια και την πραότητα από τη μία, αλλά και την αποφασιστικότητα και τον «τσαμπουκά» όπου χρειαζόταν. Οι αριθμοί δεν λένε ότι υπήρξε διαχρονικό παράδειγμα ήθους, που σε 20 ολόκληρα χρόνια καριέρας δεν δημιούργησε ποτέ επεισόδιο ή πρόβλημα, δεν εξέφρασε παράπονο για τη διοίκηση ή τον προπονητή, δεν διαπληκτίσθηκε με αντίπαλο. Οι αριθμοί δεν λένε ότι ο Σταματιάδης ήταν η «συγκολλητική ουσία» των αποδυτηρίων, που κρατούσε την ομάδα ενωμένη, εξισορροπούσε αντιθέσεις, προλάβαινε παρεξηγήσεις και έβγαινε μπροστά στις δυσκολίες, όπως π.χ. μετά την απώλεια του «σίγουρου» τίτλου του 1960, που ταρακούνησε συθέμελα την ΑΕΚ. Δεν λένε οι αριθμοί ότι στα 10 χρόνια που διετέλεσε αρχηγός της ΑΕΚ δεν υπήρξε απλώς αυτός που φορούσε το περιβραχιόνιο, αντάλλασσε λάβαρα και διάλεγε όψη στο στρίψιμο του νομίσματος. Ηταν αρχηγός ουσιαστικός, υπόδειγμα για τους συμπαίκτες του, που πήγαινε πρώτος στην προπόνηση κι έφευγε τελευταίος και δίδασκε στους νεότερους τι σημαίνει να αγωνίζεσαι με τον δικέφαλο στο στήθος.
Λόγω του σεμνού χαρακτήρα του ο Ανδρέας Σταματιάδης δεν αναζήτησε ποτέ την αναγνώριση, που του άξιζε. Κι είναι αλήθεια ότι κατά καιρούς είδε άλλους, με μικρότερη προσφορά από εκείνον, να τον προσπερνούν σε τιμές και προβολή. Φυσικά δεν δημοσιοποίησε ποτέ το όποιο παράπονο. Πρόλαβε τουλάχιστον να δει δύο βήματα αποκατάστασης αυτής της αδικίας. Το πρώτο ήταν η απονομή προς εκείνον, τον Φεβρουάριο 2024, του μεταλλίου του Χρυσού Δικεφάλου, της ύψιστης διάκρισης της ΑΕΚ, που έχει απονεμηθεί διαχρονικά μόλις σε τέσσερις αθλητές της. Το δεύτερο βήμα είναι το Μουσείο Ιστορίας της ΑΕΚ, μέσα από το οποίο ο αρχηγός θα εξακολουθήσει να βρίσκεται πάντα κοντά μας, να μας εμπνέει, να μας ενώνει και να μας οδηγεί.
* Ο κ. Γεράσιμος Γασπαρινάτος είναι διευθυντής του Μουσείου Ιστορίας της ΑΕΚ. Εχει γράψει μαζί με τον Ανδρέα Δημάτο το βιβλίο «Εκατό χρόνια. Η ιστορία της ΑΕΚ μέσα από την εξέλιξη του γηπέδου της» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κάππα.
