Μονοξείδιο του άνθρακα εισπνέουν αθλητές και αθλήτριες προκειμένου να προσομοιάσουν συνθήκες υψομέτρου. Η ανόργανη αυτή διατομική χημική ένωση αποτελεί ένα είδος ντόπινγκ, το οποίο είναι οικονομικό προς το παρόν, δεν ανήκει στις απαγορευμένες ουσίες, αλλά ακόμη κι αν ενταχθεί σε αυτές, δεν υπάρχει ακόμη τρόπος εντοπισμού. Η Παγκόσμια Ομοσπονδία Ποδηλασίας έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου και ζήτησε από τον παγκόσμιο οργανισμό κατά του ντόπινγκ να λάβει μέτρα, καθώς η εισπνοή σε μεγάλες δόσεις μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλικά προβλήματα – ακόμη και θάνατο.
Το μονοξείδιο του άνθρακα είναι ένα άχρωμο, άοσμο και άγευστο αέριο. Κάποιοι το αποκαλούν ερυθροποιητίνη των φτωχών. Και δεν είναι απαγορευμένο. Κυκλοφορεί κατά κόρον στον χώρο της ποδηλασίας, αλλά και σε άλλα αθλήματα που απαιτούν αντοχή.
Γρ. Λέων: Nα απαγορευθεί
«Το μονοξείδιο του άνθρακα δεσμεύει οξυγόνο σε μεγάλες δόσεις. Η χρήση του μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στην καρδιακή λειτουργία, νευρολογικά προβλήματα ή να είναι και θανατηφόρος. Σε μεγάλες δόσεις στερεί το οξυγόνο από τους μυς και δεν βοηθάει. Εχει όμως παρατηρηθεί ότι σε χαμηλές δόσεις λειτουργεί αντίστροφα. Μέσα από κάποιες βιοχημικές διαδικασίες μπορεί να παρέχει μεγαλύτερη ποσότητα οξυγόνου. Πρόκειται για ουσία ιδιαίτερα βλαπτική για τον άνθρωπο. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι θα πρέπει να ενταχθεί στις απαγορευμένες», δήλωσε στην «Κ» ο διοικητής του Εθνικού Οργανισμού Καταπολέμησης Ντόπινγκ, Γρηγόρης Λέων.
Το μονοξείδιο του άνθρακα αποτελεί ένα… κοινό μυστικό ανάμεσα στους αθλητές που σχετίζονται με αθλήματα που απαιτούν αντοχή. Ο Σλοβένος πρωταθλητής του Γύρου Γαλλίας, Ταντέι Πόγκατσαρ, και άλλοι ποδηλάτες έχουν παραδεχθεί ότι χρησιμοποιούν αυτή τη μέθοδο.
Αντίθετα, οκτώ ομάδες της παγκόσμιας ποδηλασίας και συνολικά 385 ποδηλάτες δηλώνουν πολέμιοί της. «Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι ένα φθηνό ντόπινγκ», τονίζει ο κ. Λέων, ενώ όταν τον ρωτήσαμε εάν πιστεύει ότι χρησιμοποιείται και εκτός ποδηλασίας, η απάντησή του ήταν καταφατική: «Απελευθερώνει περισσότερα ερυθρά αιμοσφαίρια. Χρησιμοποιείται σε αθλήματα αντοχής».
Οι εισπνοές μονοξειδίου του άνθρακα έχουν φανατικούς φίλους και εχθρούς. Οι επικριτές χαρακτηρίζουν τη μέθοδο «κρυφό ντόπινγκ» και πιστεύουν ότι σ’ αυτή οφείλονται οι πρωτιές κάποιων αθλητών. «Το μονοξείδιο του άνθρακα αποτελεί εξήγηση για την καριέρα κάποιων ανθρώπων που δεν γνωρίζαμε πριν από ενάμισι χρόνο», έχει δηλώσει στο Eurosport France ο Γάλλος ποδηλάτης Ρομάν Μπαρντέ, ένας αθλητής με πρωτιές σε διαδρομές στους Γύρους Γαλλίας και Ισπανίας. Από την άλλη πλευρά, οι χρήστες της μεθόδου ισχυρίζονται ότι τη χρησιμοποιούν σε μικρές δόσεις και υπό την επίβλεψη των γιατρών τους. Και, φυσικά, έχουν κάθε δικαίωμα να το κάνουν γιατί αυτό το δυνητικά θανατηφόρο αέριο δεν βρίσκεται στις λίστες με τις απαγορευμένες ουσίες.
«Εχει μικρό χρόνο ημίσειας ζωής»
Η επιστημονική κοινότητα, στην πλειονότητά της, συμφωνεί ότι οι εισπνοές μονοξειδίου του άνθρακα θα πρέπει να ενταχθούν στη λίστα με τις απαγορευμένες ουσίες του WADA. Οι επιστήμονες του οργανισμού διερευνούν το θέμα, αλλά εφόσον απαγορευθεί δεν θα είναι εύκολος ο εντοπισμός του καθώς, όπως μας αποκαλύπτει ο κ. Λέων, έχει «μικρό χρόνο ημίσειας ζωής» (σ.σ. το χρονικό διάστημα που απαιτείται ώστε το 50% μιας ουσίας να εντοπίζεται σε έναν οργανισμό).
Ο Ελληνικός Οργανισμός Καταπολέμησης Ντόπινγκ, στο μεταξύ, συνεχίζει να εξοπλίζει τη… φαρέτρα του στην καταπολέμηση της μάστιγας του αθλητισμού και της υγείας. Σύμφωνα με πληροφορίες, η χώρα μας θα γίνει μία από τις πρώτες που θα αποκτήσει εξοπλισμό ώστε να διενεργήσει ελέγχους Dried Blood Spot Sampling, δηλαδή τη δειγματοληψία ξηρών ή αποξηραμένων κηλίδων αίματος.
Το μονοξείδιο του άνθρακα δεν είναι εύκολα ανιχνεύσιμο ακόμη και από τους επιστήμονες. Εφόσον ο Παγκόσμιος Οργανισμός Καταπολέμησης Ντόπινγκ το εντάξει στη λίστα με τις απαγορευμένες ουσίες, θα πρέπει να βρει και τρόπο για να το εντοπίζουν οι ελεγκτές του. Ενα έργο κάθε άλλο παρά εύκολο.
«Από την έκθεση στο μονοξείδιο του άνθρακα μέχρι και την ανίχνευσή του, το διάστημα που μεσολαβεί είναι μικρό», λέει στην «Κ» ο πρόεδρος του ΕΟΚΑΝ.
«Πρέπει να αναπτυχθούν μέθοδοι για την ανίχνευση αυτής της ουσίας. Εδώ το πρόβλημα που έχουμε είναι ότι έχει έναν πολύ χαμηλό χρόνο ημίσειας ζωής. Από την έκθεση στο μονοξείδιο του άνθρακα μέχρι και την ανίχνευσή του το διάστημα που μεσολαβεί είναι μικρό», υπογραμμίζει ο κ. Λέων.
Η λάμψη των μεταλλίων πολλές φορές θαμπώνει τους αθλητές και τις αθλήτριες, με αποτέλεσμα να μη σκέπτονται τις ανεπανόρθωτες βλάβες που μπορεί να προκαλέσει κάποια ουσία στην υγεία τους. Οι εισπνοές μονοξειδίου του άνθρακα, όπως αναφέρουν οι επιστήμονες, δεν είναι «αθώες» ακόμη και σε μικρές ποσότητες. «Η χρήση τους για μεγάλο χρονικό διάστημα, ακόμη και σε μικρές ποσότητες, μπορεί να είναι επιβλαβής για τον οργανισμό. Πρέπει να αναπτυχθεί η έρευνα για την ανίχνευσή τους και να ενημερωθούν οι αθλητές και γενικότερα ο κόσμος του αθλητισμού για τις παρενέργειες», λέει ο πρόεδρος του ΕΟΚΑΝ.
Και μπορεί οι εισπνοές μονοξειδίου του άνθρακα να μην ανήκουν προς το παρόν στις απαγορευμένες μεθόδους, όμως στο επόμενο χρονικό διάστημα, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», οι Ελληνες ελεγκτές αναμένεται ότι θα έχουν στη διάθεσή τους ακόμη έναν τρόπο ανίχνευσης των απαγορευμένων.
Η δειγματοληψία ξηρών ή αποξηραμένων κηλίδων αίματος, η οποία χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στους χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες της Κίνας (2022), θα μπορεί να πραγματοποιηθεί και στη χώρα μας. Πρόκειται για μια οικονομική και μη επεμβατική μέθοδο που βοηθάει στον εντοπισμό ουσιών που βρίσκονται στη λίστα του WADA.
